5. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Ymdrin â Feirysau Anadlol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:10 pm ar 11 Hydref 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 4:10, 11 Hydref 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn. Wel, gallaf eich sicrhau chi y bydd yna ymgyrch genedlaethol ochr yn ochr â'r ymgyrchoedd sy'n digwydd, rwy'n siŵr, ar lefel awdurdodau lleol. Os ydw i'n onest, rydyn ni braidd yn siomedig â nifer y bobl sydd wedi cyflwyno eu hunain hyd yn hyn o ran staff iechyd a gofal, a dyna pam rwyf wedi cyfarwyddo fy swyddogion i ysgrifennu at y byrddau iechyd i wneud yn siŵr ein bod ni'n cael cefnogaeth a bod ni'n ysgogi'r lefelau hynny o frechu ar gyfer ffliw a COVID ymysg staff iechyd a gofal. Felly, rwy'n awyddus iawn i weld hynny'n digwydd. Rydyn ni'n gweithio gydag undebau llafur hefyd i geisio gweld a allan nhw ein helpu ni gyda rhai o'r negeseuon yna.

Fe wnaethoch chi ofyn a yw ein rhaglen wedi bod yn llwyddiannus; rwy'n credu y bu'n hynod o lwyddiannus. Os ydych chi'n ei chymharu â rhannau eraill o'r byd, rydyn ni wedi cael lefelau uchel iawn o bobl yn eu cymryd. Y cwestiwn yw: sut mae cadw'r momentwm hwnnw, sut mae cadw'r brwdfrydedd pan fo peryg o laesu dwylo oherwydd ein bod ni i gyd yn mynd yn ôl i normal—am y tro cyntaf, gadewch i ni ei wynebu, mewn tua thair blynedd? Felly, yr hyn rydyn ni wedi'i osod yw'r targed hwnnw o 75 y cant. Rydyn ni'n credu bod hwn yn darged realistig. Rydym ni'n cydnabod, bob tro, bod llai o bobl yn debygol o ddod am eu brechiadau. Dydy e ddim yn ddelfrydol, nid dyna lle'r ydyn ni eisiau bod, ond rwy'n credu bod yn rhaid i ni ddeall na allwch chi orfodi pobl i mewn i'r pethau hyn, mae'n rhaid i chi ddod â'r bobl gyda chi. Y ffordd orau o ddod â phobl gyda ni yw eu hargyhoeddi a'u cael i ddeall, nid yn unig eu bod yn cefnogi eu hunain, eu bod nhw'n amddiffyn eu hanwyliaid ac maen nhw'n amddiffyn y gymuned ehangach os ydyn nhw'n manteisio ar y cyfle hwn. 

Rwy'n credu, o ran rheoli heintiau o fewn cyfleusterau'r GIG a lleoliadau gofal, yr hyn yr ydyn ni wedi'i wneud yw ein bod wedi caniatáu i bobl wneud dewisiadau ar lefel leol. Felly, yn amlwg, mewn rhai rhannau, bydd gennych chi gyfraddau COVID uwch nag mewn eraill. Felly, mae'n iawn ein bod ni'n rhoi'r hyblygrwydd yna iddyn nhw. Pe byddem yn gweld y niferoedd yn codi'n aruthrol, yna mewn gwirionedd, byddai'n rhaid i ni feddwl a oedd angen i ni gyflwyno fersiynau mwy llym o'r canol. Ond, rydych chi'n gofyn a yw hunan-gyfrifoldeb yn rhan o'r ymateb; mae wastad wedi bod yn rhan o'r ymateb. Mae'n rhan o'r ymateb, nid dyma'r unig ymateb. Brechu yw ein arf allweddol yn ein harfau yn erbyn COVID. Ond, hunan-gyfrifoldeb—wyddoch chi os ewch chi i ystafell orlawn sydd dan do yng nghanol y gaeaf, ac mae cyfraddau yn un o bob 50, y siawns yw bod eich risg yn uwch. Felly, wrth gwrs, pobl sy'n dewis cymryd y cyfrifoldeb hwnnw eu hunain a deall y risgiau maen nhw'n eu cymryd. 

Fe wnaethoch chi ofyn, yn olaf, am heintiau COVID. Byddwch chi wedi gweld yr wythnos ddiwethaf, os edrychwch chi ar nifer yr heintiau COVID o'i gymharu â Lloegr, bod 57 y cant o'r cyhoedd yng Nghymru wedi'u heffeithio o'i gymharu â 71 y cant o'r cyhoedd yn Lloegr wedi'u heffeithio. Felly, roedd marwolaethau gormodol 20 y cant yn is yng Nghymru nag yn Lloegr, ond rydych chi'n iawn i ddweud bod mwy o achosion yn yr ysbytai, ond rydych chi'n disgwyl hynny mewn poblogaeth sy'n hŷn, sy'n salach, sy'n dlotach ac sy'n fwy agored i niwed.