6. Datganiad gan y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant: Strategaeth 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl' a'r Camau Nesaf

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:30 pm ar 11 Hydref 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lynne Neagle Lynne Neagle Labour 4:30, 11 Hydref 2022

(Cyfieithwyd)

A gaf i ddiolch i'r Aelod am y sylwadau hynny? Yn amlwg, roedd llawer o faterion yno i ymateb iddyn nhw. Os gallaf godi, yn gyntaf oll, eich sylwadau am yr adrodd ar strategaeth 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl', mae adroddiadau rheolaidd yn cael eu gwneud i'r fforwm partneriaeth iechyd meddwl cenedlaethol, yn ogystal â chyrff eraill. Hefyd, rwyf wedi sefydlu—wel, sefydlodd fy rhagflaenydd—bwrdd goruchwylio gweinidogol y GIG i fonitro cynnydd yn erbyn holl ffrydiau'r rhaglen 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl'. Ond yn sicr, fel rhan o'n hystyriaeth o sut rydyn ni'n mynd i ddatblygu'r strategaeth newydd, rwy'n hapus iawn i edrych ar adrodd a sut y gallwn ni wneud hynny'n fwy tryloyw, yn ogystal â'r datganiadau a'r craffu rheolaidd yr wyf yn ei gael yn y Senedd. Dim ond i ychwanegu hefyd: rydyn ni'n bwriadu cyhoeddi adroddiad cloi ar ôl i ni gwblhau'r strategaeth bresennol, felly byddwch chi'n gallu gweld yn union ble rydyn ni gyda'r holl bethau hynny.

Dydw i ddim wir yn cytuno â'r hyn rydych chi wedi'i ddweud am gydbwysedd y gefnogaeth gyda'r trydydd sector. Mae'r trydydd sector yn darparu, yn fy mhrofiad i, cefnogaeth hynod bwysig a gwerthfawr iawn i gymunedau ac, mewn sawl ffordd, nhw sydd yn y sefyllfa orau i chwalu'r rhwystrau hynny, yn enwedig mewn cymunedau yr ydym weithiau'n eu disgrifio—er nad wyf yn hoffi'r term—yn anodd eu cyrraedd. Maen nhw mewn sefyllfa dda iawn i wneud hynny. Rydym wedi cynyddu'r cyllid yn aruthrol ar gyfer gwasanaethau iechyd meddwl, gan gynnwys i'r trydydd sector, ond nid yw hynny gan eithrio gwasanaethau'r GIG. Dim ond eleni, rydyn ni'n gwario £23 miliwn yn ychwanegol ar feysydd blaenoriaeth yng nghynllun 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl' ac yn mynd i'r afael â phwysau amseroedd aros. Felly, yn sicr nid yw'n fater o fuddsoddi yn y trydydd sector gan eithrio gwasanaethau statudol.

Diolch am eich croeso ar gyfer yr uned i famau a babanod yn y de, ac roeddwn yn falch iawn o ymweld ychydig fisoedd yn ôl. Rwy'n hynod ymwybodol o'r angen am ddarpariaeth yn y gogledd. Gwnaed gwaith modelu i nodi'r angen posibl ar gyfer uned o'r fath yn y gogledd, a nodwyd y bydd angen, ar hyn o bryd, tua dau wely—o bosibl tri—. Felly, ar sail honno, mae'n anodd iawn sefydlu uned mamau a babanod annibynnol yn y gogledd. Ond, yr hyn yr ydym yn ei wneud nawr yw gweithio gyda'r GIG yng ngogledd-orllewin Lloegr i sefydlu uned y gall menywod yn y gogledd gael mynediad iddi. Rwy'n ymroddedig iawn i wneud yn siŵr ein bod yn cyflawni'r ddarpariaeth uned mamau a babanod honno yn y gogledd.

Gwnaeth yr Aelod rai pwyntiau am stigma, a chyfeiriodd at Amser i Newid Cymru. Wrth gwrs, yn wahanol i Loegr, rydym wedi parhau i ariannu Amser i Newid yn Llywodraeth Cymru. Cyhoeddwyd £1.4 miliwn gennym ychydig yn ôl i barhau â'r rhaglen, ar y cyd â Gweinidog yr economi, oherwydd dyna'r dull yr ydym yn ei ddefnyddio o ymdrin ag iechyd meddwl yng Nghymru. Mae'n ddull traws-Lywodraethol. Ond mae wastad mwy y gallwn ni ei wneud o ran mynd i'r afael â stigma, a bydd hynny'n nodwedd allweddol o'r gwaith yr ydym ni'n ei wneud ar y strategaeth newydd.

O ran y pwyntiau rydych chi wedi eu gwneud am Betsi Cadwaladr, fel yr ydych chi'n ymwybodol iawn, mae Betsi Cadwaladr mewn ymyrraeth wedi ei thargedu ar gyfer iechyd meddwl. Cefnogwyd hynny gan £12 miliwn o gyllid rheolaidd i wella gwasanaethau. Ac yn ogystal â'r llu o gyfarfodydd sy'n cael eu cynnal i ysgogi perfformiad yn y GIG, yn Betsi mae cyfarfodydd ymyrraeth wedi ei thargedu hefyd; rwy'n cwrdd â nhw bob chwarter i fynd drwy'r matrics ymyrraeth wedi'i thargedu. Byddwch yn ymwybodol i ni gyhoeddi ychydig yn ôl y bydd adolygiad annibynnol nawr o'r gwahanol adolygiadau a gynhaliwyd o'r digwyddiadau yr ydych wedi cyfeirio atynt, i wir edrych i ba raddau y mae'r argymhellion hynny wedi'u gwreiddio'n llawn yn Betsi Cadwaladr.

Fe wnaethoch chi nifer o bwyntiau am amseroedd aros. Mae gennym adolygiad o'r uned gyflenwi therapïau seicolegol ar hyn o bryd, sy'n edrych ar hynny. Ond yn gyffredinol, mae gwasanaethau'n cyflawni tua 70 y cant yn erbyn y targed o 80 y cant ar gyfer mynediad at therapïau seicolegol i oedolion, er ein bod ni'n cydnabod bod mwy y gallwn ni ei wneud. Nid yw'r data hwnnw'n cael ei gyhoeddi ar hyn o bryd, ond rydym yn gweithio tuag at hynny, a bydd adolygiad yr uned gyflenwi yn ein helpu ni gyda hynny.

O ran eich pwyntiau am CAMHS, does dim byd sy'n bwysicach i mi na darparu gwasanaethau i'n plant a'n pobl ifanc, ac rydych chi wedi ailadrodd eich galwad eto am adolygiad o wasanaethau, er i mi fod yn glir iawn yn y ddadl a gawson ni am hyn bod gennym adolygiad sydd bron â gorffen. Adolygiad uned gyflenwi CAMHS a fydd yn adrodd y mis hwn, a bydd hynny'n ein galluogi i edrych ar y data, gwirio ein bod yn cyfri'r un pethau mewn gwahanol fyrddau iechyd, ac, yn hanfodol, bydd yn gwneud rhai argymhellion ynghylch sut i wella'r gwasanaethau hynny. Bydd hynny'n flaenoriaeth i mi, yn sicr.

Ond mae'n rhaid i mi ddweud wrth yr Aelod nad yw'n ymwneud â gwasanaethau arbenigol yn unig. Bydd llawer o'r plant a phobl ifanc sy'n aros am wasanaethau arbenigol yn cael eu cyfeirio'n ôl allan eto am nad ydyn nhw'n cyrraedd y trothwy hwnnw. Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yn y Llywodraeth yw cymryd dull system gyfan o gefnogi plant a phobl ifanc lle maent yn byw eu bywydau, felly gan ddechrau mewn ysgolion gyda'n dull ysgol gyfan, yna drwy ein fframwaith NYTH sy'n darparu cymorth cynnar a gwell cefnogaeth yn y gymuned, ac yna symud ymlaen i wasanaethau mwy arbenigol, ac wrth gwrs mae cymorth argyfwng yn rhan allweddol o hynny hefyd. Felly, does dim byd sy'n fwy o flaenoriaeth i mi. Rydym ni'n gwneud cynnydd da a byddwn yn dymuno edrych drwy'r strategaeth nesaf sut y gallwn atgyfnerthu hynny.