A gaf fi ddiolch i'r pwyllgor am eu hadroddiad, ac i'r Gweinidog am y datganiad diweddar ar hyn hefyd? Dylwn ddatgan ar y cychwyn fy rôl fel hyrwyddwr yr eog. Ond hefyd, mae'n rhaid imi ddweud, drwy gydol y degawd y bûm yn gynrychiolydd etholedig, rwyf hefyd wedi hyrwyddo anghenion a dyheadau ffermydd bach a chanolig eu maint, yn enwedig y rhai sy'n ffermio'n gynaliadwy iawn ac sy'n gryf o blaid yr amgylchedd ac enillion amgylcheddol hefyd. Ac mae llawer ohonynt, gan gynnwys ffermwyr sydd wedi ennill gwobrau, yn byw yn fy etholaeth i, a ddisgrifir yn aml fel un o etholaethau'r hen feysydd glo. Mae'n llawer mwy na hynny; mae'n etholaeth wledig iawn, ac mae ffermio bob amser wedi bod yn rhan annatod ohoni, ymhell cyn i ddiwydiant ddod yno.

Rydym yn wynebu cyfnod heriol iawn i'r byd ffermio, ond rydym hefyd yn wynebu heriau gwirioneddol o ran natur. Rydym mewn argyfwng natur ac argyfwng bioamrywiaeth. Rydym wedi gweld cyhoeddiadau diweddar gan Lywodraeth Cymru, sy’n cydnabod hynny. Rydym yn agosáu at COP15 gyda'r cyhoeddiadau bioamrywiaeth. Rydym am i’r targedau ddod yn ôl, i'w cloi yn eu lle gan Julie James, y Gweinidog, a’u troi’n gamau gweithredu yma yng Nghymru. Felly, mae hynny'n ffurfio cefndir i'n sefyllfa ar hyn o bryd.

Mae'n ddiddorol, yr ymateb i'r adroddiad hwn—yr ymateb pegynol iddo. Mae grwpiau amgylcheddol wedi dweud yn unfryd fod hyn yn wirioneddol siomedig, mae hyn yn drist iawn, mae hyn yn ohiriad, ac mae gohirio'n golygu, unwaith eto, ein bod yn mynd i weld afonydd llygredig. Mae undebau'r ffermwyr—Undeb Amaethwyr Cymru, Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr, ac eraill—wedi dweud yn unfryd fod hyn rhoi lle i anadlu. Dyna ddyfyniad gan un ohonynt—lle i anadlu, cyfle i ailfeddwl, efallai, nid yn unig gyda'r trwyddedu ac ati, ond yn fwy sylfaenol. Dyna maent yn ei ddweud wrth eu haelodau. Felly, mae'n peri rhywfaint o ddryswch i mi, Lywydd, ynglŷn â beth yn union yr ydym yn ei drafod yma, nid yn unig yn sgil yr adroddiad, ond yr hyn y mae'r Llywodraeth wedi'i gyhoeddi. A yw'n ailfeddwl sylfaenol? A yw'n ohirio dros dro yn unig? A yw'n rhyw fath o addasu? Neu a yw'n golygu y byddwn, ymhen tri, pedwar mis, pum mis, yn dal ati yn ôl yr arfer ac yn cynnal yr adolygiad, ac yn bwrw ymlaen â'r hyn a nodwyd yn y lle cyntaf? Nid wyf yn gwybod. Efallai y gall y Gweinidog fy ateb heddiw, ond mae’r her a’r amrywiaeth yn yr ymatebion yn dweud llawer wrthym.

Mae’n amlwg fod rôl wedi bod i’r adroddiad pwyllgor hwn. Cafwyd her aflwyddiannus yn y llysoedd. Roedd yn rhaid i’r pwyllgor aros i weld beth oedd hynny cyn iddo gyflwyno ei ystyriaeth ei hun a chael y Gweinidog o’u blaenau. Rwy'n gweld hynny. Rydym hefyd wedi cael y cytundeb cydweithio, ac nid oes gennyf unrhyw amheuaeth, yn bersonol, fod y cytundeb cydweithio wedi chwarae rhan yn yr hyn a welwn yn digwydd ar hyn o bryd. Ond mae fy neges mor syml â hyn: ni allwn barhau, o ystyried yr ansicrwydd parhaus. Mae’r pwyntiau y mae Llyr newydd eu gwneud am benderfyniadau buddsoddi gan ffermwyr yn rhai da, yn ogystal â’r pwynt a wnaeth Jayne am yr un peth yn union: a ydym yn mynd i ddweud wrth y rhai sydd eisoes wedi buddsoddi, 'Wel, roedd hynny’n wastraff arian’ gan ein bod bellach yn mynd i gael rhyw ateb technolegol hynod sy'n golygu bod yr arian hwnnw wedi'i wastraffu?

Mae'n bosibl iawn y bydd atebion technolegol yn dod i'r amlwg yn y dyfodol. Yn sicr. Ond ni allwn ddiystyru’r buddsoddiad y mae rhai ffermwyr wedi dewis ei wneud i geisio gwneud y peth iawn, i fynd at eu rheolwyr banc, a dweud, 'A gawn ni gael rhywfaint o gyllid? Bydd angen imi gael benthyciad 20 mlynedd er mwyn gwneud hyn. Rwy'n mynd i ofyn am gymorth gan Cyswllt Ffermio ac ati i wneud hyn hefyd, ond bydd rhaid imi wneud penderfyniad yma.' Ni allwn eu taflu o dan y bws yn awr; rydym yn mynd i orfod dweud wrthynt, 'Roedd yn werth gwario'r arian hwnnw nid yn unig ar gyfer eich fferm, ond ar gyfer yr amgylchedd hefyd'. Bydd ffermwyr yn croesawu rhywfaint o amser ychwanegol, nid oes amheuaeth, gyda hyn, ond wrth i hyn fynd rhagddo gyda’r ymgynghoriad ar drwyddedu ac ati, credaf fod angen inni fod yn gwbl onest ynglŷn â beth y mae hyn yn ei olygu mewn gwirionedd, p'un a yw'n rhywbeth arall sydd wedi'i ailfeddwl yn llwyr ai peidio.

Un peth yr oeddwn am ei bwysleisio oedd pwysigrwydd cynghorwyr newydd CNC. Ers gormod o amser, nid ydym wedi cael y wybodaeth gywir, y bobl gywir yn sefyll ar y safle, sy'n deall ffermio, ond sydd hefyd yn barod i fabwysiadu'r meddylfryd mwyaf modern, mwyaf cyfredol o ran beth yw'r cymorth amgylcheddol gorau. Mae gennyf ffermwyr sydd wedi ennill gwobrau amgylcheddol yn fy ardal i, maent yn gwybod beth y maent yn ei wneud, ond nid yw hynny'n wir am bob ffermwr. Pan fydd gan y ffermwr hwnnw agronomegydd yn dweud hefyd, 'Gadewch i mi eich cynghori ar y pethau hyn, a gyda llaw, rwy'n ei werthu hefyd', nid dyna'r ffordd ymlaen. Felly, bydd y cynghorwyr CNC hyn, gyda'i gilydd, a’u harbenigedd, a’u rhoi ar waith mewn pryd, yn hollbwysig.

Gadewch imi droi at un pwynt sy'n dangos y peth nodweddiadol hwn yr oeddem yn ei ddweud am ansicrwydd yma. Mae’n ymwneud ag ychydig o gyfraniadau a wnaed eisoes. Ar argymhelliad 1—ac mae'n werth tynnu ychydig o bwyntiau allan o hyn—ni all y Llywodraeth dderbyn yr argymhelliad hwn. Mae hyn yn ymwneud â rhanddirymiad ar ffermydd glaswelltir sy'n gwasgaru hyd at 250 kg yr hectar ac ati. Mae'n mynd ymlaen i ddweud nad yw rhanddirymiad dan gyfundrefnau blaenorol erioed wedi galluogi gwasgaru mwy o faethynnau na’r hyn sydd ei angen ar gnydau, ac ati. Ond wedyn, wrth gwrs, cafwyd datganiad. Rwy’n tybio ei fod wedi dod allan o'r cytundeb cydweithio â Phlaid Cymru. Mae angen i ni, rywbryd, dynnu llinell o dan hyn i gyd. Mae yna ohiriad; y gwanwyn nesaf, mae angen inni gael sicrwydd llwyr, oherwydd, a dweud y gwir, ni fydd ffermwyr bach a chanolig yn maddau i ni oni bai ein bod yn rhoi sicrwydd gwirioneddol cyn gynted â phosibl, ac a dweud y gwir, ni fydd yr amgylchedd yn maddau i ni ychwaith: ansawdd ein hafonydd, ansawdd ein pridd a phopeth arall. Mae angen inni benderfynu pa ffordd yw’r ffordd ymlaen, a mynd i'r afael â hyn o ddifrif.