4. Pa gymorth mae Llywodraeth Cymru yn ei ddarparu ar gyfer gofal meddygon teulu y tu allan i oriau? OQ58586

Diolch i Hefin David am y cwestiwn. Mae Llywodraeth Cymru yn gosod y fframwaith polisi ac yn darparu cyllid ar gyfer y gwasanaeth meddygon teulu y tu allan i oriau. Mae byrddau iechyd yn gyfrifol am roi'r gwasanaeth ar waith yn eu hardaloedd. 

O ran y pwysau ar y gwasanaeth ambiwlans, a gafodd ei grybwyll gan arweinydd yr wrthblaid, nid yw mor syml â darparu mwy o staff yn y gwasanaeth ambiwlans yn unig—mwy o yrwyr ambiwlans, er enghraifft, neu barafeddygon. Nid yw'n mynd i ddatrys y broblem, yn rhannol oherwydd y ffaith, ymhellach i lawr y ffordd, bod gofal cymdeithasol yn wynebu argyfwng, y mae'r Prif Weinidog yn ei gydnabod, ac nad yw Llywodraeth y DU yn dangos unrhyw arwyddion o fynd i'r afael ag ef. Yn wir, maen nhw wedi cymryd camau yn ôl o hynny.

Un o'r prif faterion yr ydym ni wedi'i weld yn fy etholaeth i, a'r profiad y mae rhywun sy'n gweithio i mi wedi'i gael, sy'n filwr wrth gefn ac sy'n gweithio i'r ymddiriedolaeth ambiwlans, yw bod y pwysau yn aml iawn yn dod ar y gwasanaeth ambiwlans drwy ddiffyg cefnogaeth gofal meddygon teulu y tu allan i oriau. Yn ddiweddar cysylltodd teulu etholwr yn Senghennydd â ni a arhosodd dros 24 awr am ambiwlans ar ôl galw ei feddyg teulu yn gyntaf a ddywedodd wrtho i alw 999 oherwydd bod y feddygfa yn cau. Rydym yn teimlo bod hwn yn gyfle i ailedrych ar ofal meddygon teulu y tu allan i oriau. Fe gafodd driniaeth briodol yn y pen draw, ond fe allai hyn fod wedi cael ei osgoi drwy ymweliad meddyg teulu y tu allan i oriau, a fyddai wedyn yn golygu nad oedd angen galw am ambiwlans, a allai wedyn fod wedi cael ei ailgyfeirio at wasanaethau eraill. Eto, rwy'n gwybod nad yw Llywodraethu mor syml â dweud, 'Byddwn yn darparu mwy o ofal meddygon teulu allan o oriau', ond a wnaiff y Prif Weinidog edrych yn fanylach ar hyn, ac ystyried y pethau hynny sydd yn y gadwyn honno o ddigwyddiadau sy'n arwain at bwysau ar y gwasanaeth ambiwlans?

Llywydd, rwy'n credu bod Hefin David yn gwneud pwynt pwysig—sef na fydd ceisio mynd i'r afael â'r pwysau yn y system drwy ganolbwyntio ar un agwedd arni yn unig yn rhoi'r gwelliannau y mae angen i ni eu gweld. Mae llawer o'r pwysau ar y gwasanaeth ambiwlans yn wir yn dod oherwydd bod rhannau eraill o'r system ei hun dan straen. Rwyf wedi ceisio egluro yn fy atebion cynharach mai un o'r rhesymau pam nad yw ambiwlansys yn cyrraedd pobl mor gyflym ag yr hoffem iddyn nhw wneud yw oherwydd eu bod yn aros i ryddhau cleifion i ysbytai na allant eu hunain ryddhau cleifion i ofal cymdeithasol. Rwy'n cytuno â Hefin David fod gan y gwasanaeth y tu allan i oriau ran bwysig iawn i'w chwarae yn hynny. Dyna pam yr ydym ni'n darparu mwy o fuddsoddiad—£20 miliwn yn fwy o fuddsoddiad yn y flwyddyn ariannol bresennol—i gynyddu capasiti mewn canolfannau gofal sylfaenol brys a gofal brys yr un diwrnod. Rydym ni'n arallgyfeirio'r gweithlu. Nid mater o feddygon y tu allan i oriau yn unig yw hyn—mae yna staff eraill sy'n gweithio yn y gwasanaeth hwnnw. Rydym ni'n ehangu'r gwasanaeth, gyda naw canolfan gofal sylfaenol brys bellach ar agor, dwy ohonyn nhw yn ardal bwrdd iechyd Aneurin Bevan. Maen nhw'n gweld 5,000 o gleifion y mis ar hyn o bryd, ac mae hynny'n 15 y cant o'r capasiti yn y system ar gyfer gwasanaethau y tu allan i oriau yn gyffredinol. Ac rydym ni'n recriwtio mwy o staff. Mae Aneurin Bevan, yr ardal y bydd Hefin David yn ei hadnabod orau, Llywydd, wedi hysbysebu'n ddiweddar am fwy o feddygon teulu cyflogedig. Maen nhw wedi penodi pedwar, efallai y bydd pedwar arall ar y ffordd ar ôl yr ymarfer recriwtio hwnnw, ac mae'r meddygon teulu cyflogedig newydd hynny i gyd â sesiynau y tu allan i oriau wedi'u cynnwys o fewn eu cynlluniau swyddi. Mae 33 mil o bobl yn defnyddio'r gwasanaeth tu allan i oriau bob mis yng Nghymru; mae 94 y cant o'r rheiny yn cael eu trin yn eu cartrefi eu hunain naill ai drwy ymweliad cartref, gan y cyngor a gânt, neu drwy fynd i ganolfan y tu allan i oriau ac yna cael eu hanfon adref. Felly, dim ond 6 y cant o'r holl alwadau sy'n cael eu trin gan y gwasanaeth y tu allan i oriau sy'n creu pwysau nes ymlaen ar y system ysbytai. Mae'r gwasanaeth y tu allan i oriau yn gwneud gwaith pwysig iawn. Mae angen i ni wneud mwy fel rhan o'r ymdrech gyffredinol i wella'r ffordd y gall rhannau cysylltiedig o'r gwasanaeth iechyd weithredu'n effeithiol gyda'i gilydd. 

Hoffwn ddiolch i fy nghyd-Aelod Hefin David am godi'r cwestiwn hwn. Rwyf wedi ystyried popeth a ddywedoch chi, Prif Weinidog, yn eich ymateb iddo nawr. Adroddodd y bwrdd taliadau meddygon a deintyddion, corff annibynnol a sefydlwyd i gynghori Llywodraethau ar dâl meddygon a deintyddion, ym mis Gorffennaf eleni a chynghori y dylai meddygon teulu cyflogedig gael cynnydd o 4.5 y cant yn eu cyflog, wedi'i ôl-ddyddio i fis Ebrill 2022. Mae nifer fawr o'r meddygon teulu sy'n darparu gofal y tu allan i oriau i gleifion yng Nghymru yn feddygon teulu cyflogedig, yn hytrach na phartneriaid meddygon teulu. Rwy'n clywed adroddiadau gan Gymdeithas Feddygol Prydain (Cymru) fod rhai meddygon teulu cyflogedig yn Aneurin Bevan—ac, mewn gwirionedd, ym mhob rhan o fyrddau iechyd Cymru—eto i gael eu codiad cyflog wedi'i ôl-ddyddio'n llawn. Felly, Prif Weinidog, gan ei bod hi bellach dri mis ers adroddiad y bwrdd taliadau meddygon a deintyddion, a wnewch chi gadarnhau bod pob meddyg teulu cyflogedig sy'n gweithio yn Aneurin Bevan—ac, mewn gwirionedd, ar draws pob bwrdd iechyd yng Nghymru—bellach wedi derbyn y codiad cyflog llawn a'i fod wedi cael ei ôl-ddyddio i fis Ebrill? Diolch. 

Gallaf gadarnhau bod Llywodraeth Cymru yn derbyn argymhellion y bwrdd taliadau meddygon a deintyddion, ac y bydd pawb sy'n gweithio yn GIG Cymru sydd dan sylw yn yr argymhellion hynny yn gwybod y byddant yn cael y codiadau a gynigiodd y bwrdd. Dydw i ddim mewn sefyllfa i wybod beth yw'r union drefniadau cyflog ar gyfer pob bwrdd iechyd ac i bob person sy'n gweithio iddyn nhw, ond rwy'n siŵr pe bai'r Aelod yn trafod ei phryderon gyda'r bwrdd iechyd, y byddan nhw'n gallu rhoi ateb iddi.