3. Datganiad gan y Gweinidog Newid Hinsawdd: Gwella effeithlonrwydd ynni cartrefi Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:40 pm ar 8 Tachwedd 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 2:40, 8 Tachwedd 2022

(Cyfieithwyd)

Fe fyddwn ni'n parhau i ddysgu o raglenni blaenorol a chyfredol. Mae sawl cynllun yng Nghymru a'r DU wedi bod o fudd gwirioneddol i aelwydydd agored i niwed. Serch hynny, rydym ni'n ymdrin â gwaddol rhai cynlluniau a gafodd eu cynllunio a'u cyflwyno mewn ffordd wael iawn ddegawd yn ôl. Yn ddiweddar, fe wnes i gymeradwyo £4.5 miliwn ar gyfer cynlluniau yng nghynghorau bwrdeistref sirol Pen-y-bont ar Ogwr a Chaerffili i atgyweirio dros 150 o gartrefi a gafodd eu siomi yn fawr gan gynlluniau blaenorol Llywodraeth y DU. Mae hi'n bwysig ein bod ni'n dysgu o'r camgymeriadau hyn i wneud gwahaniaeth sy'n gadarnhaol a pharhaol.

Fy mwriad i yw cyflwyno cynllun newydd sy'n cael ei arwain gan y galw cenedlaethol sy'n canolbwyntio ar gartrefi mewn tlodi tanwydd. Yn ogystal â hynny, rwy'n bwriadu datblygu dull integredig hefyd ar draws pob deiliadaeth a lefel incwm i annog datgarboneiddio. Fe fydd y gwasanaeth newydd, sy'n cael ei arwain gan alw ac y disgwylir iddo gael ei gaffael y flwyddyn nesaf, yn disodli cynllun presennol Nyth, gan ganolbwyntio yn fwy ar ddatgarboneiddio. Fe fydd y dull integredig ychwanegol yn dilyn hynny, gan ddatblygu o brofiadau'r rhaglen ôl-osod er mwyn optimeiddio a mentrau tai eraill yng Nghymru. Y cam cyntaf yw annog landlordiaid i archwilio'r defnydd posibl o'r rhaglen ôl-osod er mwyn optimeiddio ar gyfer cyflwyno gwelliannau, er enghraifft, o ran gweithredu drwy gymuned fechan gyfan, yn hytrach na bod yn ddatrysiad sydd ar sail daliadaeth yn unig. Fe fydd yr agwedd ddeuol hon yn cefnogi datblygu gweithlu medrus ac yn ehangu'r gadwyn gyflenwi yng Nghymru. Fe fydd y dull gweithredu yn cefnogi'r rhai sy'n gallu talu hefyd, gan roi hyder iddyn nhw eu bod nhw'n gwneud y pethau iawn.

Rydym ni'n buddsoddi mewn hwb perfformiad carbon sero net tai newydd i roi arweiniad arbenigol ar bob agwedd ar ddatgarboneiddio cartrefi preswyl. Fe fydd y cynllun hwb yn dechrau gyda landlordiaid cymdeithasol, ond fe gaiff ei ymestyn ar ôl y flwyddyn gyntaf i helpu landlordiaid preifat a pherchnogion tai hefyd. Fe fyddwn ni'n gwneud y mwyaf o'r cyfle a roddwyd gan gynllun rhwymedigaeth y cwmnïau ynni hefyd mewn partneriaeth ag awdurdodau lleol. Mae'r cynllun ECO4 nesaf wedi cael ei lansio, ac mae hwnnw'n werth £4 biliwn dros y pedair blynedd nesaf. Mae datgarboneiddio a gwella effeithlonrwydd ynni cartrefi yng Nghymru ar draws pob deiliadaeth, a sut y gallai hynny gael ei ariannu, yn gymhleth iawn. Nid cyfrifoldeb y Llywodraeth yn unig mo hyn chwaith. Yn ddiweddar, rydym ni wedi dechrau gweithio gyda Banc Datblygu Cymru i edrych ar ddewisiadau cyllido ar gyfer y sectorau lle mae pobl yn berchen ar eu tai. Rydym ni'n ymgynnull panel o arbenigwyr o bob rhan o'r sector cyllid hefyd i weithio gyda ni ar werthuso dewisiadau a saernïo'r atebion hynny o ran cyllido hyfyw.

Yn olaf, Dirprwy Lywydd, mae angen gweithredu ar frys ym mhob rhan o'r gymdeithas i leihau ein hallyriadau ni o nwyon tŷ gwydr a meithrin ein cydnerthedd i wrthsefyll effeithiau newid hinsawdd. Cyhoeddwyd strategaeth ddrafft ar gyfer gweithredu ac ymgysylltu â'r cyhoedd ar 20 o fis Hydref. Dyma un o'r eitemau a fydd yn cael eu trafod yn ystod Wythnos Hinsawdd Cymru, sef o 21 Tachwedd hyd 25 Tachwedd, ac, wrth gwrs, fel dywedodd Delyth yn gynharach, mae hi'n Wythnos Hinsawdd Ieuenctid, sy'n braf iawn i'w gweld hefyd yn fy marn i. Rydym ni'n annog pobl i ymuno â ni am wythnos o ddigwyddiadau a thrafodaethau ynglŷn â sut y gallwn ni greu Cymru wyrddach, gryfach, decach. Diolch.