Rwy'n ddiolchgar i'r Gweinidog am y cyfle i weld datganiad y prynhawn yma ymlaen llaw, yn enwedig gan ei bod wedi cael diwrnod prysur iawn ar y fainc flaen. Mae'r straen hwn o ffliw adar, H5N1, yn briodol yn fater o bryder difrifol. Yn wir, rydym yn dyst i heintiau ar draws ein poblogaethau adar, o adar gwyllt i adar caeth. Nid yw'r clefyd hwn yn parchu ffiniau, ac nid yw'n glynu wrth lawer o ddulliau confensiynol o fioddiogelwch. Felly, mae'n rhaid i'n hymdrechion i fynd i'r afael â'r feirws hwn fod wedi eu targedu, yn rhag-ataliol ac yn rhagweithiol mewn ymateb iddo. Ac er fy mod yn ddiolchgar i'r Gweinidog am osod cynllun gweithredu Llywodraeth Cymru ar gyfer yr epidemig, rwy'n pryderu nad yw'n mynd yn ddigon pell ar hyn o bryd o ran mesurau bioddiogelwch a chefnogaeth i'r diwydiant dofednod.

Dros y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi gweld sut mae'r epidemig wedi ymdreiddio i'r boblogaeth adar gwyllt a throsglwyddo wedyn i heidiau masnachol. Yn wir, fel y gwnaethoch chi nodi yn eich datganiad, Gweinidog, mae'r clefyd hwn yn gyffredin mewn nifer fawr o adeiladau masnachol ar draws y Deyrnas Unedig ac yma yng Nghymru hefyd. Felly, rhaid i'n hymateb i'r epidemig hwn fod yn rhag-ataliol ac, yn fwyaf hanfodol, rwy'n credu, yn drawsffiniol. Nid yw'r clefyd hwn wedi'i ynysu o fewn adeiladau unigol, ac nid yw'n cadw at raniadau neu ffiniau chwaith, felly rwy'n ei chael hi'n anodd deall pam nad ydym wedi cyflwyno mesurau bioddiogelwch sy'n unol â rhai Lloegr.

Dros y ffin, ac yn dilyn cyngor prif swyddog milfeddygol Lloegr, mae pob safle dofednod wedi cael cyfarwyddyd i gadw holl ddofednod ac adar caeth dan do fel y'i dynodwyd gan Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig, ac eto yng Nghymru nid yw'r mesur rhagataliol hwn wedi'i weithredu eto. Mae ein methiant i wneud hynny nid yn unig yn creu risg o fwy o achosion o drosglwyddo rhwng poblogaethau gwyllt a masnachol, ond mae iddo hefyd oblygiadau llawer ehangach i'r diwydiant yn ei gyfanrwydd.

Cymerwch, er enghraifft, ddeunydd pecynnu wyau o Gymru, y mae nifer fawr ohono'n cael ei brosesu yn Lloegr. Oherwydd gorchymyn lletya Lloegr yn unig, mae'n rhaid i wyau sy'n cael eu pecynnu yn Lloegr gael eu dosbarthu fel wyau ysgubor i adlewyrchu mesurau bioddiogelwch H5N1 presennol, ond eto mae llawer o bryder yma yng Nghymru bod wyau maes presennol o Gymru, sydd wedyn yn cael eu pecynnu yn Lloegr, i bob pwrpas, yn cael eu hisraddio i fodloni gofynion rheoliadau marchnata wyau Lloegr, yn rhannol, mewn gwirionedd, oherwydd diffyg cyfleusterau pecynnu yma yng Nghymru. Felly, byddai gorchymyn lletya ledled Cymru nid yn unig yn lleihau'r risg o drosglwyddo H5N1, ond byddai hefyd yn sefydlu cydraddoldeb rhwng marchnadoedd dofednod Cymru a Lloegr, gan sicrhau bod rheoliadau rheoli clefydau a gofynion marchnata wyau yn gweithio mewn cytgord i ddiogelu'r cyflenwad.

Yn ogystal â hyn, fe wnaethoch grybwyll pa mor gyffredin yw H5N1 o fewn poblogaethau adar gwyllt a sut, wrth weithredu fel cludwyr, mae rhywogaethau fel hwyaid, gwyddau, drudwy a gwylanod yn cynyddu'r trosglwyddiad ymhlith poblogaethau dofednod. Fel mae'n sefyll, mae nifer fawr o safleoedd masnachol wedi'u nodi'n bositif mewn ardaloedd sy'n agos at yr arfordir. Wrth i ni gyrraedd misoedd y gaeaf, mae poblogaethau adar gwyllt brodorol yn mynd i symud i mewn i'r tir i wrthsefyll rhywfaint o dywydd garw Cymru. O ganlyniad i hyn, bydd ardaloedd sy'n agored i ledaeniad y clefyd, heb os, yn ehangu, gan beryglu mwy o safleoedd. Pe baem yn cyflwyno gorchymyn lletya ledled Cymru, gallem achub y blaen ar yr ymateb hwn a rhoi amser digonol i'r diwydiant dofednod baratoi ar gyfer unrhyw newidiadau o ran rheoleiddio. Felly, o ystyried galwadau'r diwydiant am hyn, a gaf i'ch annog, os gwelwch yn dda, i ailystyried y sefyllfa a chymryd y camau rhagataliol angenrheidiol sydd eu hangen i sicrhau ein bod ni'n achub y blaen o ran lliniaru'r risg o achosion dros Gymru gyfan?

Yn olaf, Gweinidog, hoffwn hefyd sôn am bwysigrwydd trosglwyddo'r wybodaeth hon i'r cyhoedd. Yn ystod eich datganiad, fe wnaethoch chi sôn am bwysigrwydd gwneud penderfyniadau yn seiliedig ar ddata. Ond, er mwyn gwneud penderfyniadau ar sail gwybodaeth, mae'n rhaid i ni fod â dealltwriaeth glir o drosglwyddiad y feirws ymhlith poblogaethau adar gwyllt. Er mwyn i hyn ddigwydd, rydym yn ddibynnol ar hyn o bryd ar wybodaeth a gasglwyd gan y cyhoedd—unigolion sy'n adrodd am ffliw adar a amheuir mewn poblogaethau adar gwyllt. Felly, a gaf i ofyn sut yr ydych chi'n gweithio gyda'ch adran gyfathrebu i drosglwyddo'r wybodaeth hon i'r cyhoedd, gan hefyd sicrhau bod ffydd y cyhoedd yn y diwydiant dofednod yn parhau i fod yn gadarn?

Wrth i ni symud i dymor y gaeaf, rhaid i ni barhau i weithio'n adeiladol i ddiogelu ein hadar, ond hefyd sicrhau bod gan y diwydiant dofednod yr offer a'r gefnogaeth sydd ei angen arno. Diolch, Dirprwy Lywydd.