Part of the debate – Senedd Cymru am 4:21 pm ar 8 Tachwedd 2022.
Rwy'n cyfeirio'r Aelodau at ddatganiad o fy muddiant fy hun o ran perchnogaeth eiddo.
Fel y dywed y memorandwm esboniadol, mae'r gwelliannau hyn yn angenrheidiol i weithredu Deddf 2016, i ddarparu cydlyniad ac eglurder, ac i sicrhau cysondeb y gyfraith. Nodir, fodd bynnag, nad oes ymgynghoriad ffurfiol wedi digwydd, gan mai dim ond diwygiadau technegol canlyniadol mae'r rheoliadau hyn yn eu gwneud. Yn yr un modd, nodir nad oes asesiad effaith rheoleiddio wedi'i gynhyrchu i gyd-fynd â'r rheoliadau. Rwy'n cydnabod nad oes disgwyl i'r rheoliadau newid polisi, ond rydym ni’n gwybod bellach fod effaith Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 yn ddifrifol ac wedi arwain at sawl canlyniad anfwriadol. Rydym ni’n gwybod gan y Gymdeithas Genedlaethol Landlordiaid Preswyl bod 26.8 y cant o landlordiaid yng Nghymru wedi gwerthu eiddo yn ystod y 12 mis diwethaf, mae 49 y cant o landlordiaid yn bwriadu gwerthu cartref yn y 12 mis nesaf, ac mae adfeddiannau landlordiaid wedi bod yn cynyddu'n raddol yng Nghymru yn ystod y flwyddyn ddiwethaf i fyny at 150 yn ail chwarter 2022, o'i gymharu â 78 yn chwarter 4 2021. Mae'n amlwg bod rheoliadau sy'n cael eu gosod ar landlordiaid bellach yn eu gorfodi allan o'r nwydd hwn, ac mae hynny bellach, i bob pwrpas, yn sicr yn fy etholaeth i, yn rhoi mwy o bobl mewn llety dros dro ar restrau aros tai.
Mae llawer o agweddau ar ddeddfwriaeth mae landlordiaid yn gweithredu oddi tanynt ar hyn o bryd yn newid yn sylweddol, o gyfnodau rhybudd di-fai estynedig, hawliau olyniaeth estynedig, contractau ar y cyd a newidiadau i'w hawliau ynghylch eiddo sydd wedi'u gadael. Ar hyn o bryd, hyd yn oed gyda'r gofyniad am ddau fis i roi rhybudd, mae etholwyr yn cysylltu â mi lle maen nhw wedi cael cyngor gan asiantaethau eraill i aros, hyd yn oed ar ôl i landlordiaid fynd â nhw i'r llys. Ar gyfer cyfnod rhybudd o ddau fis, gall gymryd pedwar i bum mis. Gyda rhybudd troi allan o chwe mis, gyda gorfod mynd i'r llys ac yna gorfod mynd eto i'r llys i gael y beilïaid, gallem fod yn edrych ar landlordiaid yn cael 12 mis gyda'r eiddo hwnnw heb unrhyw rent yn dod i mewn. Mewn rhai achosion, mae difrod i eiddo tra bod pobl yn cael eu troi allan. Mae'n hollol anghywir.
Yr hyn mae'r ddeddfwriaeth hon yn ei chynrychioli yw newid ar raddfa fawr i'r farchnad rhentu eiddo gyfan. Mae'r rhai sy'n gweithio yn y sector tai yn ei gwneud yn glir i mi bod cynnydd enfawr yn hysbysiadau adran 21 sy'n cael eu cyhoeddi cyn i'r ddeddfwriaeth hon ddod i rym. Mae hyn, eto, wedi ei brofi gan nifer yr etholwyr sydd bellach yn anffodus, yn daer, yn dod i mewn ataf fi a dweud, 'Mae fy landlord wedi rhoi rhybudd i mi roi'r gorau iddi'. Mae gennym ni 1,900 yn aros ym mwrdeistref sirol Conwy am do uwch eu pen, ac mae hyn yn ychwanegu at y sefyllfa arteithiol. I fod yn glir, mae'r Ddeddf hon yn arwain at fwy o bobl yn colli eu cartrefi, mwy o landlordiaid yn tynnu allan o'r sector rhentu, a mwy o bobl yn mynd yn ddigartref. Mae'r ffigyrau yno; mae'r ystadegau yno.
Yma yng Nghaerdydd, mae landlordiaid, asiantau gosod tai a grwpiau myfyrwyr wedi beirniadu’r argyfwng cynyddol sy'n wynebu marchnad rhentu Caerdydd, gydag eiddo’n cael ei werthu a mwy na 100 o bobl yn ymladd i sicrhau pob cartref sy’n cael ei restru. Os na wnewch chi wrando arna i, gwrandewch ar amryw o asiantau gosod yng Nghymru sydd wedi dweud bod y rheoliadau newydd yn achosi argyfwng cyflenwi. Fel y dywedodd un landlord,
'Rwyf wedi bod yn gwneud hyn ers 23 mlynedd ac rwy'n credu bod Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 yn ergyd a allai fod yn un derfynol.’
Nid yw perchnogion eiddo am gael eu dal yn y sefyllfa hon lle mae'n rhaid iddyn nhw ddioddef tenant ddim yn talu rhent am chwe mis cyn troi allan a gwerthu. Nid oes lle na photensial yn unrhyw un o'r rheoliadau rydych chi wedi eu cyflwyno, Gweinidog. Mae yna ddwsinau o landlordiaid da, mae yna ddwsinau o denantiaid da. Fodd bynnag, yn y ddau sector, mae sefyllfaoedd lle rydych chi'n cael tenantiaid gwael, mae gen i ofn, ac nid ydych wedi gwneud unrhyw lwfans ar gyfer hyn yn unrhyw un o'ch deddfwriaeth neu reoliadau.
Ochr yn ochr â dinistrio’r sector rhentu, rydych chi'n ei gwneud hi'n anoddach i bobl fynd ar yr ysgol dai. A dweud y gwir, rhybuddiodd Nathan Walker, cyfarwyddwr gwerthu CPS Homes, trwy gyflwyno rheoliadau sy'n atal landlordiaid o'r sector, bydd prisiau rhent yn parhau i gynyddu ochr yn ochr â'r galw. Ddim mor bell yn ôl, llynedd hyd yn oed, fe allech chi gael eiddo am £700 neu £850 y mis. Maen nhw nawr yn cael eu rhoi—rwy'n eu gweld nhw ar Facebook—am £1,200 a mwy y mis. Sut ar y ddaear allwch chi gyfiawnhau beth sy'n digwydd?
Byddwn yn pleidleisio yn erbyn y rheoliadau hyn heddiw. Byddai parhau gyda'r Ddeddf hon yn dystiolaeth bellach bod Llywodraeth Cymru mewn gwirionedd yn cyflwyno polisi sy'n gwneud yr argyfwng tai yng Nghymru yn waeth. A gallaf i ddweud wrthych chi nawr, rwy'n derbyn dwsinau o e-byst o bob cwr o Gymru, gan denantiaid hyd yn oed, yn dweud, 'Mae Llywodraeth Cymru yn anghywir yn hyn. Rwyf wedi colli fy nghartref, diolch i Lywodraeth Cymru.' Felly, gobeithio eich bod chi'n falch iawn o hynny.