Part of the debate – Senedd Cymru am 4:59 pm ar 9 Tachwedd 2022.
Fel aelod newydd o'r pwyllgor hwn, mae wedi bod yn agoriad llygaid i mi weld proses ddeddfwriaethol y Senedd a'r holl gydweithio rhynglywodraethol ac ehangder y gwaith y mae'r pwyllgor yn ei wneud. Hoffwn gofnodi fy niolch i'n Cadeirydd, Huw Irranca-Davies, am y gwaith ardderchog y mae'n ei wneud yn cadeirio'r pwyllgor hwnnw, ac i'n his-gadeirydd a gamodd i'r adwy y diwrnod o'r blaen a chadeirio'r cyfarfod yn ardderchog.
Nid wyf yn bwriadu siarad yn hir, Ddirprwy Lywydd—rwy'n siŵr y byddwch yn falch o hynny—ac nid wyf yn debygol o wneud unrhyw sylwadau a fydd yn gwella gyrfa, mewn gwirionedd, ynghylch proses y cydsyniad deddfwriaethol. Mae'r ddau beth roeddwn i eisiau siarad amdanynt yn ymwneud â sut nad yw proses cydsyniad deddfwriaethol Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru yn gweithio. Un peth a roddodd sioc i mi oedd diffyg ymgysylltiad Llywodraeth y DU â Llywodraeth Cymru ar rai elfennau o'r ddeddfwriaeth; mae rhai rhannau o Lywodraeth y DU a rhai adrannau'n ymgysylltu'n gynnar, mae adrannau eraill o Lywodraeth y DU yn frawychus—nid ydynt yn ymgysylltu'n ddigon cynnar ar feysydd sydd â chymhwysedd datganoledig. O'm rhan i'n bersonol, mae cael memoranda cydsyniad deddfwriaethol wedi'u hanfon at Lywodraeth Cymru gyda dyddiau neu oriau i fynd, a dweud, 'A wnewch chi gydsynio i hyn?' yn amharchus, mae'n arfer wael o ran cysylltiadau rhynglywodraethol, ac mae angen i hynny newid. Mae angen i Lywodraeth y DU wneud mwy i wella'r cysylltiadau hynny, oherwydd os ydym yn mynd i weld y Deyrnas Unedig a phob Senedd yn gweithio'n dda gyda'i gilydd, mae angen parch i'r holl ddeddfwrfeydd ar draws y wlad.
Yr ail bwynt roeddwn am ei wneud oedd un sydd wedi cael sylw yn y cyfryngau o bosibl, sef bod y Senedd hon yn ddeddfwrfa yn ei hawl ei hun, a'n dyletswydd ni i bobl Cymru yw defnyddio'r lle hwn i greu cyfraith Gymreig i bobl Cymru. Cafodd hyn sylw gan y pwyllgor; credwn fod Llywodraeth Cymru'n defnyddio Llywodraeth y DU lawer gormod i ddeddfu ar feysydd datganoledig. Mae hyn yn osgoi craffu; mae'n osgoi ein pwyllgorau a'r Aelodau a etholwyd yn ddemocrataidd yma a ddylai fod yn craffu ar y gyfraith hon ar ran pobl Cymru. Mae'n fater y mae angen mynd i'r afael ag ef, ac rwy'n gobeithio y bydd y Cwnsler Cyffredinol, pan fydd yn ymateb i'r adroddiad, yn rhoi sylw i hynny a gobeithio y gall roi atebion i ni ynglŷn â hynny, oherwydd rwy'n gwybod ei fod yn rhywbeth y mae'r pwyllgor eisiau ei weld. Fel y dywedais, rydym yn ddeddfwrfa yn ein hawl ein hunain, a'n dyletswydd i bobl Cymru, ac i Aelodau ein Senedd, yw parchu hynny.
Nid wyf yn bwriadu siarad rhagor; rwyf ar y marc dau funud ac rwy'n siŵr y bydd fy nghyd-Aelod Alun Davies yn ehangu ar y materion hyn mewn ffordd lawer mwy huawdl na minnau. Ond hoffwn ddiolch i Huw Irranca-Davies, Alun Davies a Rhys ab Owen am y gwaith gwych a wnânt ar ein pwyllgor ac am fod yn Aelodau gwych sy'n cynrychioli'r pwyllgor hwn a phobl Cymru. Diolch.