8. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o effaith ei gweledigaeth strategol a rennir ar gyfer y sector manwerthu? OQ58701

Lansiwyd ein gweledigaeth gyffredin ar gyfer manwerthu ym mis Mehefin, ac roedd yn nodi dechrau sgwrs ehangach a dyfnach gyda'r sector. Mae fforwm manwerthu Cymru, sy'n cynnwys partneriaid o fyd busnes ac undebau llafur—ac rwy'n siŵr bod yr Aelod ac eraill wedi cael cyfle i weld un o'r partneriaid hynny, Undeb Gweithwyr Siopau, Dosbarthu a Gwaith Perthynol, yn lansiad eu hymgyrch Rhyddid rhag Ofn—wedi bod yn cydweithio ar gynllun cyflawni o gamau blaenoriaeth ar gyfer y sector. Mae'r cynllun yn agosáu at ei gamau olaf ac fe fydd yn cael ei gyhoeddi ar ôl ei gwblhau wrth gwrs.

Diolch yn fawr iawn am hynny, Weinidog. Ni ellir gorbwysleisio pwysigrwydd sector manwerthu Cymru. Rydym yn gwybod bod dros 110,000 o bobl yn cael eu cyflogi'n uniongyrchol gan y diwydiant. Yn ddiweddar, cyfarfûm â phrif weithredwyr busnesau mawr yn y sector manwerthu, a mynegodd pob un ohonynt eu pryderon difrifol am y ffaith bod manylion hanfodol ar goll o weledigaeth strategol gyffredin Llywodraeth Cymru.

Mae cadw a recriwtio staff yn broblemau enfawr sy'n wynebu'r diwydiant, fel y maent wedi'i ddweud wrthyf, ond eto nid yw strategaeth y Llywodraeth yn amlinellu camau pendant i oresgyn y rhwystr hwnnw. Mae'r prif weithredwyr hefyd yn honni y byddai rhewi ardrethi busnes fis Ebrill nesaf, cam nad yw Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo iddo eto, yn rhoi hwb i'w groesawu, yn yr un modd ag y byddai addasiad i'r lluosydd. Os na fydd y pethau hyn yn digwydd, maent yn rhybuddio y bydd Cymru hyd yn oed yn llai cystadleuol.

Mae busnesau wedi dweud wrthyf eu bod yn daer angen sefydlogrwydd a sicrwydd. Weinidog, a ydych yn cydnabod eu pryderon, ac a wnewch chi bopeth yn eich gallu i edrych ar ardrethi busnes, gan gynnwys y lluosydd, sy'n golygu bod gwneud busnes yma yn ddrutach nag unrhyw le arall yn y DU ar hyn o bryd? Y pethau hyn fydd yn penderfynu dyfodol y busnesau hyn yn y pen draw. 

Diolch am y cwestiwn. Yn sicr rwy'n cydnabod yr heriau sylweddol sy'n bodoli o fewn y sector. Yn ddiweddar, roeddwn gyda'r Dirprwy Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol yn y digwyddiad ymgynghori ar y cynllun manwl. Unwaith eto, mae'r undeb llafur blaenllaw, Undeb Gweithwyr Siopau, Dosbarthu a Gwaith Perthynol, ynghyd â chydweithwyr eraill a Chonsortiwm Manwerthu Cymru, y byddwch chi'n gyfarwydd â hwy—eich cyn ddirprwy arweinydd, Sara Jones—yn cynrychioli'r sector ac yn dod â'r sector at ei gilydd.

Maent yn codi amryw o faterion. Maent yn sicr yn chwilio am sefydlogrwydd a sicrwydd gan y Llywodraeth, ac maent yn ei gael, oherwydd rydym wedi bod yn gweithio ochr yn ochr â hwy i ddatblygu'r weledigaeth, ac rydym yn gweithio ochr yn ochr â hwy i gyflwyno cynllun. Byddwn yn ei gyhoeddi wedyn, ac mae'n ddigon posibl y byddwn yn ymrwymo i wneud pethau o ganlyniad i hynny. Dyna'r gwaith rydym yn ei wneud ar hyn o bryd.

Rwy'n cydnabod yr her ynghylch cadw a recriwtio pobl. Mewn gwirionedd rydym wedi bod yn bositif iawn am fod eisiau pobl ac annog pobl i ddilyn gyrfa yn y sector. Ac mewn gwirionedd, dylai'r weledigaeth a'r cynllun cyflawni helpu i adeiladu ar hynny. Mae hyn yn ymwneud â mwy na chyflogaeth dymhorol yn unig. Mae gyrfa go iawn i'w chael yn y sectorau hyn hefyd. Felly, nid yw'r ymgynghoriad ar y cynllun cyflawni wedi dod i ben. Byddwn yn sicr yn ystyried y safbwyntiau rydym wedi'u clywed yn ddiweddar.

Codwyd y pwynt ynglŷn â chyfraddau yno hefyd, ond byddwn yn atgoffa'r Aelod yn garedig, o ystyried nad yw yfory wedi bod eto, nad yw'r amlen ariannol y mae'n rhaid i ni weithredu ynddi yn glir i ni eto. Mae ein hymrwymiad ar ardrethi busnes yn para hyd at ddiwedd y flwyddyn ariannol hon, ond mae angen inni ddeall beth a ddaw yfory; a fydd yn cynyddu ein gallu i wneud mwy, neu a fydd yn gwneud yr her yn anos fyth, fel y bydd yn gwybod mewn ffordd ymarferol iawn o'i gyfnod yn arwain awdurdod lleol a gorfod gwneud y dewisiadau anodd neu ymarferol hyn.

Diolch i'r Gweinidog.