7. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o faint o stoc tai gwag sydd ar dir sy'n eiddo i awdurdodau cyhoeddus? OQ58730

Diolch am godi'r mater pwysig hwn. Mae'r ffigurau diweddaraf yn awgrymu bod tua 1 y cant o'r stoc tai cymdeithasol sy'n eiddo i awdurdodau lleol wedi bod yn wag ers dros chwe mis.

Diolch. Nawr, nid oes angen imi ddweud wrthych fod gennym brinder difrifol o ddarpariaeth dai ar draws gogledd Cymru. Yn ystod 2021-22, cysylltodd 1,126 o bobl â Chyngor Gwynedd oherwydd eu bod yn ddigartref—50 y cant yn fwy nag yn 2018-19. Mae tua 2,000 ar y rhestr ar gyfer tai cymdeithasol yng Nghyngor Bwrdeistref Sirol Conwy, ac yn Wrecsam, mae nifer yr unigolion sy'n cael eu hystyried yn ddigartref wedi mwy na dyblu i 2,238, rhwng 2019-20 a 2021-22.

Nawr, er bod pobl yn ysu am unedau tai, mae'n ffaith bod gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr gymaint â 750 o unedau llety ar draws gogledd Cymru nad ydynt yn cael eu defnyddio. Rwyf wedi ei godi gyda'r Gweinidog iechyd; rwyf wedi ei godi hefyd gyda'r Gweinidog Newid Hinsawdd. Fe wnaeth y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol roi gwybod imi eto yr wythnos diwethaf fod y bwrdd iechyd bellach yn y broses o edrych ar opsiynau caffael i weithio gyda phartner ar gyfer ei breswylfeydd. Nawr, rwy'n gwybod o gysylltu â landlordiaid cymdeithasol cofrestredig y gellid gwneud yr unedau hyn yn stoc dai hyfyw, naill ai i'r rhai yn y sector meddygol, neu'n wir, i rai sydd ond eisiau cartref. Felly, Weinidog, a ydych chi'n cytuno, o ystyried fy mod wedi codi'r pryderon hyn nawr ers—o, dechreuais eu codi y llynedd, pan ddarganfûm fod gennym yr holl stoc tai gwag hyn. Onid ydych chi'n credu ei bod hi'n annerbyniol nad oes rhyw fath o weithio mewn partneriaeth bellach rhwng y Gweinidog Newid Hinsawdd, sy'n gyfrifol am dai; y Gweinidog iechyd; a phwy bynnag y mae'n ei gymryd i wneud y stoc wag hon yn gartrefi cynnes, diogel i'r cannoedd lawer o bobl sy'n oedi ar restr aros am dai allu byw ynddynt? Diolch. 

Wel, rwy'n gwerthfawrogi eich bod chi'n ei godi, ac mae'n gwestiwn da, a diolch i chi am ei godi. Rydych chi wedi ysgrifennu atom ac rydym yn gweithio ar ymateb ac yn mynd at wraidd y sefyllfa yn Betsi Cadwaladr. Wrth gwrs, nid yw pob stoc tai gwag sydd mewn perchnogaeth gyhoeddus ar gael nac yn addas i'w gosod: mae'n ddigon posibl eu bod yn cael eu cadw ar gyfer cynlluniau eraill; efallai eu bod yn rhan o ddatblygiadau pellach. Felly, nid yw'n ddarlun syml; dyna pam fod angen inni geisio mynd at wraidd y mater. [Torri ar draws.] Mae Janet Finch-Saunders yn dweud wrthyf ei fod yn llawer symlach na rwy'n ei gredu. Wel, gall pethau ymddangos yn syml o feinciau'r wrthblaid; gallaf addo i chi, yn y Llywodraeth, fod pethau'n aml ychydig yn fwy cymhleth nag y maent yn ymddangos. Ond mae hi'n iawn i'w godi, rydym am fynd i'r afael ag ef; mae gennym gynlluniau uchelgeisiol i ddod â thai gwag ar draws Cymru yn ôl i ddefnydd.

Roeddwn i'n rhan o gynllun peilot yn nhasglu'r Cymoedd, yn seiliedig ar gynllun ardderchog y mae Rhondda Cynon Taf wedi bod yn ei weithredu ers nifer o flynyddoedd i roi grantiau i berchnogion tai preifat er mwyn dod ag eiddo gwag yn ôl i ddefnydd. Mae Rhondda Cynon Taf unwaith eto'n dangos arweinyddiaeth wych drwy gynyddu'r dreth gyngor ar gartrefi gwag ac ailgylchu'r cyllid hwnnw i gael rhagor o eiddo gwag wedi'i lenwi, ac mae hynny'n rhywbeth y gall awdurdodau lleol eraill ei wneud. Gallant gynyddu'r dreth gyngor 300 y cant ar dai gwag sydd wedi bod yn wag ers dros chwe mis. Ar draws pob landlord cymdeithasol—awdurdodau lleol a landlordiaid cymdeithasol cofrestredig—roedd oddeutu 1,700 o unedau'n wag ers dros chwe mis, ac o'r rhain roedd 286 o unedau ar gael i'w gosod ac yn aros am denant.

Felly, mae yna gryn botensial yno i geisio cael y rhain yn ôl i ddefnydd yn gyflym, ac rydym yn darparu dros £24 miliwn i brynu ac adnewyddu eiddo gwag, a £65 miliwn arall yn y rhaglen gyfalaf ar gyfer llety dros dro i ymateb i hyn. Byddwn yn dod â mwy na 1,000 o gartrefi ychwanegol i ddefnydd dros y 18 mis nesaf fel cartrefi hirdymor o ansawdd da i bobl. Ond fe ysgrifennaf atoch pan gawn wybodaeth bellach am yr enghraifft benodol a nodwch. 

Cwestiwn 8 yn olaf, Altaf Hussain.