Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:42 pm ar 29 Tachwedd 2022.
Diolch i Jayne Bryant am hynna. Mae hi'n hollol iawn i nodi bod miliynau a miliynau o bunnau sydd ar gael i deuluoedd ledled Cymru heb eu hawlio bob blwyddyn. Mae Llywodraeth Cymru, drwy ein his-bwyllgor costau byw newydd, wedi bod yn hyrwyddo'r syniad y dylai pob cyswllt gyfrif wrth sicrhau bod pobl yn cael eu cynghori, eu hannog a'u helpu i hawlio'r cymorth sydd ar gael iddyn nhw. Bob dydd yng Nghymru, mae miloedd o gyfarfyddiadau rhwng gweithwyr yn y sector cyhoeddus a dinasyddion Cymru, mae sefydliadau'r trydydd sector yn cyfarfod â phobl bob dydd, ac mae busnesau preifat, er enghraifft y rhai yn y sector cynhwysiant ariannol, yn gwneud yr un peth. Credaf fod pob un o'r cyfarfyddiadau hynny yn y gaeaf eithriadol o anodd hwn yn gyfle i wneud yn siŵr bod pobl yn cael y cymorth sydd ar gael iddyn nhw. Nid yw'n anodd o gwbl, Llywydd—mae cyfrifianellau syml iawn y gall pobl eu defnyddio'n rhwydd. Mae gan Cyngor ar Bopeth un y gallwch chi ei defnyddio ar-lein. Mae un ar lwyfan Llywodraeth y DU sy'n rhwydd iawn yn wir i'w defnyddio, ac os defnyddiwn ni y mantra 'mae pob cyswllt yn cyfrif' yna rwy'n credu bod mwy y gallwn ni ei wneud i sicrhau bod y cymorth sydd yno a heb ei hawlio yn mynd i bocedi pobl, ac o ganlyniad yn mynd i mewn i economi Cymru hefyd mewn cyfnod anodd.
Mae Jayne Bryant yn gwneud pwynt pwysig hefyd, Llywydd, am awtomatigrwydd. Erbyn hyn mae gan hanner yr awdurdodau lleol yng Nghymru system pan fo rhywun yn gwneud cais am un o'r budd-daliadau sydd ar gael trwy awdurdodau lleol, does dim angen i'r unigolyn hwnnw hawlio ar wahân am yr holl bethau eraill y gallai'r awdurdod lleol eu darparu. Felly, os ydych yn hawlio budd-dal y dreth gyngor, bydd system yr awdurdodau lleol yn gwirio a oes gennych hawl i ginio ysgol am ddim. Ni ofynnir i chi lenwi set arall o ffurflenni—set arall o rwystrau. Nawr, yr hyn sydd angen i ni ei wneud yw sicrhau bod yr hanner arall, yr 11 awdurdod arall, yn symud i'r cyfeiriad hwnnw. Mae arweinyddiaeth bwerus gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i wneud yn siŵr bod hynny'n digwydd. Ac mae'r dystiolaeth yn glir iawn, os yw'r system honno gennych chi pryd rydych chi'n gwneud cais unwaith a bod un cais yn agor y drws i'r holl gymorth y mae gennych hawl iddo, mae hynny'n sicrhau bod y cymorth hwnnw'n cyrraedd mwy o bobl a hynny'n gyflymach. Hoffwn yn fawr weld hynny ledled Cymru.