4. Pa gamau brys y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i dorri amseroedd aros ambiwlansys? OQ58801

Llywydd, mae recriwtio mwy o staff ychwanegol, trefniadau rota diwygiedig, lleihau absenoldeb oherwydd salwch a buddsoddi newydd mewn technoleg i gefnogi penderfyniadau clinigol ymhlith y camau a gymerir i leihau amseroedd aros ambiwlansys.

Diolch. Gofynnais yr un cwestiwn yn ddiweddar i'r Gweinidog iechyd ynghylch sut y bydd y Llywodraeth hon yn lleihau amseroedd aros ambiwlansys. Prif Weinidog, mae dros flwyddyn bellach wedi bod ers i'ch Llywodraeth gyhoeddi ei chwe nod ar gyfer gofal brys, ac mae'r sefyllfa wedi gwaethygu, fel y gwelais fy hun yn ddiweddar a llawer o fy etholwyr. Wrth gwrs nid ar barafeddygon sy'n gweithio'n galed y mae'r bai, ond ar y cynllunio gwael gan y Llywodraeth Lafur hon. Fel y dywedais i wrth y Gweinidog iechyd, nid ydym wedi anghofio bod y Gweinidog iechyd diwethaf wedi dweud y byddai'n beth ffôl cyhoeddi cynllun ar gyfer adferiad tra bod y pandemig yn mynd ymlaen, a nawr rydym ni'n talu'r pris.

Prif Weinidog, fel rydym ni wedi clywed yn barod, rydym ni nawr yn y gaeaf ac rydym ni'n gwybod y bydd y sefyllfa'n dirywio, hyd yn oed heb y posibilrwydd o streic nyrsys. Roeddwn i yn adran ddamweiniau ac achosion brys plant gyda fy mab yr wythnos diwethaf, ac yn ystod y nos roedd 67 o blant yn disgwyl cael eu gweld a dau feddyg. Mae'r galw'n cynyddu. Prif Weinidog, pa fesurau uniongyrchol ydych chi'n eu cymryd i sicrhau bod ein hamseroedd aros am ambiwlansys yn gwella, a hefyd, yn y pen draw, nad yw cleifion yn talu'r pris eithaf oherwydd cynllunio gwael y Llywodraeth hon neu ddiffyg gweithredu?

Wel, Llywydd, darllenais Gofnod o'r ffeirio geiriau rhwng yr Aelod a'r Gweinidog iechyd, ac rydym yn clywed ailadroddiad yr un pwyntiau yn union a wnaed bryd hynny y prynhawn yma, ac nid yw'r atebion wedi newid ers yr atebion a roddwyd iddi y tro hwnnw.

Fe ddof at sylwedd ei chwestiwn hi yn y man, ond gadewch i mi ei gwneud yn glir i'r Siambr nad ydw i'n derbyn am eiliad awgrym yr Aelod fod hon rywsut yn broblem unigryw i Gymru. Dywedodd arweinydd y gwasanaeth ambiwlans yn Lloegr, yr wythnos diwethaf, fod pobl yn marw yng ngwasanaeth iechyd Lloegr oherwydd problemau ambiwlansys yn GIG Lloegr. Felly, nid yw'r pwynt rwy'n ei wneud o gwbl yn debyg i'r hyn y mae hi'n ceisio'i wneud drwy wneud cymariaethau ffôl, ond i gydnabod y ffaith bod y system dan bwysau aruthrol ymhobman, bod clinigwyr yn gweithio'n eithriadol o galed ymhobman i geisio mynd i'r afael â'r broblem, bod Llywodraethau ymhobman yn ceisio dod o hyd i atebion i broblem sydd yr un fath yng Nghymru, yn yr Alban, ac yn Lloegr, a gwaeth eto yng Ngogledd Iwerddon. Felly, nid yw'r syniad, fel y ceisiodd hi ei roi i fy nghyd-Weinidog y Gweinidog iechyd, ac mae hi wedi ceisio ei roi eto y prynhawn yma, fod hwn rhywsut yn brofiad unigryw Gymreig yn wir, mae hi'n gwybod nad yw'n wir, ac ni ddylai hi barhau i awgrymu hynny.

Y camau sy'n cael eu cymryd yw'r rhai a roddodd y Gweinidog Iechyd iddi pan ofynnodd y cwestiwn dim ond wythnos yn ôl. Trwy drugaredd, o ganlyniad i'r holl gamau sydd wedi'u cymryd, mae derbyniadau brys yng Nghymru i lawr. Maen nhw i lawr yn is na'r lefelau cyn y pandemig. Maen nhw i lawr oherwydd y camau y mae'r Gweinidog wedi'u cymryd. Cadeiriodd y Gweinidog gyfarfod o'r holl fyrddau iechyd a'r gwasanaeth ambiwlans ddoe, i adrodd ar y ffordd y mae'r mesurau hynny'n cael eu gweithredu nawr a sut y byddant yn cael eu symud ymlaen ymhellach dros y gaeaf hwn. Bydd hynny'n cynnwys y canolfannau gofal sylfaenol brys sydd wedi eu sefydlu nawr ym mhob rhan o Gymru, a bydd yn fuan yn cwmpasu holl boblogaeth Cymru, sy'n golygu nad oes rhaid i bobl gael ambiwlans brys i'w cludo i ysbyty pan fydd cyfleusterau eraill wrth law sy'n tynnu'r galw hwnnw i ffwrdd. Dywedodd yr Aelod ei hun bod 67 o blant yn yr adran honno. Sut mae hi'n dychmygu bod system yn gallu ymateb pan fyddwch chi'n gweld galw o'r math hwnnw sydd ar gynnydd, heblaw drwy ddod o hyd i ffyrdd eraill i reoli'r galw hwnnw?

Nawr, rwy'n credu ei bod yn deyrnged go iawn i'r newidiadau sydd wedi eu gwneud y bu'r Gweinidog yn eu harwain, bellach, bod 4,000 o alwadau 999 bob mis yng Nghymru yn cael eu rheoli'n llwyddiannus yn glinigol heb i bobl orfod gadael eu cartrefi eu hunain. Yn wyneb y math o alw yr ydym ni'n ei weld, yn wyneb y cyfuniad hwnnw o amgylchiadau'r gaeaf hwn—COVID, sydd heb fynd i ffwrdd; ffliw, sydd ar gynnydd yng Nghymru; feirws syncytiol anadlol, sydd ar lefelau rhyfeddol, yn enwedig ymhlith y rhai dan bump oed, ac, rwy'n dychmygu, a arweiniodd at nifer eithaf sylweddol o'r plant hynny yn cael eu cludo i adran ddamweiniau ac achosion brys—mae'r system yn gweithio mor galed ag y gall hi i barhau i fod yn gydnerth yn wyneb yr heriau rhyfeddol hynny.