5. Pa drafodaethau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cael gyda'r diwydiant adeiladu ar ddatgarboneiddio holl gartrefi Cymru? OQ58799

Llywydd, rydym yn parhau i fod mewn cysylltiad agos â'r diwydiant yng Nghymru, er enghraifft, trwy'r fforwm adeiladu a thrwy gamau gweithredu allweddol, fel y rhaglen ôl-osod er mwyn optimeiddio. Fel hyn, byddwn yn cynnal trafodaeth reolaidd gyda'r diwydiant ar ystod o faterion datgarboneiddio.

Rwy'n cydnabod y gwaith rhagorol sydd wedi'i wneud drwy'r rhaglen ôl-osod er mwyn optimeiddio, sydd yn sicr wedi gwella llawer o'n tai cymdeithasol. Rwy'n edrych ymlaen at glywed manylion cynllun sgiliau sero net y flwyddyn nesaf, oherwydd mae hynny'n mynd i fod yn hanfodol wrth alluogi'r diwydiant adeiladu i gynllunio ar gyfer cael y sgiliau sydd eu hangen arnyn nhw i ddatgarboneiddio ein holl gartrefi.

Rwy'n gwerthfawrogi bod uchelgais Llywodraeth Cymru yn gorfod addasu oherwydd toriad o £1 biliwn o leiaf yn ei chyllideb y flwyddyn nesaf. Serch hynny, mae sawl ffordd y gellir datblygu achos datgarboneiddio'r sector preifat, yn enwedig pan fo 40 y cant o holl gartrefi Cymru wedi'u perchnogi'n llwyr heb forgais ynghlwm. P'un a yw'n basbortau adeiladu unigol neu gymhellion cyllidol trwy ostyngiad yn nhrethi stamp neu'r dreth gwerth tir, sut allwn ni symbylu pobl sydd â'r adnoddau i fuddsoddi mewn lleihau eu biliau gwresogi a gwneud y peth iawn ar gyfer yr amgylchedd?

Wel, Llywydd, diolch i Jenny Rathbone. Mae hi'n gwneud pwynt pwysig iawn yma y bydd buddsoddiad cyhoeddus yn ein cario ni rhan o'r ffordd ar yr agenda hon, ond bydd yn rhaid iddo gael ei gyd-ariannu gan bobl sydd ag adnoddau y gallan nhw eu hunain sicrhau eu bod ar gael. Mae darparu pasbort adeiladu ar gyfer pob cartref yn rhywbeth a gafodd ei argymell gan Bwyllgor Newid Hinsawdd y DU, a bydd yn sylfaenol oherwydd, fel rydym ni wedi trafod yn y Siambr o'r blaen, mae gan bob adeilad ei hanes ei hun a bydd angen ei ateb ei hun ar bob adeilad pan ddaw i ddatgarboneiddio. Rydym yn gweithio gyda Banc Datblygu Cymru i geisio datblygu cynnyrch y gellir ei ddefnyddio i helpu pobl sydd ag asedau y gallant eu hunain eu rhoi ar waith, fel y gall eiddo sydd dan berchnogaeth breifat eu hunain chwarae rhan yn y daith ddatgarboneiddio honno. Ochr yn ochr â hynny, rydym yn mynd ati i fuddsoddi symiau sylweddol o arian. Yn y maes cyhoeddus bydd safonau ansawdd tai Cymru newydd, yr ymgynghorir arnynt yn gwella safonau effeithlonrwydd ynni eiddo sydd mewn perchnogaeth gyhoeddus yma yng Nghymru.

Rwy'n gwneud y pwynt ehangach hwn, er mwyn rhoi cwestiwn yr Aelod yn ei gyd-destun, mae cynllun sgiliau sero net Cymru yn bwysig iawn. Mae'r pethau y gallwn ni eu gwneud i annog buddsoddi preifat yn y maes hwn yn bwysig iawn. Mae'r diwydiant yn wynebu penwyntoedd enfawr, na fydd cynllun ar ei ben ei hun yn ei unioni. Rydym ni'n gwybod bod prinder llafur o ganlyniad i Brexit. Rydym yn gwybod bod rhwystrau rhag mewnforio deunyddiau, wedyn wedi'u gwneud yn waeth oherwydd nad oes gennym yr un berthynas fasnachu ag yr oedd gennym ni gyda'n cymdogion pwysicaf, ac mae hynny'n creu tagfeydd yn y system hefyd. Mae rhai materion byd-eang, ac mae y rheini'n cynnwys effaith y rhyfel yn Wcráin ar rai deunyddiau hanfodol ar gyfer adeiladu tai ac ar gyfer gwaith ôl-osod sydd, hyd yn oed gyda chynlluniau gan Lywodraeth Cymru a buddsoddi cyhoeddus a phreifat, yn golygu bod yna heriau gwirioneddol i'w hwynebu yn y sector dros y blynyddoedd i ddod.