– Senedd Cymru am 5:07 pm ar 6 Rhagfyr 2022.
Grŵp 7 o welliannau sydd nesaf. Mae'r grŵp yma o welliannau yn ymwneud â chynhyrchion a wneir o blastig ocso-ddiraddiadwy a phlastig ocso-fioddiraddadwy. Gwelliant 34 yw'r prif welliant yn y grŵp yma. Dwi'n galw ar Janet Finch-Saunders i gynnig y gwelliant a siarad i'r grŵp. Janet Finch-Saunders.
Diolch. Rwy'n cynnig gwelliant 34 yn enw'r Gweinidog—o na, chi oedd hwnna. [Chwerthin.] Dim ond yn dwyn eich clodydd yn y fan yna. Iawn, byddai gwelliant 34 yn cael gwared ar 'blastig ocso-ddiraddadwy' o dabl 1 y Bil. Byddai hyn yn dileu'r gwaharddiad ar gyflenwi plastig ocso-ddiraddadwy i ddefnyddwyr yng Nghymru.
Fel y dywedais i yn gynharach, y Gweinidog a minnau, roeddem yn anghytuno ynghylch plastig ocso-ddiraddadwy yng Nghyfnod 2. Er hynny, rwyf eisiau pwysleisio eto fy mod yn credu ei bod yn anghywir gwahardd plastigau ocso-ddiraddadwy pan (1)—Rhif 1—fo'r Gweinidog wedi cyfaddef ei bod yn credu ei hun bod plastig ocso-ddiraddadwy yn cael ei ddiffinio'n wael ac nad oedd (2), y deunydd wedi'i gostio. Felly, mae'n debyg mai'r cwestiwn sy'n rhaid i mi ei ofyn yw hyn: a yw'r Gweinidog yn credu ei bod yn iawn i gyflwyno deddfwriaeth pan nad yw wedi'i gostio?
Rwy'n cydnabod bod y Gweinidog wedi honni y byddai'n cymryd amser i wahardd plastigau ocso-ddiraddadwy, ond mae hynny'n gwneud i mi feddwl tybed pam yr ydych chi wedi ymrwymo i'w wahardd os ydych chi eich hun yn cydnabod bod angen mwy o ymchwil. Rwyf hefyd yn siŵr bod y Gweinidog yn ymwybodol y bydd Llywodraeth Cymru yn wynebu her gyfreithiol os yw'n parhau i gael ei gynnwys. Rwy'n cytuno â'r Gweinidog bod angen mwy o ymchwil, a bydd hynny'n cymryd amser, ac felly, i mi, y dewis call a chywir yw peidio â gwahardd y deunydd ar wyneb y Bil.
Byddai gwelliant 37 yn dileu'r diffiniad o 'blastig ocso-ddiraddadwy' o wyneb y Bil. Rwyf wedi ailgyflwyno'r gwelliant hwn. Rwy'n gwybod bod y Gweinidog wedi anghytuno â mi ynghylch hyn y tro diwethaf, ac nid wyf yn credu ei fod yn ddefnydd da o amser i ailadrodd ein hunain eto dim ond i ddod i'r un casgliad, fodd bynnag, mae fy rhesymu dros y gwelliant hwn yn adleisio'r hyn yr wyf newydd ei ddweud ynghylch gwelliant 34.
Byddai gwelliant 20 yn mewnosod 'plastig ocso-ddiraddadwy' yn adran 4 o'r Bil, lle mae'n rhaid i Weinidogion Cymru nodi gwybodaeth ynghylch eu hystyriaeth o ran a ddylid arfer y pŵer yn adran 3. Felly byddai angen i Weinidogion Cymru ddeddfu'r ddarpariaeth hon wrth geisio gwahardd cyflenwi plastig ocso-ddiraddadwy yn y dyfodol. Nawr, fe wnes i gyflwyno'r gwelliant hwn gan fy mod yn gobeithio y gallai'r Gweinidog erbyn hyn fod wedi derbyn yr hyn a ddywedom ni o'r blaen am blastig ocso-ddiraddadwy ac yn cytuno â mi nad yw'n iawn i wahardd y deunydd pan nad oes unrhyw gostio wedi digwydd, ac yn ystod Cyfnod pwyllgor 2, fe wnes i egluro ar bwy fyddai hynny'n effeithio yma yng Nghymru, gan gynnwys o bosibl ein ffermwyr.
Dywedodd y Gweinidog bod angen mwy o ymchwil. Unwaith eto, rwy'n gofyn pam, pan fo'r Gweinidog yn credu hyn, y mae ar wyneb y Bil i gael ei wahardd. Rwy'n credu bod y gwelliant hwn yr ydym ni wedi'i gyflwyno yn gyfaddawd da. Mae symud plastig ocso-ddiraddadwy i adran 4 yn rhoi amser—amser digonol—i ymchwilio iddo. Os ydych chi'n mynd i gyflwyno deddfwriaeth, os ydym ni'n mynd i graffu ar ddeddfwriaeth yma yn y lle hwn, mae'n rhaid i ni wneud pethau'n iawn.
Byddai gwelliant 22 yn mewnosod diffiniad o 'blastig ocso-ddiraddadwy' yn adran 4 o'r Bil. Y diffiniad yw diffiniad y Pwyllgor Ewropeaidd ar gyfer Safoni, fel y'i defnyddir gan gyfarwyddeb yr UE ar blastig untro. Diolch.
Rwy'n credu ei bod yn werth cael trafodaeth fer ar hyn, oherwydd rwyf wedi clywed nad oes diffiniad priodol gwirioneddol, sydd wedi'i gytuno'n llwyr, o ba fagiau ocso-bioddiraddadwy sydd yn fioddiraddadwy mewn gwirionedd a pha rai nad ydyn nhw'n fioddiraddadwy. Yn fy marn i, yn amlwg mae'n rhaid iddyn nhw ymchwalu'n llwyr wrth ddod i gysylltiad â dŵr neu olau, a pheidio â gadael plastig yn yr amgylchedd pan fyddant yn diflannu.
Felly, es i lawr i'r Co-op i gael un o'r bagiau bioddiraddadwy hyn, y maen nhw'n honni eu bod wedi'u hardystio i safonau BS EN 13432 ac OK compost Home, ac mae bagiau â labeli yn honni y gellir eu compostio yn yr un modd wedi'u gwneud o'r un math o ddeunydd. Mae'r Co-op yn dadlau bod defnyddio'r bagiau hyn fel leinin cadi bwyd yn lanach ac yn fwy cyfleus na pheidio â defnyddio bag. Nawr, y dewis arall, yn amlwg, os ydych chi'n mynd i siopa, ydy defnyddio bag papur, neu gael bag papur, ond pan ddaw i waredu gwastraff cegin, ydy bag papur yn mynd i gyflawni'r gwaith, neu yn wrthnysig a yw'n mynd i arwain at fwy o bobl yn gwrthod ailgylchu gwastraff bwyd? Roeddwn i eisiau holi am hyn, o ran a oes canlyniadau gwrthnysig wrth wahardd pob deunydd bioddiraddadwy, os ydyn nhw'r hyn y maen nhw'n honni. Neu beth fydd y dewisiadau eraill? A pha wybodaeth y mae'r Gweinidog wedi'i chael gan awdurdodau lleol ynghylch sut y bydden nhw yn ymdrin â gwastraff bwyd os gwnawn ni wahardd y mathau hyn o bethau, sy'n cael eu defnyddio'n helaeth gan awdurdodau lleol i annog pobl i ailgylchu bwyd?
Y Gweinidog i ymateb.
Diolch, Llywydd.
O, cyn i mi ofyn i'r Gweinidog ymateb, Huw Irranca-Davies.
Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Dim ond siarad i gefnogi pwyntiau Jenny, i holi'r Gweinidog ychydig ymhellach, un o'r pethau y mae'r Co-op yn dweud yn arbennig yw eu bod yn gweithio gydag awdurdodau lleol ar hyn, sef y gellir ei gompostio. Maen nhw wedi osgoi'n daer y mater o fod yn ddiraddadwy, oherwydd maen nhw'n dweud, 'Wel, mae hyn mewn gwirionedd ar flaen y gad, bydd yn mynd i mewn i'r domen gompost, bydd yn diraddio', ac ati. Felly, rwyf eisiau holi mwy ar y Gweinidog i weld beth yw ei meddyliau ynghylch hyn a lle mae'r wyddoniaeth ar hyn o bryd, ynghylch a yw hyn yn ateb neu a yw, i bob pwrpas, yn ateb i gwestiwn a oedd yn cael ei ofyn o'r blaen—ateb ddoe, os mynnwch chi.
Ond hefyd, yn ychwanegol at hynny, os nad dyma'r ateb, os oes bwriad i wahardd plastigau yn gyfan gwbl, a chymryd plastigau allan o'r system, yna sut mae hi'n gweithio gyda manwerthwyr a gweithgynhyrchwyr cynnyrch o safonau Prydeinig er mwyn sicrhau eu bod yn gallu pontio tuag at gynhyrchion eraill a fydd yn dod o fewn y dull hwn o fynd i'r afael â phlastigau untro mewn gwirionedd?
Y Gweinidog.
Diolch, Llywydd. Fe wnaf ymdrin â gwelliant 34 yn gyntaf. Byddai gwelliant 34 yn tynnu cynhyrchion plastig ocso-ddiraddadwy o'r rhestr o gynhyrchion gwaharddedig yn Atodlen 1, yn ogystal â'r diffiniad o 'blastig ocso-ddiraddadwy'. Ac mae Janet yn hollol gywir, fe wnes i nodi mewn ymddangosiadau cynharach mewn pwyllgorau ac yn y Cyfarfod Llawn bod plastig ocso-ddiraddadwy yn faes cymhleth sy'n dal yn destun ymchwilio. Ond, ar hyn o bryd, rydym yn gwbl fodlon bod tystiolaeth gredadwy o'r niwed y mae plastigau ocso-ddiraddadwy yn ei achosi i'r amgylchedd. Yn ein barn ni, mae hyn yn cyfiawnhau cynnwys y gwaharddiad ar wyneb y Bil yn llwyr. Fodd bynnag, rydym yn cydnabod yr angen i ystyried tystiolaeth ymhellach; er enghraifft, p'un a oes is-gategorïau o blastig ocso-ddiraddadwy y dylid eu hesemptio cyn i'r gwaharddiad ddod i rym. Mae cychwyn y gwaharddiad ar blastig ocso-ddiraddadwy, felly, yn cael ei gyflwyno'n raddol er mwyn rhoi amser i ddatblygu ymchwil a pholisi pellach. Byddai'r pŵer gwneud rheoliadau yn caniatáu ychwanegu esemptiadau ar gyfer cynhyrchion sy'n ocso-ddiraddadwy, neu i'r categori hwn o blastig gael ei dynnu'n gyfan gwbl o'r Bil pe bai tystiolaeth newydd, gadarn yn dangos bod gweithred o'r fath yn ddoeth.
I droi at y pwyntiau a wnaed gan Jenny a Huw mewn cysylltiad â'r bag o'r Co-op, yn amlwg mae rhai manwerthwyr wedi mynd i drafferth er mwyn achub y blaen ar wahanol adegau, ond mae'r dystiolaeth yn parhau drwy'r amser. Os ydych chi'n casglu gwastraff bwyd er mwyn iddo gael ei gasglu gan awdurdod trefol yng Nghymru mewn cadi bwyd, nid yw'r bwyd yn mynd i gael ei gompostio, mae'n mynd i system dreulio anaerobig. Mae hynny'n llawer poethach, ac mae llawer o'r bygiau sy'n bwyta'r compost bwyd yr ydych chi'n ei roi yno yn gweithredu ar dymheredd sy'n llawer uwch nag unrhyw domen gompost ddomestig. Yn amlwg, mae'r hyn sy'n mynd i mewn i'r treulwyr anaerobig hynny yn cael ei reoleiddio'n ofalus. Nid ydym ychwaith eisiau lladd y bygiau; mae'r bobl sy'n eu cynnal yn dod yn hoff iawn o'r bygiau ac yn siarad amdanyn nhw fel pe baen nhw'n anifeiliaid anwes. Felly, mae'r bagiau cadi bwyd sy'n cael eu dosbarthu i chi gan yr awdurdodau lleol wedi'u dylunio i weithio gyda'r bygiau i gadw'ch bwyd ar ffurf gywasgedig i chi ei gyflwyno, ond yna i fynd yn gyfan gwbl i mewn i'r system dreulio anaerobig heb orfod cael ei dynnu allan o flaen llaw. Os ydych chi'n defnyddio plastigau ocso-ddiraddadwy, yna gallaf eich sicrhau chi eu bod yn cael eu tynnu o'r system honno, ac, mewn gwirionedd, maen nhw'n achosi problemau.
Mae'n ffaith hefyd y gellir eu compostio mewn rhai amgylchiadau, ond mae'r rhan fwyaf o domenni compost domestig yn bell iawn o gyrraedd y tymheredd sy'n ofynnol gan reoliadau BS EN. Rydw i fy hun yn frwd dros gompostio cartref, a gallaf ddweud wrthych nad ydyn nhw'n diraddio yn fy nhomen gompost i, sy'n eithaf poeth—mae ganddi wyau gwiber ynddi, sy'n hyfryd o beth. Dyna'r broblem; y broblem yma yw ei fod yn iawn os ydych chi'n mynd i'w wneud drwy system drefol sy'n gallu eu trin, ond rydym yn sôn am fagiau sy'n cael eu dosbarthu i aelodau'r cyhoedd, ac ni ellir disgwyl iddyn nhw allu eu compostio. Rwy'n canmol y Co-op am weithio'n galed iawn i fod ar flaen y gad, ond mae'r wyddoniaeth hon yn datblygu drwy'r amser. Mewn gwirionedd, os gallwch chi dynnu plastig allan o'r gadwyn yn gyfan gwbl, wel mae hynny'n amlwg yn well. Mae yna lu o gynhyrchion y gwnaethom ni ymgynghori arnyn nhw—dros 60 yr oedd pobl eisiau i ni edrych arnyn nhw. Mae'r Bil hwn yn ein galluogi ni i barhau ar y daith honno dan reolaeth a gwneud yn siŵr ein bod yn gyfarwydd â'r ymchwil diweddaraf bob amser fel y gallwn ychwanegu a thynnu oddi ar y rhestr o gynhyrchion.
Wrth gwrs, os gall y ffermwyr gynnig ffordd o ddefnyddio plastig ocso-ddiraddadwy nad yw'n niweidio'r amgylchedd ac y gellir dangos nad yw'n chwalu i adael nanoronynnau yn y pridd, sydd, mewn gwirionedd, y math gwaethaf o ronynnau, yna, wrth gwrs, byddwn yn eu hesemptio, ond nid yw'r wybodaeth honno ar gael ar hyn o bryd. Felly, Llywydd, nid wyf yn gwneud unrhyw ymgais i dynnu'n ôl rhag eu rhoi ar wyneb y Bil. Os daw'r dystiolaeth yn glir y gellir eu hesemptio, yna, wrth gwrs, byddwn yn gweithredu.
Gan droi'n ôl at y diwygiadau, Llywydd, mae gwelliant 37 yn ganlyniadol i welliant 34, a byddai'n dileu'r diffiniad o blastig ocso-ddiraddadwy o'r Atodlen i'r Bil. Mae gwelliant 20 yn diwygio adran 4 o'r Bil. Mae'n ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru gynnwys yn yr adroddiad y mae'n ofynnol iddyn nhw ei gyhoeddi o dan adran 79(2) o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 unrhyw ystyriaeth a wnaethon nhw ynghylch ychwanegu plastigau ocso-ddiraddadwy i golofn 1 y tabl ym mharagraff 1 o Atodlen y Bil. Mae'r gwelliant yn cael ei ragddweud ar welliant 34 ar ôl tynnu cynhyrchion plastig ocso-ddiraddadwy o'r Atodlen. Fodd bynnag, mae plastig ocso-diraddadwy eisoes yng ngholofn 1 y tabl ym mharagraff 1 o Atodlen y Bil, felly does dim angen i Weinidogion Cymru ystyried eu hychwanegu at yr Atodlen.
Byddai gwelliant 22 yn ychwanegu diffiniad y Bil o blastig ocso-ddiraddadwy yn adran 4, wedi'i ragddweud ar welliant 34 ar ôl ei dynnu o'r Atodlen. Nid oes diffiniadau ar gyfer y cynhyrchion eraill yn yr adran hon, er enghraifft weips a bagiau bach o saws. Mae'r Bil wedi'i strwythuro fel bod yr holl ddiffiniadau yn yr Atodlen; er enghraifft, lle mae'r gwaharddiadau a'r cyfyngiadau yn cael eu gweithredu. Gallai diffiniad a ddefnyddir gan Weinidogion Cymru ar gyfer ystyriaethau ac adrodd fod yn wahanol i unrhyw ddiffiniad terfynol a ddefnyddir mewn unrhyw reoliadau y penderfynir o bosibl eu gosod gan Weinidogion Cymru, ac o'r herwydd byddant yn yr Atodlen. Felly, rwy'n annog Aelodau i wrthod gwelliannau 20, 22, 34 a 37. Diolch.
Janet Finch-Saunders i ymateb.
Diolch, Llywydd. Nid yw ocso-ddiraddadwy wedi ei gostio, felly yn syml dyma'r sefyllfa, a yw Gweinidogion Cymru'n credu ei bod yn dderbyniol cynnwys deunydd sydd heb ei gostio, un y maen nhw'n cyfaddef sydd angen mwy o ymchwil. Rydym wedi cynnig cyfaddawd trwy fewnosod 'ocso-ddiraddadwy' yn adran 4, ac mae hyn o bosibl yn atal her gyfreithiol yn erbyn Llywodraeth Cymru, felly fe fyddaf yn cynnig y gwelliannau hynny.
Gan fod angen i mi roi trefn ar fy ngwastraff bwyd yn hwyrach heno, roedd gen i ddiddordeb annisgwyl yn y ddadl yna ynghylch y grŵp yna o welliannau.
Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 34? A oes gwrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad. Felly, awn ni i bleidlais ar welliant 34. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 14, neb yn ymatal, 40 yn erbyn, ac felly mae gwelliant 34 wedi'i wrthod.
Gwelliant 59 sydd nesaf, a gafodd ei drafod fel rhan o grŵp 4. Delyth Jewell, ydy e'n cael ei gynnig?
Yn ffurfiol.
Ydy. Gwelliant 59, felly. A oes gwrthwynebiad i welliant 59? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad i welliant 59. Fe gawn ni bleidlais ar welliant 59. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 12, neb yn ymatal, 42 yn erbyn, ac felly mae gwelliant 59 wedi'i wrthod.
Gwelliant 10 sydd nesaf, a gafodd ei drafod fel rhan o grŵp 2. Rhys ab Owen, ydy gwelliant 10 yn cael ei gynnig?
Cynnig, Llywydd.
Mae'n cael ei gynnig. A oes gwrthwynebiad i welliant 10? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae gwrthwynebiad. Felly, symudwn i bleidlais ar welliant 10. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 12, neb yn ymatal, 42 yn erbyn. Mae gwelliant 10 wedi'i wrthod.
Gwelliant 3 sydd nesaf, a gafodd ei drafod fel rhan o grŵp 5. Gweinidog, ydy gwelliant 3 yn cael ei gynnig?
Yn ffurfiol.
Ydy. Os derbynnir gwelliant 3, bydd gwelliant 35 yn methu. Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 3? Oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad, felly cymerwn ni bleidlais ar welliant 3. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 40, neb yn ymatal, 14 yn erbyn. Mae gwelliant 3 wedi'i dderbyn.
Felly, mae gwelliant 35 yn methu.
Gwelliant 36 sydd nesaf, a gafodd ei drafod fel rhan o grŵp 6.
Janet Finch-Saunders, ydy e'n cael ei gynnig?
Rwy'n cynnig.
Ydy. Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 36? Oes gwrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad, ac felly symudwn i bleidlais ar welliant 36. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 26, neb yn ymatal, 28 yn erbyn. Mae gwelliant 36, felly, yn cael ei wrthod.
Gwelliant 4 sydd nesaf. Gwelliant 4, Gweinidog; ydy gwelliant 4 yn cael ei symud?
Cynnig.
Ydy, mae'n cael ei symud. Oes gwrthwynebiad i welliant 4? Nac oes, does dim gwrthwynebiad i welliant 4, felly mae gwelliant 4 yn cael ei dderbyn.
Gwelliant 37 sydd nesaf. Gwelliant 37—ydy e'n cael ei symud, Janet Finch-Saunders?
Cynnig.
Ydy, mae'n cael ei symud. Oes gwrthwynebiad i welliant 37? [Objection.] Oes, mae yna wrthwynebiad. Felly, pleidlais ar welliant 37. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 15, neb yn ymatal, 39 yn erbyn, ac felly mae gwelliant 37 wedi'i wrthod.
Ydy gwelliant 38 yn cael ei symud, Janet Finch-Saunders?
Cynnig.
Ydy. Oes gwrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad. Felly, pleidlais ar welliant 38. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 26, neb yn ymatal, 28 yn erbyn. Gwelliant 38 wedi ei wrthod.
Gwelliant 5 sydd nesaf. Gweinidog, ydy gwelliant 5 yn cael ei symud?
Ydy e'n cael ei gynnig?
Ydy.
Ydy. A oes gwrthwynebiad i welliant 5? Na, does dim gwrthwynebiad, felly mae gwelliant 5 wedi ei gymeradwyo.
Gwelliant 16.
Ydy e'n cael ei gynnig, Janet Finch-Saunders?
Ydy.
Os na dderbynnir gwelliant 6, bydd gwelliant 30 yn methu. Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 16? A oes gwrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad, felly agor y bleidlais ar welliant 16. Cau'r bleidlais. O blaid 26, neb yn ymatal, 28 yn erbyn. Gwelliant 16 wedi ei wrthod, a gwelliant 30 wedi methu.
Gwelliant 17 sydd nesaf.
Janet Finch-Saunders, ydi e'n cael ei gynnig?
Ydy, os gwelwch yn dda.
Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 17? Mae yna wrthwynebiad i welliant 17.
Nac ydw, dydw i ddim yn gwrthwynebu.
Popeth yn iawn. O'r gorau. Roedd hwnna'n negydd dwbl yn fy meddwl i yn y fan yna. Dim gwrthwynebiad. Dydw i ddim yn credu bod gwrthwynebiad i welliant 17 .
Felly, mae gwelliant 17 wedi ei gymeradwyo.