4. A wnaiff y Cwnsler Cyffredinol roi diweddariad ynglŷn â diwygio Tribiwnlysoedd Cymru? OQ58818

Diolch yn fawr am y cwestiwn. Mae’r ddogfen 'Sicrhau Cyfiawnder i Gymru' yn nodi ein bwriad i fynd ati i ddiwygio er mwyn creu system tribiwnlysoedd fodern i Gymru. Rydyn ni’n llunio cynigion manwl ar gyfer diwygio, ar sail y dystiolaeth ar gyfer newid a'n sgyrsiau gyda'r rhai sy’n cael eu heffeithio gan yr agenda diwygio.

Diolch yn fawr, Cwnsler Cyffredinol. Mae nifer yn dweud nad oes dim awdurdodaeth gyfiawnder yng Nghymru. Wel, dyw hynny ddim yn wir. Mae yna awdurdodaeth gyfiawnder fechan yng Nghymru, a hynny drwy'r system tribiwnlysoedd. A hithau'n flwyddyn ers cyhoeddi adroddiad Comisiwn y Gyfraith ar sut i wella'r tribiwnlysoedd Cymreig, a hynny yn llwyr o fewn pŵer Llywodraeth Cymru i wneud hynny ac i helpu nifer fawr o ddefnyddwyr y tribiwnlysoedd, a oes modd i chi nawr, wedi blwyddyn, roi amserlen bendant i ni am bryd y gwelwn ni'r strwythur newydd i'r tribiwnlysoedd, a phryd y gwelwn ni, am y tro cyntaf mewn canrifoedd, y system apêl gyntaf yng Nghymru? Diolch yn fawr. 

Yn gyntaf, diolch. Mae'n amlwg fod gwaith ar y gweill mewn perthynas â'r gwaith polisi a'r gwaith deddfwriaethol ar argymhellion Comisiwn y Gyfraith mewn perthynas â thribiwnlysoedd. Ar y pwynt rydych chi'n ei godi ar awdurdodaeth, rwy'n credu bod y dadansoddiad o awdurdodaethau o ran beth yw awdurdodaeth mewn gwirionedd o'i gymharu â'r hyn y dywedir ydyw bob amser wedi bod braidd yn rhy syml. Oherwydd mae tribiwnlysoedd yn llysoedd cyfiawnder gweinyddol arwyddocaol iawn, ac edrychwn ymlaen at ddeddfwriaeth, a fy mwriad fydd parhau â'r gwaith hwnnw. Bydd cyhoeddiad maes o law mewn perthynas â deddfwriaeth ac amserlen ar gyfer creu tribiwnlys haen gyntaf, ond yn yr un modd, creu proses apeliadol ar gyfer hynny. Mae angen i unrhyw lys gweinyddol gael system apelio, a dyma fyddai'n digwydd wrth greu system apelio. Rwy'n credu y byddai'n rhan sylweddol iawn o ddatblygiad datganoli cyfiawnder yn gyffredinol.

Wrth gwrs, mae yna feysydd eraill hefyd. Rhaid i mi awdurdodi erlyniadau o dan gyfraith Cymru wrth gwrs. Rwy'n credu bod hynny'n rhan o'n hawdurdodaeth—mae hynny'n rhan o'n proses farnwrol. Pan fydd cyfiawnder ieuenctid a'r gwasanaeth prawf wedi'u datganoli, rwy'n credu y bydd hynny'n estyniad pellach eto, a maes o law, fe geir trafodaethau adeiladol pellach dros ddatganoli'r system gyfiawnder ymhellach.

Cafodd cwestiwn 5 ei grwpio gyda chwestiwn 3, felly cwestiwn 6, Sarah Murphy.