3. Pa fuddion sydd wedi dod i Gymru o ganlyniad i daith y Prif Weinidog i Qatar yn ystod Cwpan y Byd? OQ58862

Llywydd, fe wnaeth presenoldeb Llywodraeth Cymru yn Qatar ganiatáu i ni gynyddu ymwybyddiaeth o Gymru ar draws y byd a lleisio'r gwerthoedd sy'n bwysig i ni. Bydd manteision diwylliannol ac economaidd ymhlith sgil-gynhyrchion yr ymgysylltu hwnnw.

Diolch, Prif Weinidog. Nid oes amheuaeth bod cwpan y byd wedi dod â manteision trwy gynyddu proffil pêl-droed Cymru ar y llwyfan rhyngwladol, ac rwy'n credu y gallwn ni i gyd longyfarch tîm Cymru ar eu perfformiad ac edrych ymlaen at eu gweld nhw ryw ddydd—gobeithio—yn rownd derfynol cwpan y byd. Er ein llwyddiant, ac rwy'n siŵr y byddwch chi'n cytuno, gyda thristwch y cynhaliwyd y gystadleuaeth mewn gwlad sydd â hanes ofnadwy o ran hawliau dynol, yn enwedig o ran trin gweithwyr mudol a chyfreithiau ar gyfunrywioldeb. Rydych chi wedi cael eich beirniadu am fynd i gwpan y byd, ac nid wyf i eisiau trafod hynny nawr, ond rwy'n ofni, os na fydd camau dilynol, yna bydd y cyfle yn cael ei golli am byth i ddangos sut y gall amddiffyn hawliau gweithwyr a chael diwylliant cynhwysol helpu i wella bywyd pawb mewn gwirionedd. Roeddwn i wrth fy modd o glywed eich bod chi wedi cael y sgyrsiau hynny eisoes, ond, gyda hyn mewn golwg, ac o ystyried eich profiadau—y sgyrsiau rydych chi wedi eu cael a'r cysylltiadau rydych chi wedi eu creu yn Qatar—pa gamau dilynol ydych chi'n mynd i'w cymryd nawr gyda swyddogion yn Qatar i hyrwyddo'r gwerthoedd a'r hawliau rydym ni'n credu ynddyn nhw ac sy'n bwysig i ni yng Nghymru? Diolch.

Wel, Llywydd, diolch i'r Aelod am y cwestiwn pellach yna. Gadewch i mi roi dwy enghraifft iddo o ffyrdd y byddwn ni eisiau dilyn ein presenoldeb yng nghwpan y byd yn y meysydd y mae'n eu crybwyll. Felly, dywedais yn fy ateb gwreiddiol y byddai camau diwylliannol dilynol i'r ymweliad. Llwyddais i ymweld â'r Amgueddfa Celf Islamaidd tra roeddwn i yn Qatar. Mae'n amgueddfa ardderchog iawn, ac un o'r pethau mwyaf trawiadol amdani yw ei bod hi'n cael ei rhedeg, ar lefel uwch, bron yn gyfan gwbl gan fenywod, ac mae hynny heb os yn anarferol yn Qatar. Ond menyw yw cyfarwyddwr cyffredinol yr amgueddfa. Roedd ei dau ddirprwy yn fenywod. Ac rydym ni eisiau gwneud unrhyw beth y gallwn ni i annog y math yna o ddatblygiad. Felly, byddwn yn gwahodd grŵp o addysgwyr benywaidd ifanc sy'n rhan o'r gwasanaeth amgueddfeydd yn Qatar i ddod i Gymru yn ystod haf y flwyddyn nesaf, ac yna byddwn yn cael trefn gyfnewid o fenywod ifanc o Gymru yn ymweld â'r gwasanaeth amgueddfeydd yn Qatar. Ac mae honno'n enghraifft ymarferol o'r ffordd y gallwn ni ddefnyddio'r cysylltiadau yr ydym ni wedi eu creu a'r llwyfan sydd yno nawr er mwyn hyrwyddo rhai o'r canlyniadau dymunol y soniodd Joel James amdanyn nhw.

O ran hawliau gweithwyr, cefais gyfarfod cyn mynd i Qatar gyda'r Conffederasiwn Undebau Llafur Rhyngwladol a thra oeddwn yn Qatar, fe wnaeth fy nghyd-Weinidog Vaughan Gething gyfarfod gyda'r Sefydliad Llafur Rhyngwladol. Dyna'r ddau sefydliad sydd wedi dod at ei gilydd ar lawr gwlad i geisio gwella hawliau gweithwyr yn y rhan honno o'r byd. Dywedodd y ddau wrthym ni fod cynnydd wedi cael ei wneud—dim digon, dim yn ddigon cyflym a chyda phryderon am y cynnydd hwnnw'n cael ei ymwreiddio pan nad yw llygaid y byd ar Qatar mwyach.

Un o'r ffyrdd, y ffyrdd ymarferol, y gallwn ni helpu i wneud i hynny ddigwydd yw trwy'r ganolfan gweithwyr mudol y mae Cymdeithas Bêl-droed Cymru ac eraill yn ceisio gwneud yn siŵr ei bod yn sicr o fod yn Qatar ar ôl i gwpan y byd symud i ffwrdd. Byddwn yn eu cefnogi nhw yn hynny oherwydd er bod hawliau newydd wedi cael eu sefydlu, nid yw'r hawliau hynny'n berthnasol os nad yw pobl yn gwybod amdanyn nhw neu'n gwybod sut i wneud yn siŵr eu bod nhw'n cael eu gwireddu yn eu gweithleoedd eu hunain. Byddai canolfan gweithwyr mudol yn rhywle lle gallai gweithwyr sy'n dod i mewn, fynd iddo, gan fod yn sicr eu bod nhw'n cael yr holl hawliau newydd sy'n bodoli, gan wybod pa foddau gwneud iawn sy'n bodoli os nad yw'r hawliau newydd hynny'n cael eu gwireddu, a rhywle i fynd yn ôl iddo os oes angen cymorth pellach arnyn nhw yn y dyfodol. Dwy weithred ymarferol yn unig yw'r rhain, Llywydd, sy'n dilyn ymlaen o'r penderfyniad i fynd i gwpan y byd yn Qatar, mewn penderfyniad a oedd bob amser yn anodd ac wedi'i fantoli'n agos iawn, sy'n dangos y bydd datblygiadau gwirioneddol y byddwn yn parhau i allu cynorthwyo â nhw pan fydd cwpan y byd ei hun wedi dod i ben.

A gaf i ddiolch i Joel James am gyflwyno'r cwestiwn hwn, ac am ei gwestiwn atodol pwysig? Fel y mae Joel wedi dweud, rydym ni i gyd yn falch, onid ydym ni, o'n tîm cenedlaethol, y dynion a'r menywod, ac mae'r chwe blynedd diwethaf o gefnogi Cymru yn sicr wedi bod y gorau yn fy oes i, ac rwy'n siŵr bod hynny yr un fath i lawer o bobl eraill yma, er efallai fod fy oes i ychydig yn fyrrach nag eraill. [Chwerthin.] Ond nid ar ddamwain y digwyddodd y llwyddiant hwnnw, Llywydd. Dechreuodd gydag arwr fy mhlentyndod, Gary Speed, ac, wrth gwrs, yn nhîm menywod Cymru, Jayne Ludlow, ac mae'n parhau gyda'r rheolwyr presennol nawr a llywodraethu Noel Mooney. Ond mae'n rhaid i well cyfleusterau fod yn un gwaddol y cwpan y byd hwn, Prif Weinidog.

Rwy'n datgan buddiant, Llywydd: cafodd gêm fy nhîm lleol, Clwb Pêl-droed Nomads Cei Connah, yr wyf i'n llysgennad drosto, ei gohirio dros y penwythnos hwn ar lefel y Cymru Premier. Meddyliwch faint o gemau ar lawr gwlad a lefel plant oedd yr un fath. Ond, wrth i ni wynebu effaith cyni 2.0 gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig, Prif Weinidog, a ydych chi'n cytuno â mi y bydd hyn yn cael effaith ar bêl-droed, ac a wnewch chi fanteisio ar bob cyfle i atgoffa Llywodraeth Dorïaidd y DU bod cyni yn cyfyngu ar uchelgais a datblygiad talent ym mhob rhan o fywyd, gan gynnwys pêl-droed?

Wel, Llywydd, rwy'n cytuno'n llwyr â Jack Sargeant. Mae'n rhaid mai un o waddolion llwyddiant Cymru i gyrraedd rownd derfynol cwpan y byd yw ysbrydoli'r genhedlaeth newydd honno o bobl ifanc i gymryd rhan mewn chwaraeon o bob math, ac os ydyn nhw'n mynd i wneud hynny, yna mae angen buddsoddi mewn cyfleusterau. Rydym ni'n gweithio ochr yn ochr â Chymdeithas Bêl-droed Cymru, gyda buddsoddiad sylweddol drwy Chwaraeon Cymru, i fuddsoddi mewn pêl-droed ar lawr gwlad, ond hefyd i fuddsoddi mewn campau eraill yr ydym ni'n gwybod eu bod nhw'n llwyddo yma yng Nghymru.

Gall Jack Sargeant edrych ymlaen at flwyddyn arall o'n blaenau, Llywydd, pan fydd Cymru ar lwyfan y byd. Byddwn ni yn India ar gyfer rownd derfynol Cwpan y Byd Hoci FIH y Dynion, ac mae hynny'n beth enfawr. Mae hoci yn gamp enfawr yn India—bydd miliynau ar filiynau o bobl ar draws y byd yn gweld Cymru eto mewn rownd derfynol cwpan y byd. Bydd ein menywod yn rownd derfynol Cwpan Pêl-rwyd y Byd yn Ne Affrica yn ddiweddarach y flwyddyn nesaf, ac wrth gwrs y flwyddyn nesaf bydd Cwpan Rygbi'r Byd yn Ffrainc. Felly, mae Jack wedi bod yn fwy ffodus na rhai ohonom ni yn yr amser y mae wedi bod yn dilyn chwaraeon Cymru, ond y newyddion da yw bod llawer mwy i ddod, a dylai hynny—fel y dywedodd—fod yn ysbrydoliaeth i'r bobl ifanc hynny ledled Cymru i fuddsoddi eu hamser a'u hegni mewn difyrion yr ydym ni wedi gweld llwyddiant mor rhyfeddol i Gymru ynddyn nhw yn y cyfnod diweddar.