2. Pa gefnogaeth mae Llywodraeth Cymru'n ei chynnig i fusnesau yng Ngorllewin De Cymru yn sgil yr argyfwng costau byw a chostau gwneud busnes? OQ58888

Fel y gŵyr yr Aelod, Llywodraeth y DU sydd â’r ysgogiadau i fynd i’r afael â chynnydd mewn costau i fusnesau, cyfraddau llog ar gyfer benthyca, trethu ffawdelw a rheoleiddio’r farchnad ynni. Ein blaenoriaeth o hyd yw cefnogi busnesau i ddatgarboneiddio ac arbed. Rydym yn parhau i nodi cyfleoedd i ailgyfeirio adnoddau i leihau beichiau ar fusnesau, ac wrth gwrs, bydd yr Aelod yn ymwybodol o’r datganiad a wnaeth y Gweinidog Cyllid ar ardrethi annomestig.

Diolch, Weinidog. Mae’r argyfwng costau byw, chwyddiant uchel a chostau ynni cynyddol yn enwedig i gyd yn fygythiadau enfawr i fusnesau yn y sector lletygarwch yn arbennig—sector sy’n cyflogi 200,000 o bobl yng Nghymru. Ac er fy mod yn croesawu cynnwys mwy o gymorth ar ardrethi busnes yng nghyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru ddoe, gyda'r cafeat y gallai cymorth fod yn fwy hyblyg ac wedi'i dargedu'n well, yn sicr, mae mwy y gallai Llywodraeth Cymru ei wneud yma i helpu busnesau i oroesi'r argyfwng cost gwneud busnes hwn, yn enwedig busnesau ynni-ddwys yn y sector lletygarwch, megis bwytai a bragdai annibynnol. Yn ddiweddar, rhannodd perchennog un bwyty yn fy rhanbarth i, Ristorante Vecchio ym Mhen-y-bont ar Ogwr, fod eu bil ynni bellach yn £8,000 y mis. Felly, Weinidog, beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i helpu busnesau i fuddsoddi mewn mesurau effeithlonrwydd ynni ac ynni gwyrdd er mwyn lleihau eu costau a helpu i leihau allyriadau carbon ein busnesau ar yr un pryd?

Diolch am eich cwestiwn. Nid yn unig fod hyn yn amserol, ond mae'n bwysig, ac nid yn unig nawr ond ar gyfer y dyfodol hefyd. Ac rydym yn edrych ar gyfleoedd i ddatgarboneiddio, ond hefyd i arbed costau ac i gynyddu elw net, a chredaf ei bod yn bwysig ein bod yn gwneud y ddau beth hynny. Bydd rhai busnesau'n cael eu perswadio gan yr hyn sy'n ofynnol ar gyfer yr hinsawdd yn fwy eang, a bydd eraill eisiau gwybod, 'A fydd hyn yn fy helpu gyda fy musnes ai peidio, gan fod angen imi oroesi tan y mis nesaf, tan y chwarter nesaf, tan y flwyddyn nesaf?' A dyna'n union rydym yn ei wneud. Mae gennym ymgyrchoedd rydym eisoes wedi’u lansio, drwy Busnes Cymru—mae’r cynghorwyr effeithlonrwydd adnoddau eisoes ar waith, mae gennym ymgyrch y weledigaeth werdd a'r addewid twf gwyrdd drwy Busnes Cymru, a gallwn helpu busnesau â’u huchelgeisiau i fod yn wyrddach ac yn graffach. Ond yn fwyaf arbennig, mewn perthynas â chymorth uniongyrchol—ac rwyf wedi amlinellu hyn mewn tystiolaeth i'r pwyllgor ac mewn cwestiynau blaenorol hefyd—yn gynnar yn y flwyddyn newydd, byddwn yn gwneud mwy ar lansio rhywfaint o'r gwaith rydym am ei wneud ar gymorth datgarboneiddio penodol, ynghyd â'r cynllun y bydd Banc Datblygu Cymru yn ei ddarparu ar gyfer cyllid benthyciadau, i helpu busnesau i fuddsoddi mewn datgarboneiddio, i fuddsoddi mewn cynhyrchu ynni, yn ogystal ag effeithlonrwydd, a dylai hynny fod o gymorth i fusnesau gyda’u helw net, yn ychwanegol at y cymorth a ddarparwn drwy ryddhad ardrethi annomestig yma yng Nghymru, fel y cyhoeddwyd ddechrau’r wythnos.

Ein busnesau bach a chanolig yw asgwrn cefn ein heconomi, ac mae o fudd i'r genedl fod cwmnïau'n cael eu cynnal ac yn tyfu. Pa drafodaethau y mae’r Gweinidog wedi’u cael gyda Banc Datblygu Cymru ynglŷn â'r risg i hyfywedd busnesau dros y chwech i 12 mis nesaf, a’r potensial ar gyfer cymorth a allai fod ar gael? Diolch.

Mae gennym ystod o gymorth ariannol ar gael drwy’r banc datblygu ar gyfer busnesau bach a chanolig eu maint. Rhan o’n her, fel y nododd Sioned Williams yn ei chwestiwn agoriadol a’r cwestiwn atodol, yw bod pwysau arbennig mewn gwahanol rannau o’r economi. Felly, yn fras, mae busnesau sy'n dibynnu ar wariant disgresiynol—a chyfarfûm â fforwm yr economi ymwelwyr heddiw—yn cael eu gwasgu ar un pen gan ostyngiadau yng ngwariant defnyddwyr, ac ar yr un pryd, mae eu costau'n cynyddu, nid yn unig costau ynni, ond ystod ohonynt, ac mae eu costau deunydd crai, bwyd a diod i gyd yn codi. A byddwch wedi gweld heddiw fod chwyddiant craidd yn 10.7 y cant, a bod chwyddiant bwyd yn 16.5 y cant. Felly, mae amrywiaeth o bobl mewn gwahanol sectorau yn wynebu pwysau mwy eithafol na'r prif gyfraddau. A'r hyn rydym yn ceisio'i wneud yw deall beth sy'n digwydd yn y sectorau hynny, ac argaeledd y cymorth sydd gennym. Dros y flwyddyn nesaf, y gwir amdani yw y bydd llawer o fusnesau'n wynebu sefyllfa anodd iawn, a bydd yn rhaid inni flaenoriaethu’r cymorth sydd ar gael gennym. Ac yn aml, yn ogystal â’r cymorth cyffredinol sydd gennym i sectorau, bydd yn rhaid inni gael sgyrsiau unigol â busnesau. Ac rwyf am ddweud eto, ar gyfer busnesau sy'n poeni ynglŷn â sut i ddarganfod pa gymorth sydd ar gael drwy Lywodraeth Cymru, mai Busnes Cymru yw'r porth cyntaf i wneud hynny, a gallant eich cyfeirio at bob rhan o'n system gymorth, i sicrhau, os oes cymorth ar gael gennym, y gallwn helpu i gyfeirio pobl ato, ac yn yr un modd, os bydd cymorth ar gael drwy gynllun Llywodraeth y DU, gallwn eich cyfeirio at hwnnw hefyd.