4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gefnogaeth i Ymddiriedolaeth GIG Gwasanaeth Ambiwlans Cymru ar gyfer mynd i'r afael ag amseroedd aros? OQ58866

Mae cyllid Llywodraeth Cymru wedi galluogi gwasanaeth ambiwlans Cymru i ddarparu ystod o gamau gweithredu i wella perfformiad ambiwlansys, gan gynnwys recriwtio 100 aelod o staff ychwanegol, trefniadau rota wedi'u diwygio, lleihau absenoldeb oherwydd salwch, a buddsoddiad newydd mewn technoleg i gefnogi'r broses o wneud penderfyniadau clinigol.

Diolch. Ddydd Sadwrn, cafodd dros 2,000 o alwadau brys 999 eu gwneud, sy'n gynnydd o 17 y cant ers yr wythnos diwethaf. Ymatebodd yr ymddiriedolaeth i dros 200 o alwadau coch lle mae bywyd yn y fantol, a hefyd gwnaed dros 10,000 o alwadau 111—y diwrnod prysuraf erioed i'r gwasanaeth. Yn wyneb y tswnami o alwadau, ddydd Sul, fe wnaeth yr ymddiriedolaeth ddatgan digwyddiad parhad busnes. Gadawyd rhai yn aros am oriau a gofynnwyd i eraill wneud eu ffordd eu hunain i'r ysbyty. Wrth ystyried bod staff Ymddiriedolaeth Gwasanaethau Ambiwlans Cymru wedi gweithio 31,700 awr o oramser bob mis ar gyfartaledd ers mis Ebrill 2017 ar gyfanswm cost o £61 miliwn, mae'n amlwg fod gweithrediad parhaus y gwasanaeth yn y fantol. Weinidog, rydych chi'n gwybod mai fy safbwynt i yw y dylid lleddfu pwysau mewn ysbytai mawr drwy drosglwyddo cleifion sy'n ddigon iach i'w rhyddhau ond sy'n dal i aros am becyn gofal cymdeithasol i ysbytai cymunedol lle ceir wardiau gwag o hyd. Byddwn yn ddiolchgar iawn am eich barn ar hynny. A wnewch chi ystyried symud ymlaen eto, fel y gwnaethoch y gaeaf diwethaf, gyda'r ward, dyweder, yn Llandudno, lle roedd pobl yn gallu gadael yr ysbyty a mynd yno fel tŷ hanner ffordd cyn dychwelyd adref? Mae hynny'n lleddfu llawer o'r pwysau sydd ar deuluoedd, cleifion a'r bwrdd iechyd. Hefyd, pa gynlluniau sydd gennych chi, wrth symud ymlaen, i ofyn i wirfoddolwyr ddod i helpu GIG Cymru dros gyfnod y gaeaf? Diolch. 

Diolch yn fawr. Rydych chi'n hollol gywir i dynnu sylw at y pwysau anhygoel ar y gwasanaethau brys ar hyn o bryd. Fel y dywedwch, y mis Hydref hwn, gwelsom y nifer fwyaf a gofnodwyd erioed o alwadau coch lle mae bywyd yn y fantol—77 y cant yn fwy nag ym mis Hydref 2019. Mae hyn yn enfawr o'i gymharu â'r hyn rydym wedi'i weld o'r blaen. Rydym wedi gwneud llawer iawn o fuddsoddiad, rydym wedi rhoi cymorth enfawr ar waith, rydym wedi rhoi canolfannau gofal sylfaenol brys ar waith, rydym wedi cyflwyno 111, nad oedd yn bodoli yr adeg hon y llynedd yng ngogledd Cymru. Felly, mae'r holl bethau hynny wedi tynnu llawer iawn o bwysau oddi ar wasanaethau damweiniau ac achosion brys, ond mae'r galw'n dal i ddod. 

Yn amlwg, y penwythnos diwethaf, roedd llawer o'r rhain—yn ddealladwy iawn—yn rhieni a oedd yn poeni am eu plant. Yn sicr, daeth cyfran sylweddol o'r 18,000 o alwadau i GIG 111 gan rieni a oedd yn poeni am blant â dolur gwddf. Felly, rydym yn deall beth sy'n digwydd ac rydym yn deall y pwysau. Mae llif, fel y gwyddom i gyd, yn her sylweddol i ni ac fel y dywedais, bydd y Dirprwy Weinidog a minnau'n gwneud cyhoeddiad ar hynny ddydd Gwener ochr yn ochr â'n cydweithwyr llywodraeth leol. 

Nid y gwelyau yw'r broblem gyda gwelyau mewn gwirionedd, ond y staffio. Dyna lle mae'r her i ni yn gyson. Sut mae cael y staff yn eu lle, ac yn benodol mewn perthynas â phecynnau gofal sydd angen eu darparu gan lywodraeth leol? Gan fod y gyllideb wedi'i chyhoeddi bellach, rwy'n falch iawn y byddwch yn gweld ein bod wedi ymrwymo unwaith eto i anrhydeddu'r cyflog byw go iawn, a gobeithio y bydd hynny'n denu mwy o bobl i mewn i'r system. 

Mae gwirfoddolwyr eisoes yn helpu, ond rwy'n meddwl ei bod hi'n bwysig ein bod ni'n ceisio cryfhau lle gallwn. Nid wyf am ofyn i wirfoddolwyr gamu ymlaen heb gynllun clir iawn. Felly, mae'n bodoli, ac mae gan lawer o fyrddau iechyd y pethau hyn yn eu lle. Mae'n rhaid inni fod yn ofalus iawn nad ydym yn codi disgwyliadau heb weithredu ar hynny wedyn. Felly, mae strwythur yn bwysig iawn. Mae hynny'n bodoli mewn rhai byrddau iechyd, mae'n bodoli mewn llywodraeth leol. Felly, mae gwirfoddolwyr yn sicr yn helpu, ond yn amlwg, byddwn yn parhau i edrych ar sut y gallwn wneud mwy yn y gofod hwnnw.