5. Beth mae Llywodraeth Cymru’n ei wneud i gwtogi amseroedd aros yn y gwasnaeth iechyd yng Ngorllewin De Cymru? OQ58932

Rydym wedi ymrwymo i leihau amseroedd aros ledled Cymru gyfan, gan fuddsoddi £170 miliwn yn rheolaidd i gefnogi gwelliant, a £15 miliwn i gefnogi trawsnewid gwasanaethau. Mae data mis Hydref yn dangos bod nifer yr arosiadau dros ddwy flynedd wedi gostwng 26 y cant ers mis Mawrth 2022, ym mwrdd iechyd Bae Abertawe. 

Diolch, Prif Weinidog. Mae etholwr i mi o Dreforys wedi bod yn dioddef problemau gyda'i phen-glin ers 15 mlynedd, ac wedi bod yn aros ers pum mlynedd, bron i'r diwrnod, am driniaeth i ailosod dau ben-glin yn rhannol, ac wedi bod mewn poen cyson yr holl amser, ac wedi gorfod rhoi'r gorau i'w thafarn o ganlyniad. Pan dynnais sylw at achos fy etholwr mewn llythyr at Fwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe, fe ddywedon nhw fod amseroedd aros am lawdriniaethau orthopedig yn Abertawe bellach yn fwy na phedair blynedd. Mae'n ddrwg gennyf nad yw'n cyd-fynd â'ch dealltwriaeth chi o'r sefyllfa, ond fe wnaethon nhw hefyd gyfeirio at ddiffyg adnoddau hanesyddol ar gyfer llawdriniaeth orthopedig. Mae'r ffaith bod dau gwestiwn wedi eu gofyn y prynhawn yma ynghylch yr un mater gan Aelodau yng Ngorllewin De Cymru yn dangos pa mor llawn yw ein mewnflwch o'r achosion hyn.

Ydy, mae tanariannu Cymru gan San Steffan a thoriadau gan y Torïaid i wasanaethau cyhoeddus yn amlwg yn rhan enfawr o'r broblem yma, ond cyfrifoldeb Llywodraeth Cymru yw iechyd. Felly, a fydd y Prif Weinidog yn addo yn 2023 i gydnabod gallu i weithredu a chyfrifoldeb ei Lywodraeth ei hun, a dweud wrthym beth y mae'n mynd i'w wneud i sicrhau bod pobl Cymru, gan gynnwys fy etholwr, yn derbyn gofal priodol o'r crud i'r bedd a pheidio â chael ei gadael mewn poen ac anobaith am flynyddoedd?

Rwyf eisoes wedi nodi y prynhawn yma gyfres o bethau mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i sicrhau bod y gwasanaeth iechyd mewn sefyllfa i drin pobl yn amserol. Dyna ein huchelgais, ac rwy'n siŵr mai dyna uchelgais Aelodau ar draws y Siambr. Fel yr wyf wedi dweud, roedd arosiadau dwy flynedd ym mwrdd iechyd Bae Abertawe 26 y cant yn is ar ddiwedd mis Hydref nag yr oedden nhw ddiwedd Mawrth y llynedd. Mae hynny'n dangos bod cynnydd yn cael ei wneud, er bod yna bobl yn aros yn hwy na fyddem ni'n ei ddymuno. Tynnais sylw yn fy ateb i Altaf Hussain bod gan y bwrdd ei hun gynllun i ganolbwyntio llawdriniaethau orthopedig a gynlluniwyd yn ysbyty Port Talbot, gan allu amddiffyn y capasiti hwnnw at y diben hwnnw, gan gadw 10 gwely yn Nhreforys ar gyfer yr achosion mwy cymhleth hynny. Mae gwahanu gofal a gynlluniwyd ac argyfwng yn rhywbeth yr ydym wedi siarad amdano'n rheolaidd ar lawr y Senedd, ac mae hon yn enghraifft, ac mae enghreifftiau eraill mewn rhannau eraill o Gymru, o'r ymdrech y mae'r gwasanaeth iechyd yn ei gwneud i wahanu'r ddwy ffrwd hynny yn ei waith i allu diogelu capasiti dewisol ac felly gallu gwneud cynnydd o ran yr arosiadau hir hynny mewn ffordd rwy'n gobeithio, y bydd yn dod â rhyddhad i etholwr Sioned Williams.