Part of 1. Cwestiynau i’r Gweinidog Newid Hinsawdd – Senedd Cymru am 2:14 pm ar 11 Ionawr 2023.
Diolch, Cefin. Ie, pwynt pwysig iawn. Felly, mae gennym 897 MW o gapasiti trydan a gwres adnewyddadwy yng Nghymru sy'n eiddo lleol, yn 2021, a oedd yn 90 y cant o'r ffordd tuag at ein targed 1 GW ar gyfer 2030, sy'n newyddion da iawn. Mae gennym gyfanswm o 2,201 o brosiectau adnewyddadwy newydd wedi'u comisiynu ledled canolbarth Cymru a dinas-ranbarth bae Abertawe yn 2021. Maent yn darparu cynnydd o 31.5 MW yn y capasiti ac yn cynnwys gosodiadau bach a gosodiadau domestig yn bennaf, yn union fel y dywedoch chi. Rydym wedi bod yn cefnogi ystod eang o brosiectau ynni adnewyddadwy sy'n eiddo cyhoeddus neu'n eiddo i'r gymuned, ac sy'n cynhyrchu tua 4.8 MW o gapasiti. Rwy'n dweud y pethau hyn wrthych am nad wyf eisiau taflu cysgod dros y diwydiant hwn gan fy mod yn credu ei fod yn eithaf bywiog ac mae gan bobl ddiddordeb mawr ynddo, ac mae'r math hwn o ynni cymunedol amrywiol yn bwysig iawn o safbwynt diogelu ffynonellau ynni wrth gwrs. Ond nid oes unrhyw amheuaeth o gwbl fod y grid yn ffactor sy'n cyfyngu. Fel y dywedais yn y Siambr hon nifer o weithiau, ac mae'n dal i fod yn wir, rwy'n falch iawn o ddweud bod Llywodraeth y DU wedi deall yr angen i gynllunio'r grid o'r diwedd. Mae gennym broses yn ei lle nawr i roi grid wedi'i gynllunio yn ei le, trefniant gweithredwr rhwydwaith uwch, ac mae gennym lawer o waith yn digwydd i ddeall sut a ble fydd hynny, beth sydd angen ei uwchraddio.
Mae llawer yn dibynnu ar brosiect pibell a fydd yn gweithredu o ogledd Cymru i dde Cymru i gysylltu'r ddau brosiect gwynt ar y môr, y prosiect ynni gwynt ar y môr sefydlog a'r hyn y gobeithiwn y bydd yn brosiect enfawr gydag ynni gwynt arnofiol yn y môr Celtaidd. Mae union lwybr y bibell honno i'w ystyried. Mae gennyf swyddogion yn gwneud llawer o waith ar hynny a byddaf yn cyfarfod â'r Gweinidog ynni eto'n fuan. Rwyf eisoes wedi cael cyfarfod da iawn gyda'r Gweinidog ynni, i fod yn deg, felly rwy'n meddwl eu bod yn gefnogol o'r diwedd. Y peth mawr i ni fydd gwneud yn siŵr ein bod ni'n cael y grid newydd sydd ei angen arnom i ddod i lawr drwy ganol Cymru, ac mae gwir angen hynny, a'n bod yn cael hynny mewn ffordd sy'n caniatáu'r cysylltiadau i mewn, ond mae angen inni gael y grid wedi'i gryfhau'n iawn hefyd ar draws de Cymru ac yng ngogledd Cymru. Nid yw dweud, 'Wel, mae'r ddau le hynny'n iawn' yn ddigon da; nid ydynt yn iawn. Mae'n rhaid imi ddweud wrthych, os ydych chi'n byw lle rwy'n byw yn Abertawe, rydych chi'n cael cryn dipyn o adegau pan fo'r pŵer yn wannach. Felly, mae angen cryfhau'r grid presennol ac mae angen i'r ynni sy'n dod i mewn o'r môr Celtaidd ac o'r buddsoddiad enfawr ar arfordir gogledd Cymru fod o fudd i bobl Cymru. Rwyf eisiau i'r ynni hwnnw ddod yma. Nid wyf eisiau iddo fynd i Ddyfnaint na Gweriniaeth Iwerddon nac i Lerpwl neu rywle. Felly, rydym wedi bod yn gweithio'n galed iawn i sicrhau bod hynny'n aros ar y trywydd iawn a'n bod yn cael y lefel gywir o ymgynghori ac ymwneud yng Nghymru, ac mae hynny'n digwydd hyd yma, ond gwyliwch y gofod hwn.