7. Sut mae'r Gweinidog yn gweithio gyda'r Gweinidog Newid Hinsawdd i gynyddu teithio llesol i ysgolion a cholegau? OQ58925

Rydym am alluogi mwy o blant i gerdded, mynd ar sgwter a beicio i'r ysgol. Rydym yn cefnogi hyn drwy ymgorffori teithio llesol yn yr arfarniad o ysgolion a cholegau newydd a ariennir drwy'r rhaglen cymunedau dysgu cynaliadwy a thrwy ariannu gwelliannau o ran cerdded a beicio drwy ein cronfa teithio llesol a'r grant Llwybrau Diogel mewn Cymunedau bob blwyddyn.

Mae hynny'n dda iawn i'w glywed. Mae llawer mwy o waith gennym i'w wneud, rwy'n gwybod, ond roedd Ysgol Gynradd Cefn Cribwr yma heddiw a gofynnais iddynt, 'Faint ohonoch chi a wnaeth fynd ar sgwter, cerdded neu feicio i'r ysgol?' ac fe gododd naw o bob 10 eu dwylo. Mae'n wirioneddol wych i'w weld, a byddai'n wych pe gallem efelychu hynny ar draws pob ysgol gynradd. Ond oherwydd yr argyfwng hinsawdd, oherwydd yr heriau iechyd a llesiant sy'n effeithio ar ein pobl ifanc, oherwydd problemau llygredd aer a thagfeydd ar adegau prysur, mae gwir angen inni ddefnyddio'r hierarchaeth trafnidiaeth gynaliadwy honno—felly, teithio llesol yn gyntaf, ac yna trafnidiaeth gyhoeddus a bysus. Rwyf am ofyn i chi, Weinidog, yn ogystal â'r ymdrech teithio llesol, fel rhan o'r adolygiad i drafnidiaeth ysgolion a cholegau sydd ar y gweill ar hyn o bryd, a ydych yn edrych ar fater y terfyn 3 milltir—a ddylai fod yn 3 milltir, 2 filltir neu beth bynnag, neu a ydym yn ei adael i awdurdodau lleol ddewis? Ond hefyd, a ydych yn edrych ar fodelau eraill, fel y rhai y maent yn eu defnyddio yn y Ffindir ac mewn mannau eraill, lle rydych yn rhoi talebau neu basys i bobl ifanc o oedran ifanc iawn iddynt allu eu defnyddio ar gyfer cludiant bws rheolaidd wedi'i drefnu? Mae'n rhaid inni gael y bysus rheolaidd wedi'u trefnu hefyd. Mae hynny'n datblygu ymreolaeth ac annibyniaeth ynddynt yn ogystal â phlannu arferiad gydol oes o ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus yn ogystal â mynd ar sgwter, beicio neu gerdded. A ydych yn edrych ar yr opsiynau hynny?

Mae hwnnw'n gwestiwn pwysig iawn, a diolch amdano. Rwy'n credu bod y trothwy pellter, y gwnaeth yr Aelod gyfeirio ato yn ei gwestiwn, yn bwysig. Mae'n fater allweddol, ond mae hynny'n un o nifer o ystyriaethau ym maes trafnidiaeth o'r cartref i'r ysgol. Bellach, dyna yw chwarter holl wariant uniongyrchol awdurdodau lleol ar addysg, ac mae'n codi. Felly, mae'n alw sylweddol am arian cyhoeddus, ac mae'n rhaid inni sicrhau bod yr arian hwnnw'n cael ei wario yn y ffordd orau bosibl i sicrhau ein bod yn cael ein plant i'r ysgol. Ond mae'n rhan o raglen waith ehangach, ac mae'r Dirprwy Weinidog yn gwrando mor astud â minnau ar gwestiwn yr Aelod. Mae hynny'n ymwneud yn rhannol â gwella darpariaeth gweithredwyr a chysoni trafnidiaeth yn well â nodau polisi eraill ehangach. Rwy'n credu ein bod i gyd yn gytûn fod angen mwy nag addasiad bach i'r Mesur, fod angen rhywbeth llawer mwy uchelgeisiol na hynny, mae'n debyg. Cyhoeddodd y Llywodraeth Bapur Gwyn, fel y bydd yr Aelod yn gwybod, sy'n cyflwyno gweledigaeth uchelgeisiol ar gyfer trawsnewid gwasanaethau bysus yn gyffredinol yng Nghymru. Rwy'n credu ei bod yn eithaf clir—ac rwy'n gwybod bod y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd hefyd yn teimlo'n gryf iawn am hyn—nad yw edrych ar drafnidiaeth o'r cartref i'r ysgol ar wahân yn llwyr i'r rhwydwaith bysus ehangach yn gwneud synnwyr o gwbl. Felly, yn bersonol yn sicr, byddai gennyf ddiddordeb mewn edrych ar y math o beth y mae'r Aelod wedi cyfeirio ato yn ei gwestiwn.

Weinidog, mae'n ffaith bod llai na hanner y plant yn cerdded neu'n beicio i'r ysgol. Mae ymchwil yn dangos bod annog teithio llesol i'r ysgol yn cael ei lesteirio gan faterion yn ymwneud â faint o draffig a geir y tu allan i giatiau'r ysgol. Rwyf bob amser wedi cefnogi cyfyngiadau cyflymder 20 mya y tu allan i ysgolion i helpu i gadw ein plant yn ddiogel, ond mae rhai cynghorau yng Nghymru wedi mynd ymhellach, gan gyflwyno 'strydoedd ysgol', lle mae ffyrdd sy'n uniongyrchol y tu allan i giatiau ysgol yn cau i draffig nad yw'n draffig preswyl yn ystod amseroedd gollwng a chodi plant. Mae hyn i'w weld yn ffordd gall o annog disgyblion i gerdded neu feicio i'r ysgol. Felly, Weinidog, pa drafodaeth a gawsoch gyda'ch cyd-Weinidogion ac eraill ynglŷn ag annog awdurdodau lleol ledled Cymru i fabwysiadu'r dull hwn i helpu i gadw ein disgyblion yn ddiogel ac yn iach yn y dyfodol?

Rydym yn annog pob awdurdod lleol i wneud hynny, ac rydym yn darparu cymorth ariannol er mwyn i hynny ddigwydd hefyd. Rwy'n cytuno â'r hyn y mae'r Aelod yn ei ddweud—mae'n bwysig iawn ein bod yn creu'r amgylchedd o amgylch ysgol sy'n hwyluso teithio llesol, yn ogystal â gosod y disgwyliad rheoleiddiol. Mae gosod y fframwaith yn un peth, ond dod o hyd i ffyrdd i wneud gwahaniaeth ar lawr gwlad fydd yn gwneud y gwahaniaeth ymarferol hwnnw, felly rwy'n cymeradwyo'r awdurdodau sy'n gwneud y penderfyniadau hynny'n fawr.

Diolch i'r Gweinidog.