8. Pa drafodaethau mae'r Gweinidog yn eu cael gyda chynghorau yn rhanbarth Canol De Cymru ynglŷn â dyfodol gwasanaethau anstatudol yn sgil yr heriau ariannol y maent yn eu hwynebu? OQ58953

Rwy'n cyfarfod yn rheolaidd gyda phob awdurdod lleol i drafod materion allweddol sy'n effeithio arnom i gyd, gan gynnwys yr heriau ariannol presennol. Cyfrifoldeb pob awdurdod lleol yw penderfynu sut maent yn darparu eu gwasanaethau anstatudol yn seiliedig ar flaenoriaethau lleol.

Diolch. Rwy'n deall mai mater iddynt hwy yw blaenoriaethu, ond fel y clywsom gan nifer o'r Aelodau, mae yna bryder ynghylch yr elfennau anstatudol. Rydym yn gweld ymgynghoriadau ar y gyllideb yn fy rhanbarth ar hyn o bryd lle mae gennych chi gwestiynau fel, 'A ydych chi eisiau amgueddfa neu lyfrgell, neu a ydych chi eisiau gofal cymdeithasol?' Wrth gwrs fod pobl yn mynd i ddewis y gwasanaethau hynny, ond mae hefyd yn bychanu rôl bwysig a gwerthfawr llyfrgelloedd ac amgueddfeydd. Rydym yn gweld y bygythiad i Amgueddfa Caerdydd, a arferai gael ei galw'n Amgueddfa Stori Caerdydd. Rydym yn meddwl hefyd am fudd economaidd sefydliadau o'r fath. Felly, a gaf fi ofyn—? Rwy'n gwybod mai mater i awdurdodau lleol ydyw, ond mae'n fater o bryder cenedlaethol os ydym am gyflawni Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015, os ydym am sicrhau bod pobl yn cael budd o ddiwylliant a chwaraeon, y gwyddom eu bod mor hynod o werthfawr, o ran iechyd a lles, i ddiogelu ein GIG. Beth yw rôl y Llywodraeth ar wahân i ddweud ei fod yn fater i awdurdodau lleol? Rhaid bod rôl o ran yr elfennau anstatudol hefyd os ydym am gyflawni Deddf cenedlaethau'r dyfodol.

Mae is-adran ddiwylliant Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r gwaith o ddarparu gwasanaethau diwylliannol lleol, gan gynnwys amgueddfeydd, sy'n wasanaethau anstatudol, fel y dywedwch. Mae cyllid ar gael i alluogi amgueddfeydd i gyfarfod a chynnal achrediad yr amgueddfa, gan gynnwys darparu mynediad at y cynllun grant cyfalaf trawsnewid blynyddol. Mae'r adran ddiwylliant hefyd yn darparu rhaglen hyfforddiant a datblygu'r gweithlu ar gyfer staff amgueddfeydd, archifdai a llyfrgelloedd, ac mae hefyd yn cefnogi gwasanaethau â chyngor a chyllid i'w galluogi i rannu a chyflawni ein blaenoriaethau, megis cynllun gweithredu Cymru wrth-hiliol. Felly, mae ffynonellau eraill o arian ar gael drwy'r adran ddiwylliant. 

Wrth gwrs, mae gan awdurdodau lleol gyfrifoldeb i ddarparu gwasanaeth llyfrgell cynhwysfawr ac effeithlon sy'n agored i bawb, ac mae hynny wedi'i osod mewn deddfwriaeth o dan ddarpariaethau Deddf Llyfrgelloedd Cyhoeddus ac Amgueddfeydd 1964. Yn amlwg, bydd awdurdodau lleol yn ymwybodol o hynny wrth osod eu cyllideb. Wrth gwrs, rydym yn monitro'r modd y mae llyfrgelloedd lleol yn darparu gwasanaethau drwy safonau llyfrgelloedd cyhoeddus Cymru, ac rydym yn cefnogi datblygiad darpariaeth llyfrgelloedd drwy fentrau megis ein gwasanaeth llyfrgell digidol cenedlaethol.

Gallaf ddweud hefyd fod Dirprwy Weinidog y Celfyddydau a Chwaraeon a'r Prif Chwip wedi trafod yr enghreifftiau penodol gydag awdurdodau lleol lle bu argymhellion yn ymwneud â chynigion diwylliannol yn ymgynghoriadau’r gyllideb, ac mae swyddogion hefyd wedi cysylltu â staff yn y sefydliadau hynny i roi cyngor perthnasol. Gwn fod gan y Dirprwy Weinidog ddiddordeb gweithredol yn y cynigion sy'n rhan o'i phortffolio hi. 

Diolch i'r Gweinidog.