2. Cwestiynau i’r Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd – Senedd Cymru ar 18 Ionawr 2023.
12. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o iechyd y diwydiant wyau yng Nghymru? OQ58957
Diolch. Mae'r diwydiant wyau wedi cael ei effeithio gan chwyddiant costau'n codi drwy 2021 ac yn ddiweddar gan ffliw adar. Mae'r rhain yn ffactorau cyffredin ledled y DU, gyda chynhyrchwyr wyau a phacwyr o Gymru wedi'u hintegreiddio mewn cadwyni cyflenwi ledled y DU. Rydym yn rhagweld trafodaeth rhwng y Llywodraeth a'r diwydiant ar lefel y DU i ystyried ffordd o sicrhau sefydlogrwydd i gontractau cynhyrchwyr.
Diolch am yr ateb hwnnw, Weinidog. Rwy'n falch iawn eich bod yn cydnabod y pwysau sydd ar y diwydiant wyau. Fel y gwyddoch, Cymru sy'n cynhyrchu fwyaf o wyau maes yn Ewrop, ac mae hynny'n golygu bod hwn yn fater arbennig o bwysig i Gymru, yn fwy felly efallai nag unrhyw ran arall o'r Deyrnas Unedig. Ond mae'r pwysau ar gynhyrchwyr yn dod yn fwy difrifol. Rydym wedi gweld prinder wyau yn ein harchfarchnadoedd, gyda rhai archfarchnadoedd hyd yn oed yn eu dogni yn ystod y misoedd diwethaf. Ac rydym wedi gweld cynnydd sylweddol mewn prisiau i ddefnyddwyr wrth gwrs. Mae'r pris manwerthu wedi codi tua £1 y dwsin, ac eto mae costau cynhyrchwyr wedi codi 40c y dwsin, ac yn anffodus, dim ond 25c yw'r cynnydd yn yr hyn y mae'r archfarchnadoedd yn ei dalu am ddwsin o wyau. Felly, mae llawer o gynhyrchwyr wyau bellach yn wynebu colledion o ganlyniad i'r newidiadau yn y prisiau. A gaf fi ofyn i chi, Weinidog, a wnewch chi gynnull uwchgynhadledd rhwng yr archfarchnadoedd a chynhyrchwyr wyau er mwyn inni sicrhau prisiau teg i'n ffermwyr wyau yma yng Nghymru, er mwyn diogelu'r diwydiant ar gyfer y dyfodol?
Diolch. Credaf eich bod yn gwneud pwynt pwysig iawn, a chredaf ei bod yn bwysig iawn tynnu sylw at y ffaith nad ffliw adar yn unig sy'n effeithio ar ein cynhyrchwyr wyau. Mae cyfres o broblemau wedi creu storm berffaith. Credaf y byddai angen i unrhyw uwchgynhadledd o’r fath fod ar lefel y DU, am y rhesymau a amlinellais yn fy ateb gwreiddiol. Rwyf wedi ysgrifennu at Mark Spencer, y Gweinidog ffermio, pysgodfeydd a bwyd, ac mae gennym grŵp rhyngweinidogol ddydd Llun, ac yn sicr, bydd cynhyrchiant wyau ar yr agenda. Os nad yw, byddaf yn ei godi o dan 'unrhyw fusnes arall'. Trefnodd gyfarfod bwrdd crwn, ac yn anffodus, ni wahoddwyd Gweinidogion eraill iddo. Roedd fy swyddogion yno, felly nid wyf yn dweud na wnaethom gymryd rhan. Ond credaf y byddai’n dda pe gallai'r Gweinidogion gyfarfod â’r gadwyn gyflenwi wyau, â chynhyrchwyr, â manwerthwyr, â phacwyr, â’r holl gyrff masnach, sef yr hyn y gwnaeth yntau gyda'r swyddogion yno. Felly, rwyf wedi ysgrifennu ato i ofyn am y wybodaeth ddiweddaraf. Ar 15 Rhagfyr yr ysgrifennais ato, felly, yn amlwg, gyda’r Nadolig, nid wyf wedi cael ateb hyd yma. Ond credaf fod angen ymagwedd ar lefel y DU gyfan—. Yn sicr, gallwn gyfarfod â’r archfarchnadoedd, ac rwy’n cyfarfod â’r archfarchnadoedd yn rheolaidd, lle rydym yn cael trafodaethau, ond os ydym yn mynd i gael uwchgynhadledd o’r math y credaf eich bod yn cyfeirio ato, credaf y byddai’n well gwneud hynny ar lefel y DU gyfan.
Diolch i’r Gweinidog. Atebwyd pob cwestiwn a gyflwynwyd o fewn yr amser a neilltuwyd—mae'n gwneud imi feddwl y dylem fynd yn ôl i ganiatáu i 15 cwestiwn gael eu cyflwyno, gyda'r amser hwnnw. Diolch i’r Gweinidog.