7. Dadl Plaid Cymru: Rheoli'r pwysau ar y GIG

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:56 pm ar 18 Ionawr 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 5:56, 18 Ionawr 2023

(Cyfieithwyd)

Mae gennych sefyllfa lle mae gennym gytundeb cydweithio, ac mae arian yn y gyllideb. Os ydych yn dweud bod angen inni ailflaenoriaethu popeth, yna rwy'n credu bod yn rhaid inni fod yn gwbl glir eich bod chi wedi gwneud rhai penderfyniadau. Rydych wedi gwneud penderfyniadau gwleidyddol, ac mae'n rhaid ichi sefyll wrth y rheini.

Nawr, roedd y system, yn enwedig dros y Nadolig, o dan fwy o bwysau nag y mae’r GIG erioed wedi’i brofi. Roedd y galw drwy’r to—roedd gennym COVID, roedd gennym y ffliw, roedd gennym strep A, a daeth pob un ohonynt ar yr un pryd i ychwanegu galw ychwanegol sylweddol ar wasanaeth a oedd eisoes dan bwysau. A pheidiwch ag anghofio: rydym yn dal i fod mewn pandemig, ac rydym hefyd yn ceisio adfer gwasanaethau ar yr un pryd. Awgrymodd y Prif Weinidog yn ddiweddar fod dyddiau, yn sicr, pan oedd yn rhaid ei bod yn teimlo fel argyfwng, i’r rheini sy’n defnyddio’r gwasanaeth ac i’r rheini sy’n darparu’r gwasanaeth, ond ar yr un pryd, pan oedd rhannau o’r system yn teimlo dan warchae, roedd rhannau eraill o’r system yn cyflawni ar raddfa nad ydym erioed wedi’i gweld o’r blaen, a hoffwn ddiolch i’r GIG a’r staff am eu hymdrechion anhygoel.

Felly, gadewch imi roi syniad i chi o raddfa'r hyn rydym yn sôn amdano. Mae gwybodaeth reoli'r GIG ar gyfer mis Rhagfyr yn awgrymu y gwnaed oddeutu 350,000 o gysylltiadau â phractisau meddygon teulu bob wythnos. Am wythnos, cyrhaeddodd hyn 400,000 o gysylltiadau. Mewn mis, cafodd 100,000 o wahanol bobl apwyntiad deintyddol o dan y GIG; cafwyd oddeutu 127,000 o apwyntiadau llygaid; 18,000 o ymgynghoriadau'r cynllun anhwylderau cyffredin mewn fferyllfeydd cymunedol; gwnaed 2,000 o brofion dolur gwddf; a chynhaliwyd 4,000 o ymgynghoriadau gan fferyllwyr-bresgripsiynwyr. Ac yn ychwanegol at hynny—[Torri ar draws.] Na, os nad oes ots gennych, rwy'n mynd i barhau. Yn ychwanegol at hynny, cynhaliwyd 375,000 o ymgynghoriadau gofal eilaidd ym mis Hydref yn unig. Felly, ydy, mae hon yn system sydd o dan straen, ond mae'r GIG yn ymdrin ag oddeutu 2 filiwn o gysylltiadau bob mis. Pob mis. Felly, oes, mae rhannau ohoni o dan straen, ond gadewch inni beidio ag esgus bod y system gyfan mewn argyfwng. Ac ar ben hynny, wrth gwrs, roeddem yn gwneud pethau eraill. Rhoddwyd pigiadau atgyfnerthu COVID i 80 y cant o oedolion dros 65 oed yng Nghymru. Cafodd 75 y cant o bobl dros 65 oed eu brechiadau ffliw—mesurau sy’n anochel yn lleihau’r pwysau a allai fod wedi taro’r system fel arall.

Felly, roedd profiadau’r mwyafrif helaeth o'r bobl hyn yn rhai cadarnhaol, ac rwy’n siŵr na fyddai’r rhan fwyaf ohonynt yn dweud eu bod yn teimlo bod y system mewn argyfwng o ran eu profiad personol. Ond rwy'n cydnabod bod y pwysau wedi bod yn hynod o ddwys ar rai rhannau o'r system, er gwaethaf y gwaith paratoi enfawr a wnaed gennym. Yr holl wasanaethau newydd rydym wedi’u rhoi ar waith—y gwasanaeth 111, canolfannau gofal sylfaenol brys newydd, canolfannau newydd ar gyfer gofal mewn argyfwng ar yr un diwrnod, 100 o staff ambiwlans newydd, fferyllfeydd a all roi cyngor, 508 o welyau cymunedol ychwanegol—mae pob un o’r gwasanaethau hynny wedi dargyfeirio miloedd o bobl oddi wrth adrannau damweiniau ac achosion brys, ac nid oedd dim o hynny'n bodoli y llynedd.

Gwnaeth rhai pobl bwyntiau ynglŷn â gwasanaethau digidol. Mae angen inni fynd yn llawer pellach gyda gwasanaethau digidol. Rydym yn gwario mwy y pen ar wasanaethau digidol nag a wnânt yn Lloegr. Iechyd menywod—mae hynny'n sicr yn uchel iawn ar fy agenda. Hybiau llawfeddygol—ymatebais i lawer o'r pwyntiau a wnaethoch heddiw yn gynharach yn yr wythnos.

Llyr, nid wyf yn gwybod o ble y cawsoch chi'r syniad nad wyf yn cyfarfod â gweithlu'r GIG. Cyfarfûm â hwy ddydd Iau, a chyfarfûm â mwy o bobl eto ddydd Llun. Felly, mae gennym berthynas eithaf da gyda'r undebau mewn gwirionedd. Nid ydym yn cytuno bob amser, ond rydym yn cyfarfod â hwy'n rheolaidd iawn. Gadewch inni beidio ag anghofio bod COVID gyda ni o hyd, a bod oddeutu 7 y cant o'n gweithlu adref yn sâl. Mae hynny’n rhoi pwysau ar y system, wrth gwrs.