Yr eitem nesaf, felly, fydd y datganiad a chyhoeddiad busnes, a dwi'n galw ar y Trefnydd i wneud y datganiad hwnnw—Lesley Griffiths.

Diolch, Llywydd. Mae un newid i fusnes y Cyfarfod Llawn yr wythnos hon. Mae'r amser sy'n cael ei neilltuo i gwestiynau Comisiwn y Senedd yfory wedi ei leihau i 10 munud. Mae busnes drafft ar gyfer y tair wythnos nesaf wedi'i nodi ar y datganiad busnes a'r cyhoeddiad, sydd i'w weld ymhlith papurau'r cyfarfod sydd ar gael i Aelodau yn electronig.

Yr wythnos hon, yn amwg, yw Wythnos Cofio'r Holocost, ac efallai fod y Gweinidog yn ymwybodol—efallai fod y Trefnydd yn ymwybodol—bod gwaith yn digwydd yn y gogledd i geisio olrhain hanes cymunedau Iddewig yn y rhanbarth. Nathan Abrams, athro ym Mhrifysgol Bangor sy'n arwain y gwaith hwnnw, ac mae ef eisoes wedi cyflawni llawer iawn o waith yn Ynys Môn, Gwynedd a rhannau eraill o'r gogledd. Er mwyn symud ymlaen a chwblhau'r gwaith hwnnw, mae angen tua £50,000, sydd yn swm sylweddol o ran ymchwil rwy'n gwybod, ond nid yw'n swm sylweddol o ran pwysigrwydd y gwaith hwn. A gaf i ofyn am ddatganiad gan Weinidog priodol Llywodraeth Cymru ar ein treftadaeth Iddewig yma yng Nghymru a pha gamau sy'n cael eu cymryd er mwyn ei hyrwyddo, yn enwedig yn rhanbarth y gogledd?

Yn ogystal â hynny, ni ddylai fod wedi dianc sylw unrhyw un a oedd yn edrych ar fy ffrydiau cyfryngau cymdeithasol dros y penwythnos ein bod ni wedi nodi Diwrnod Gwerthfawrogi'r Wiwer Goch y penwythnos hwn. Ac fel hyrwyddwr y wiwer goch yn y Senedd hon, nid ydw i eisiau colli'r cyfle i ofyn am yr wybodaeth ddiweddaraf am y gefnogaeth y mae Llywodraeth Cymru yn ei rhoi i'r gwaith cadwraeth sy'n digwydd i wiwerod coch. Fe wnes i gymryd rhan mewn gweminar ddoe gyda UK Squirrel Accord i siarad am y gwaith da sy'n cael ei wneud, ar y cyd, yng Nghymru, er mwyn hyrwyddo a hybu niferoedd y gwiwerod coch yn y wlad. Ond un mater o bryder a gafodd ei godi oedd y ffaith bod Deddf Atal Difrod gan Blâu 1949 yn ôl pob tebyg ond yn cynnwys cnofilod, ac yn rhoi cyfrifoldebau i gynghorau ac awdurdodau lleol weithredu i leihau cnofilod fel plâu yng nghartrefi a busnesau pobl. Ond nid oes darpariaeth ar gyfer difrod pla y gall gwiwerod llwyd, wrth gwrs, ei achosi—stripio gwifrau trydanol, a thyllu i eiddo pobl ac achosi difrod i'r pren. Rwy'n gwybod fy mod i'n rhygnu ymlaen, ond os caf i ond gorffen—

Mae'n drwg gen i. Mae'n gyfleus eich bod chi'n rhygnu ymlaen, oherwydd roeddwn i'n chwerthin yn y fan yna ar y syniad ohonoch chi yng ngweminar y wiwer ddoe. [Chwerthin.]

Fi yng ngweminar y wiwer, oeddwn. Nid dim ond gwiwerod oedd yn bresennol, mae'n rhaid i mi ddweud. [Chwerthin.]

Ond yn amlwg, mae difrod sylweddol wedi'i wneud i bren, sy'n cael ei wneud i goed, gan eu bod yn stripio'r rhisgl oddi ar coed hefyd, ac mae gennym ni raglen plannu coed uchelgeisiol  yma yng Nghymru. Ac felly, rwy'n gofyn a gawn ni'r wybodaeth ddiweddaraf am waith cadwraeth gwiwerod coch yng Nghymru gennych chi fel Gweinidog, ac a allwch chi gynnwys rhai myfyrdodau ynghylch a fyddai'n syniad da i ehangu'r Ddeddf Atal Difrod gan Blâu er mwyn cwmpasu'r difrod sy'n cael ei achosi gan wiwerod llwyd yn benodol. Diolch.

Diolch. O ran eich gwestiwn cyntaf, rwy'n ymwybodol o'r gwaith y gwnaethoch chi gyfeirio ato sy'n digwydd yn y gogledd, ac yn sicr, fe wnaf i siarad â fy nghyd-Aelod Jane Hutt, sef y Gweinidog a fyddai'n gyfrifol, i weld a yw hi a'i swyddogion yn ymwybodol o'r gwaith hwnnw. Mae'n swnio'n fel gwaith ardderchog, a gwnaf i'n siŵr bod y Gweinidog yn ymwybodol o hynny.

O ran eich ail gwestiwn, sy'n amlwg yn gofyn am ddatganiad gennyf i fy hun, mae'n rhaid i mi ddweud, ers i mi fod yn y swydd, mae'n amlwg iawn—ac rydych chi newydd gyfeirio at Ddeddf o 1949—bod llawer o'r ddeddfwriaeth ynghylch hyn, ac rwy'n siŵr y byddai'r Gweinidog Newid Hinsawdd yn cytuno, wedi dyddio'n fawr iawn. Felly, yn sicr, byddaf i'n hapus iawn i ystyried hynny yn ei gyfanrwydd, ac yna os ydw i'n credu ei fod, yn amlwg, yn deilwng o ddatganiad, byddwn i'n hapus i gyflwyno un.

Hoffwn i ddatganiad, os gwelwch yn dda, ynghylch hawl y gymuned i brynu. Cafodd ased lleol hardd, sef coedwig clychau'r gog, ger Llanbradach ei ddifetha ychydig fisoedd yn ôl, ac fe gyhoeddodd y cyngor orchymyn i'w adfer. Mae'r safle'n cael ei arwerthu, a bydd rheidrwydd ar y perchennog newydd i adfer y tir. Mae grŵp o drigolion lleol yn ceisio codi arian i brynu'r tir ar gyfer y gymuned, ond rwy'n siŵr y byddai trigolion ledled Cymru yn croesawu cyfleoedd eraill a ffyrdd eraill o warchod safleoedd lleol sy'n annwyl iddynt. Rwy'n gwybod bod y Llywodraeth yn ystyried sefydlu comisiwn newydd ynghylch grymuso cymunedau. A fyddai modd i ddatganiad fynd â hyn ymhellach, os gwelwch yn dda, gan gynnwys egluro sut y gallai grwpiau lleol, fel yr un hwnnw y soniais i amdano yn Llanbradach, gyfrannu at broses, gan fod cymaint o adeiladau a hyd yn oed caeau gwyrdd yn ein cymoedd yn dal cof cyfunol, ymdeimlad o'n cysylltu ni â'n gorffennol. Byddai'n wych helpu i sicrhau y gallai mannau fel hyn, sydd mor bwysig, gael eu diogelu ar gyfer y dyfodol. Diolch. 

Diolch. Rwy'n credu eich bod chi'n codi pwynt pwysig iawn, a fel i chi gyfeirio ato, mae'r Gweinidog Newid Hinsawdd yn sicr yn arwain ar ddarn sylweddol o waith o ran hynny. Rwy'n credu, yn yr achos cyntaf, y gallai fod yn well os ydych chi'n ysgrifennu at y Gweinidog Newid Hinsawdd ar y pwynt penodol hwnnw, ac rwy'n siŵr, wrth i'r gwaith fynd yn ei flaen, bydd y Gweinidog yn hapus i gyflwyno datganiad. 

Yn y tywydd oer iawn hwn, roeddwn i eisiau tynnu sylw at sefyllfa etholwr i mi y mae ei foeler wedi methu: teulu o bedwar gyda dau blentyn anabl, nid oes ganddyn nhw'r arian i newid y boeler hwn, gydag incwm cyfunol o £19,000 a dau blentyn anabl. Felly, nid oes ganddyn nhw unrhyw gynilion i ddibynnu arnyn nhw ac mae Nyth wedi dweud wrthyn nhw nad ydyn nhw'n gallu'u helpu nhw, oherwydd ei fod yn defnyddio ei gartref yn gyfeiriad busnes. Felly, pe bai wedi bod yn berson trin gwallt symudol, mae'n debyg y gallai fod wedi cael help, ond oherwydd ei fod yn beiriannydd TG symudol, sy'n gwneud rhan fach o'i waith o bell, gan helpu ei gleientiaid i gael eu systemau TG i weithio eto, a dim ond rhan o'i waith sy'n cael ei wneud mewn swyddfeydd a chartrefi pobl, maen nhw wedi dweud wrtho nad yw'n gymwys. Felly, tybed a gawn ni ddatganiad gan y Gweinidog Newid Hinsawdd ynglŷn â'r prosesau gwneud penderfyniadau y mae Nyth i fod i gadw atyn nhw, oherwydd mae'n ymddangos bod rhai anghysonderau enfawr yma, nad ydyn nhw'n dygymod â'r ffaith bod pobl yn aml yn gweithio o bell, fel rydyn ni'n ei wneud yn achlysurol. A hefyd, pryd allwn ni weld golau dydd ar y rhaglen Cartrefi Clyd newydd, a allai fod y ffordd orau a mwyaf cain o unioni'r sefyllfa anghyson hon i bobl sy'n anobeithio'n fawr? 

Oni bai eich bod chi eisoes wedi gwneud hynny, byddwn i'n eich cynghori chi i ysgrifennu at y Gweinidog Newid Hinsawdd, oherwydd gallai fod rhywfaint o hyblygrwydd o fewn y meini prawf a fyddai'n caniatáu i'ch etholwr—. Rwy'n credu eich bod chi'n codi pwynt pwysig iawn, yn enwedig ar ôl pandemig COVID, pan fyddai llawer o bobl wedi gweld newid yn eu harddull gwaith, ac mae llawer mwy o bobl yn gweithio gartref. Felly, byddwn i'n awgrymu eich bod chi'n gwneud hynny, yn y lle cyntaf, os nad ydych chi wedi gwneud hynny'n barod. 

A gaf i ofyn am ddatganiad gan Weinidog yr Economi y prynhawn yma ar gau HSBC yn Ninbych sydd ar fin digwydd ym mis Awst? Nawr, rwy'n deall ei fod yn rhan o gau 114 o fanciau ledled y wlad, rwy'n credu, ond rydw i wir yn credu bod HSBC wedi bod yn gibddall yn ei strategaeth o gau banciau, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig. Tref wledig yw Dinbych yng nghanol Dyffryn Clwyd, ac mae HSBC yn un o'r banciau olaf yn y dref, wedi i Barclays a Nat West adael rai blynyddoedd yn ôl, ac ni all llawer o bobl yn y dref a'r pentrefi cyfagos deithio cyn belled â Rhuthun neu'r Rhyl i wneud eu bancio, yn enwedig os nad oes ganddyn nhw gyfle i ddefnyddio cerbyd preifat neu drafnidiaeth gyhoeddus. Sefydlais i ddeiseb ar-lein ym mis Rhagfyr, ac rwyf i wedi dosbarthu copïau papur o amgylch tafarndai a busnesau lleol, ac rwyf i hyd yma wedi derbyn dros 200 o lofnodion, ac rwy'n gobeithio y bydd hyn yn cynyddu yn ystod yr wythnosau nesaf. Felly, a gawn ni ddatganiad gan y Llywodraeth y prynhawn yma mewn ymateb i'r bwriad i gau'r banciau yn Ninbych, a pha gymorth all fod ar gael i helpu fy etholwyr sy'n ei chael hi'n anodd teithio o gwmpas ardaloedd gwledig i gynnal eu busnes? Diolch. 

Wel, mae bancio yn fater a gedwir yn ôl, felly nid ydw i'n credu y byddai'n briodol ar gyfer datganiad.

A gaf i ofyn am gyhoeddiad brys, os gwelwch yn dda, gan y Dirprwy Weinidog dros drafnidiaeth ynghylch cyhoeddiad a wnaed wythnos diwethaf gan gwmni bysiau Llew Jones, sydd yn mynd i ddirwyn i ben y gwasanaeth T19 o Flaenau Ffestiniog i Landudno mewn pythefnos ar 11 Chwefror? Cafodd y gwasanaeth T19 ei lansio flwyddyn a hanner yn ôl, i gymryd lle'r X19. Mae nifer fawr o bobl bro Ffestiniog yn ei ddefnyddio ar gyfer apwyntiadau meddygol, dibenion addysg, siopa a hamddena, ac mae'n allweddol iddyn nhw ar gyfer eu bywyd dyddiol. Mae bywydau pobl am gael ei amharu yn dilyn y cyhoeddiad. Wrth gwrs, mae yna wasanaeth trên, ond mae tocyn trên i Landudno dros £9, tra bod tocyn bws yn £5, ac mae'r trên wedi bod yn anghyson. Mae'r cyhoeddiad yma am fod yn ergyd i fro Ffestiniog, ac mae'n anghyson efo uchelgais a chynlluniau'r Llywodraeth o ran cynyddu'r defnydd o drafnidiaeth gyhoeddus. A gawn ni, felly, gyhoeddiad brys gan y Dirprwy Weinidog ynghylch pa gamau mae'r Llywodraeth am eu cymryd er mwyn sicrhau ailgyflwyno'r gwasanaeth bws yma, boed yn fws Fflecsi neu wrth addasu'r amserlen, neu'n fuddsoddiad ariannol, os gwelwch yn dda?

Diolch. Roedd yn anffodus iawn bod Llew Jones Coaches wedi cyflwyno rhybudd eu bod yn bwriadu tynnu'n ôl o weithredu gwasanaeth bws T19 TrawsCymru, a hynny o ddydd Sadwrn 11 Chwefror. Fel y gwnaethoch chi gyfeirio ato, mae dewisiadau trafnidiaeth gyhoeddus eraill ar gael i deithwyr yn nyffryn Conwy, ac mae Llywodraeth Cymru'n gweithio'n agos iawn gyda'n partneriaid i sicrhau bod y cysylltiadau trafnidiaeth gyhoeddus hanfodol hynny'n cael eu cynnal ar gyfer ein cymunedau gwledig ar hyd y llwybr hwnnw. Rwy'n ymwybodol bod y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd yn disgwyl diweddariad arall o fewn yr wythnos i 10 diwrnod nesaf, rwy'n credu, ac mae'n parhau i weithio gyda Trafnidiaeth Cymru, Defnyddwyr Bysiau Cymru a Chyngor Bwrdeistref Sirol Conwy. 

Trefnydd, yr wythnos hon yw Wythnos Atal Canser Serfigol. Mae tua 160 diagnosis o achosion o ganser serfigol bob blwyddyn. Dyma'r math mwyaf cyffredin o ganser i fenywod o dan 35 oed. Rwyf i wedi bod yn gweithio gydag Jo's Cervical Cancer Trust i gynyddu'r nifer sy'n dewis cael brechlyn HPV a sgrinio serfigol, gan ein bod ni'n gwybod bod sgrinio rheolaidd yn lleihau'r risg hyd at 70 y cant. A gawn ni'r wybodaeth ddiweddaraf gan y Gweinidog Iechyd ar ymyriadau Llywodraeth Cymru i ddileu canser serfigol?

A hefyd mae arweinydd a dirprwy arweinydd Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru wedi ysgrifennu at Lywodraeth y DU, gan alw arnyn nhw i egluro pa wasanaethau cyngor fydd yn gymwys ar gyfer cynllun disgownt y bil ynni. Mae hyn yn bwysig fel y gall ein cynghorau gael sicrwydd y bydd asedau cymunedol pwysig, fel canolfannau hamdden, yn cael cymorth tuag at eu costau ynni. Felly, a gaf i ofyn hefyd am ddatganiad llafar gan Lywodraeth Cymru ynghylch ei thrafodaethau gyda'i hadran gyfatebol yn y DU i sicrhau bod y gefnogaeth hanfodol hon i'n cynghorau yn cael ei rhoi ar waith?

Rwy'n credu ei bod hi'n dda iawn eich bod chi wedi codi Wythnos Atal Canser Serfigol yma yn y Siambr. Mae'n bwysig iawn ein bod ni bob amser yn parhau i godi ymwybyddiaeth ac, fel y gwyddoch chi, mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i wella canlyniadau canser serfigol drwy gyfuniad o sgrinio a brechu HPV, a mynediad at driniaeth hefyd. Rwy'n credu ei bod hi'n deg dweud bod y rhaglen sgrinio serfigol wedi adfer yn llwyr o effaith y pandemig erbyn hyn, ac mae nifer sylweddol o bobl gymwys wedi cymryd rhan yn y rhaglen. Cafodd y rhaglen glasoed HPV ei heffeithio gan y pandemig oherwydd i ysgolion gau, ac mae'r timau brechu wir wedi gwneud ymdrech sylweddol i adfer a chynyddu'r nifer sy'n derbyn y cynnig, ac rwy'n credu y dylem ni fel Aelodau wneud popeth o fewn ein gallu i sicrhau bod pobl yn ymwybodol o'r rhaglen frechu honno. 

O ran eich ail bwynt, rwy'n ymwybodol o'r llythyr gan CLlLC at Lywodraeth y DU ar y cynllun gostyngiadau biliau ynni. Rydym ni wedi mynegi pryderon ar lefel weinidogol, ac mae ein swyddogion wedi gwneud hynny, ynglŷn â chefnogaeth i ddefnyddwyr ynni annomestig yn y dyfodol, yn arbennig o ran yr angen am y gefnogaeth barhaus honno pan fo gennym ni ymyl y clogwyn hwnnw'n dod ddiwedd mis Mawrth. Rydym ni'n disgwyl y bydd holl wasanaethau'r cyngor yn cael eu cynnwys yn y cynllun gostyngiadau biliau ynni pan fydd yn cael ei gyflwyno ym mis Ebrill. Ac, fel y soniais i ar y dechrau, mae ein swyddogion yn parhau i ymgysylltu â Llywodraeth y DU i bwysleisio pwysigrwydd cefnogaeth gynhwysfawr i bawb, ochr yn ochr â'r lefel uwch o gefnogaeth i'r rhai yr effeithir arnynt fwyaf gan newidiadau ym mhrisiau ynni.

Yn y tymor hirach, rydym ni'n credu bod angen i Lywodraeth y DU ddiwygio'r farchnad i ddatgysylltu cost ynni adnewyddadwy o brisiau nwy byd-eang i ddefnyddwyr, ac rydyn ni i gyd wir eisiau gweithio gyda'n gilydd i ddatblygu system ynni mwy lleol, adnewyddadwy i ddisodli ein dibyniaeth ar danwydd ffosil wedi'i fewnforio. 

Gweinidog busnes, mae tymor cyfan wedi mynd heibio ers dechrau gweithredu'r Cwricwlwm i Gymru mewn ysgolion, ac mae timau arolygu Estyn, wrth gwrs, wedi bod yn brysur iawn. Am y tro cyntaf ers blynyddoedd lawer, y broses arolygu yw'r unig ddull sy'n cael ei ddefnyddio i ddwyn ysgolion cynradd i gyfrif. Mae gan ysgolion uwchradd ac ysgolion pob oed bwysau ychwanegol yr arholiadau allanol, wrth gwrs, gyda chanlyniadau yn 16 oed, ond cyn hir, bydd y rhain hefyd, yn newid. O ystyried pwysigrwydd y newidiadau hyn, a gaf i ofyn i'r Gweinidog busnes am ddatganiad llafar gan y Gweinidog addysg ar sut mae'r broses arolygu wedi newid ers i'r cwricwlwm newydd ddod i'n hysgolion? Diolch.

Yn sicr, fe wnaf i ei godi'n uniongyrchol gyda'r Gweinidog addysg. Rwy'n credu y gallai fod ychydig yn gynnar yn amserlen y newidiadau i gael datganiad llafar ar hyn o bryd, ond yn sicr, fe wnaf i ei godi gydag ef.

Mae'n dda gweld bod cyd-Aelodau eisoes heddiw wedi bod yn codi mater effaith ymyl y dibyn ddiwedd mis Mawrth o ostyngiad y gefnogaeth i brisiau ynni ar fusnesau. Mae Vikki a Jayne Bryant wedi codi hyn. Rwy'n credu eu bod nhw'n iawn i godi effaith hyn ar bethau fel siopau manwerthu, tafarndai a chlybiau lleol, ac yn y blaen—mae hynny'n hollol iawn. Ond byddwn i'n croesawu datganiad, Trefnydd, ar y mater hwn sydd hefyd yn canolbwyntio ar rai o'r busnesau economi sylfaenol leol ar raddfa fach a chanolig hynny sy'n ymwneud â gweithgynhyrchu bwyd. Yn ardal Pen-y-bont ar Ogwr, mae yn dal gennym ni nifer o'r busnesau hyn, ac rydw i wedi siarad â nhw. Mae ganddyn nhw, pan ddywedaf i, ofnau sylweddol, maen nhw wir yn poeni y byddan nhw'n cau ym mis Ebrill neu fis Mai, a'r rheswm yw eu bod wedi llwyddo hyd yn hyn gyda chefnogaeth, ar lyfrau archebion da, gyda llaw, ac, a dweud y gwir, gallai llawer ohonyn nhw ymgymryd â mwy. Mae'r rhain yn fusnesau da, teuluol, rhai ohonyn nhw'n mynd yn ôl tair, pedair neu bum cenhedlaeth. Ond mae'r costau ynni nawr yn eu gwthio dros y dibyn, ac maen nhw'n disgwyl talu 70c neu 80c yr uned am drydan, ond, flwyddyn yn ôl, roedden nhw'n talu 30c. Gallen nhw dalu ychydig yn fwy, ond ni allan nhw dalu 70c neu 80c. Mae'n golygu y bydd eu llif arian yn mynd â nhw i'r wal. Ni all eu banciau eu helpu mwyach, ac ni all unrhyw fanc datblygu Cymru nac unrhyw un arall eu helpu nhw. Bydd ymyl y dibyn ynni yn eu gwthio drosodd.

Nawr, mae'r rhain yn swyddi lle mae pobl yn cerdded i'r gwaith. Efallai nad ydyn nhw'n swyddi â chyflog uchel, ond maen nhw'n cyflogi cannoedd ar gannoedd o bobl ym mhob cymuned yn fy nghymoedd i, a hefyd ym Mhen-y-bont ar Ogwr ac ardal Rhondda Cynon Taf hefyd. Efallai y gallwn i, wrth ofyn am ddatganiad, adlewyrchu barn un o'r busnesau hyn—busnes teuluol sydd wedi bod yno ers sawl cenhedlaeth—a ddywedodd, 'Byddwn i'n croesawu'r Gweinidog nid yn unig yn galw ar Lywodraeth y DU i ymestyn y gefnogaeth, ond i ddod â'r cwmnïau ynni i mewn i ystafell a chloi'r drws nes iddyn nhw ail-drafod, peth o hyn wedi'i gyflawni drwy froceriaid, sef costau ynni pris yr uned.' Mae rôl i Lywodraeth y DU, ond mae rôl i'r cwmnïau ynni wrth i ni weld costau cyfanwerthu yn disgyn, i eistedd yn yr ystafell honno a rhoi yn ôl i rai o'r cwmnïau yma, oherwydd nid yw'n dda i'r cwmnïau ynni hynny os yw'r cwmnïau yma'n mynd i'r wal, ac rwy'n poeni'n ddifrifol y gallem ni fod yn wynebu swnami o golli swyddi a busnesau'n cau.

Diolch. Byddwch chi wedi fy nghlywed i'n dweud yn fy ateb cynharach wrth Vikki Howells mai Llywodraeth y Deyrnas Unedig sy'n gyfrifol am y cynllun rhyddhad biliau ynni sy'n darparu cefnogaeth i fusnesau i'w helpu i ymdopi â'r cynnydd yn y costau ynni maen nhw'n eu hwynebu. Rwy'n gwybod bod Llywodraeth Cymru wedi paratoi ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth y DU y gwnaethon nhw ei gael ar ddyfodol y cynllun rhyddhad ar filiau ynni, ac roedd hynny'n cynnwys sylwadau ar ran nid yn unig y cwmnïau yr ydych chi'n cyfeirio atyn nhw, ond hefyd y sectorau ynni-ddwys hefyd, ac rwy'n gwybod bod y Gweinidog yn ymwybodol iawn o bryderon rhanddeiliaid ac yn parhau i gyflwyno sylwadau i Lywodraeth y DU. Rwy'n siŵr bod cael uwchgynhadledd yn rhywbeth y bydd yn ei ystyried, nawr ei fod wedi'ch clywed chi'n gofyn iddo wneud hynny.

Prynhawn da, Gweinidog. Rwy'n mynd i barhau â'r thema ambiwlansys ac amseroedd aros. Roedd adroddiad yn ein papur lleol, y County Times, bod cleifion o Gymru sy'n cyrraedd ysbytai Lloegr, o gofio bod y rhan fwyaf o'r cleifion ar y ffin â Lloegr yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru yn defnyddio'r ysbytai hynny, o bosibl yn aros yn hirach oherwydd eu bod yn dod o Bowys. O ystyried bod gan yr ardal yr wyf i'n ei chynrychioli yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru y ffin hir honno â Lloegr a bod nifer o etholwyr i mi yn defnyddio gofal meddygol brys, mae hyn, wrth gwrs, yn bryder, ar ben y materion sy'n ymwneud ag amseroedd aros ambiwlansys beth bynnag. Am y rheswm hwnnw, a gaf i ofyn am ddatganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ynglŷn â'r honiadau hyn ac ymchwilio iddyn nhw i weld a yw cleifion mewn cymunedau ar y ffin o Bowys yn wynebu canlyniadau gwaeth o ran gofal brys? Diolch.

Diolch. Fy nealltwriaeth i yw nad yw ymddiriedolaethau Lloegr yn trin trigolion Cymru yn wahanol, yn y ffordd yr ydych chi wedi awgrymu, ac rwy'n credu mai'r ffordd orau ymlaen, y ffordd orau o weithredu, mae'n debyg fyddai gofyn i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol i gael ei swyddogion hi i fonitro hynny. Yn sicr, byddai ei swyddogion hi'n monitro unrhyw drefniadau comisiynu yr oedd ganddyn nhw ag ysbytai Lloegr. Nid ydw i'n siŵr a yw amseroedd aros am ambiwlans yn rhywbeth a fyddai'n cael ei ystyried fel rhan o'r trefniadau comisiynu hynny, ond, yn sicr, rwy'n credu y byddai'n beth da i'r Gweinidog ofyn i'w swyddogion i edrych ar hyn ac ysgrifennu atoch chi.

Trefnydd, dywedodd y Prif Weinidog yng ngwestiynau'r Prif Weinidog, wrth ateb Andrew R.T. Davies, ei fod o'r farn bod angen 'gweithredu brys a thryloyw' gan URC er mwyn sicrhau ei bod yn ymateb yn gywir i gywiro'r honiadau erchyll a gafodd eu gwneud yn rhaglen arbennig BBC Cymru neithiwr. Ond, fel un o brif gyfrannwyr cyllid URC, mae angen i ni ddeall y camau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd yma hefyd, a dyna pam rwy'n galw am ddatganiad gan Ddirprwy Weinidog y Celfyddydau a Chwaraeon i egluro hynny. Er enghraifft, gwnaethon ni glywed ei bod hi wedi cyfarfod ag Undeb Rygbi Cymru ddoe, ond mae angen i ni ddeall goblygiadau'r cyfarfod hwnnw ac a oedd hi'n codi materion cysylltiedig hefyd—er enghraifft, mae Undeb Rygbi Cymru wedi gwrthod y galwadau i gyhoeddi ei hadolygiad o'r gêm i fenywod yn 2021. Ble mae hwnnw a pham mae hwnnw wedi'i ohirio? Siawns ei bod hi'n ymwybodol o'r adolygiad hwn ac, os nad yw hynny ar y ffordd, pam nad ydyw? Ac yn olaf, mae angen i ni ddeall yn well i ba raddau y mae'r gwaith pwysig y mae URC yn ei wneud gydag arian Llywodraeth Cymru yn ddibynnol ar newid diwylliannol o fewn y sefydliad. Felly, byddai croeso mawr i ddatganiad, i egluro'r materion hynny. Diolch. 

Diolch. Wel, wrth gwrs, mae'r Dirprwy Weinidog yn ymwybodol o'r adroddiad yr ydych yn cyfeirio ato ac wedi galw ar URC i'w gyhoeddi, nid ar un achlysur, ond ar sawl achlysur, rwy'n credu, ac yn parhau i wneud hynny. Fel y clywsoch chi'r Prif Weinidog yn ei ddweud, gwnaeth Dirprwy Weinidog y Celfyddydau a Chwaraeon gyfarfod ag Undeb Rygbi Cymru cyn i'r rhaglen honno gael ei darlledu neithiwr. Mae hi'n parhau i ymgysylltu â nhw ar gamau gweithredu di-oed y mae'n rhaid eu cymryd i ymdrin â'r honiadau y cafodd eu nodi yn yr ymchwiliad. Rwy'n credu bod y manylion a gafodd eu darparu yn y tystiolaethau yn ddinistriol, ac rydym ni'n cydnabod yn llwyr y dewrder y mae'n ei gymryd i bobl gamu ymlaen ar ôl wynebu unrhyw fath o aflonyddu, bwlio neu gam-drin. Bydd y Dirprwy Weinidog yn parhau i gyfarfod ag Undeb Rygbi Cymru, ac mae ei swyddogion hefyd yn cymryd rhan yn hyn. Mae'n fater uniongyrchol i Undeb Rygbi Cymru, gan ei fod yn ymwneud â'u harferion cyflogaeth fel sefydliad annibynnol, ond, wrth gwrs, mae yna fuddiant cyhoeddus clir iawn, ac rwy'n credu bod arweinydd yr wrthblaid yn cyfeirio at hyn, gan fod URC wir wrth wraidd ein bywyd chwaraeon a dinesig. Felly, bydd angen iddyn nhw egluro ymhellach sut y maen nhw'n cymryd y materion hyn o ddifrif. Mae'r Dirprwy Weinidog eisiau gwybod pa gamau y byddan nhw'n eu cymryd i wella'r arferion a'r diwylliant presennol, a sut maen nhw'n mynd i ddarparu amgylchedd diogel a chroesawgar i'w staff a'i rhanddeiliaid ehangach. 

Yn sgil yr achosion diweddar a adroddwyd o honiad o aflonyddu rhywiol a/neu gam-drin domestig gan swyddogion sy'n gwasanaethu yn yr Heddlu Metropolitan, Heddlu Gwent a Gwasanaeth Tân ac Achub De Cymru, mae angen sicrhau'r cyhoedd fod pob gwasanaethau cyhoeddus yn lle diogel i weithio ynddynt. Trefnydd, hoffwn i ofyn am ddatganiad gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol ar ba gamau y mae hi wedi'u cymryd neu'n mynd i'w cymryd i sicrhau bod pobl sy'n gweithio yn y sector cyhoeddus a sefydliadau mawr yn rhydd o aflonyddu rhywiol yn eu gweithle, a bod modd sicrhau'r unigolion hynny sy'n camu ymlaen i adrodd am ddigwyddiadau y byddan nhw'n cael eu clywed a'u cymryd o ddifrif ar bob lefel o'r sefydliad hwnnw. Ar ben hynny, beth sy'n cael ei wneud i sicrhau bod archwilio manwl yn cael ei gyflawni i ddod o hyd i ddrwgweithredwyr cam-drin domestig ac aflonyddu rhywiol a phwy wedyn fydd yn gyfrifol am sicrhau diogelwch yr unigolion hynny sy'n dioddef?

Diolch. Mae'r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol bob amser wedi bod yn glir iawn am ei hymrwymiad i roi diwedd ar drais yn erbyn menywod a merched. Mae'n broblem gymdeithasol ac yn amlwg mae angen ymateb cymdeithasol. Mae'r Gweinidog yn gwbl bendant bod yn rhaid i ni newid agweddau sydd wedi'u llywio gan gasineb at fenywod strwythurol hirsefydlog a gwneud newidiadau parhaol er mwyn ymdrin ag ymddygiadau treisgar, sarhaus a rheoli. Byddwch chi'n ymwybodol iawn, Joyce Watson, o'n hymrwymiadau yn y rhaglen lywodraethu i gryfhau'r strategaeth trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol, ac mae hynny'n cynnwys canolbwyntio'n arbennig ar drais yn erbyn menywod yn y gweithle, yn ogystal ag yn y cartref ac yn ogystal ag mewn mannau cyhoeddus, er mwyn gwneud Cymru y lle mwyaf diogel i fod yn fenyw. 

Mae'r Gweinidog yn cyflwyno'r strategaeth drwy ddull glasbrint cydweithredol, sy'n dod â'r holl awdurdodau perthnasol ynghyd, fel sydd wedi'i amlinellu yn y Ddeddf, gyda sefydliadau heb eu datganoli. Rwy'n gwybod bod y Gweinidog yn cyd-gadeirio'r bwrdd partneriaeth cenedlaethol gyda Dafydd Llywelyn, prif gomisiynydd yr heddlu a throseddu Cymru. Rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn hapus iawn i gyflwyno datganiad ysgrifenedig i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni.

Daeth y Dirprwy Lywydd (David Rees) i’r Gadair.

Ac yn olaf, Ken Skates.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Gweinidog, fe fyddwn i'n ddiolchgar iawn o gael datganiad am statws prosiect Porth Wrecsam o ystyried methiant Llywodraeth y DU i gefnogi'r cynllun drwy broses cyflwyno ceisiadau ffyniant bro. Mae hwn yn gynllun hynod bwysig i'r gogledd. Cafodd ei lunio gan Lywodraeth Cymru; a chaiff ei gefnogi gan Lywodraeth Cymru, gan yr awdurdod lleol, gan y brifysgol a chan y clwb pêl-droed, ond yn anffodus nid gan Lywodraeth y DU hyd yn hyn. Fe fyddai pobl y rhanbarth yn gwerthfawrogi'r wybodaeth ddiweddaraf yn fawr o ran sefyllfa gyfredol y prosiect a chael cadarnhad o gefnogaeth barhaus Llywodraeth Cymru i brosiect Porth Wrecsam, o ran cefnogaeth weinyddol ac, wrth gwrs, gyda chefnogaeth ariannol hefyd.

Diolch. Yn sicr roedd hi'n siomedig iawn, am yr eildro, i'r cais ffyniant bro, fel roeddech chi'n sôn, gan grŵp o bartneriaid ym mhartneriaeth Porth Wrecsam, gael ei wrthod gan Lywodraeth y DU. Yn amlwg, rwy'n datgan buddiant gan mai fi yw Aelod yr etholaeth, ac yn sicr roedd hynny'n siomedig i drigolion Wrecsam, oherwydd mae partneriaeth y porth, a'r prosiect, yn agwedd mor bwysig o'r uchelgeisiau ar gyfer y ddinas newydd.

Rwy'n gwybod bod swyddogion Llywodraeth Cymru wedi cwrdd â phartneriaeth Porth Wrecsam wythnos diwethaf, yn dilyn y newyddion am wrthod y cais. Cytunwyd yn unfrydol bod yr ymrwymiad i gyflawni prosiect Porth Wrecsam yn parhau i fod yn gadarn, ac mae hynny, yn amlwg, yn cynnwys Llywodraeth Cymru, ac y byddai dewisiadau eraill ynglŷn â chyllid yn cael eu hystyried o ran datblygu'r Kop. Mae'r trafodaethau hynny'n parhau gyda Chlwb Pêl-droed Wrecsam. Fe wn i fod cyfarfod arall am gael ei gynnal rhwng y clwb a'r bartneriaeth yr wythnos hon. Yn amlwg, fe geir elfennau eraill pwysig iawn o Borth Wrecsam, ac fe gaiff y rhain eu hystyried yn barhaus wrth i'r prosiect fynd rhagddo.

Diolch i'r Trefnydd.