Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd. Wel, dadl ydy hon am y berthynas rhwng y byd digidol a'r byd o'n cwmpas ni, am y rhyngweithio sydd yna rhwng ein defnydd ni o dechnoleg ddigidol a'n pryderon ni am newid hinsawdd. Mi ddywedaf i, reit ar y dechrau, fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar ddigidol, dwi'n eiddgar i'n gweld ni yn gwneud mwy o ddefnydd o blatfformau digidol, i ddatblygu platfformau newydd ac i wella ein sgiliau digidol. Mae hynny, dwi'n meddwl, am ein cyfoethogi ni mewn llawer ffordd: creu cyfleoedd economaidd, gwella'n hiechyd ni, cefnogi'n hiaith ni, popeth, yn cynnwys ein helpu ni i daclo'r argyfwng hinsawdd. Drwy dechnoleg ddigidol mae rheoli ein defnydd ni o ynni yn well, a dyna sut mae modelu ffyrdd effeithiol o gynhyrchu ynni gwyrdd, mae cynllunio ffyrdd llai niweidiol o deithio o gwmpas yn digwydd drwy dechnoleg ddigidol, ac yn y blaen.

Ond—a hyn dwi am ei gyflwyno heddiw—mae’n rhaid i ni sylweddol lawer mwy bod y defnydd yna o dechnoleg ddigidol ynddo ef ei hun yn cynhyrchu ôl-troed carbon. Dwi’n codi hyn oherwydd y drafodaeth hynod ddifyr gawsom ni ar hyn yn y cyfarfod diwethaf o’r grŵp trawsbleidiol ar ddigidol. A beth glywom ni yn y drafodaeth honno oedd y gallai’r ôl-troed carbon yna fod yn un mawr iawn, iawn, os nad ydym ni’n ofalus. Ac mi ddes i i’r casgliad yma: yn ogystal â datblygu ffyrdd ymarferol o fod yn fwy effeithiol yn ein defnydd ni o ddigidol, y gallem ni hefyd fod yn meddwl rŵan, oes yna le i ddeddfwriaeth newydd.

Mae’r cynnig ei hun yn amlinellu'r math o Fil dwi’n credu gallai fod werth ei ystyried. Dwi’n gofyn i chi ei gefnogi fo, o ran ei gynnwys fel y mae o, neu o ran yr egwyddor bod yn rhaid i ni feddwl ar hyd y llinellau yma, rŵan, er mwyn bod mewn sefyllfa gref i ddelio efo rhai o’r heriau sydd ond yn mynd i dyfu os na wnawn ni fynd i’r afael â nhw. A gyda llaw, dwi’n ymwybodol bod Llywodraeth Cymru'n taclo'r heriau mewn sawl ffordd—nid credu ydw i fod swyddogion yn ddall i’r heriau. Mae cyrff fel y Ganolfan Gwasanaethau Cyhoeddus Digidol yn gweithio yn y maes yma, ond mae angen rywsut i’r heriau gael eu deall yn well gan fwy o bobl. 

Dydy llawer ddim yn deall bod penderfyniadau bob dydd maen nhw’n eu gwneud yn cael effaith amgylcheddol. Faint o drydan all gael ei ddefnyddio, neu faint o ôl troed carbon allai gael ei ddefnyddio mewn cysylltiad â gyrru e-bost? Wel, ystyriwch faint o biliynau o e-byst sy’n cael eu hanfon. Efallai fod testun ambell e-bost yn codi’r tymheredd yn eich swyddfa chi, ond ystyriwch fod cadw’r data yn yr e-bost yna yn cyfrannu at boethi peiriannau mewn data centres, bod y gost amgylcheddol o oeri'r data centres yna yn mynd yn fwy ac yn fwy. Ystyriwch fod cynnwys attachment efo’r e-bost yn cynyddu'r angen am le storio data, ac y gall penderfyniad i yrru linc leihau'r ôl troed carbon. Mi allai deddfwriaeth yn gofyn am asesu ôl-troed carbon y defnydd o ddigidol mewn sefydliad anfon at wella arfer da o fewn y sefydliadau hynny.

Ystyriwch hefyd bod llawer ohonom ni'n boddi dan don o gyfathrebiadau junk ar e-bost. Beth os y gallai deddfwriaeth arwain at lai o e-byst yn cael eu hanfon a gwella yr amgylchedd a'n cynhyrchiant ni fel gweithlu ar yr un pryd?