Hoffwn ddiolch hefyd i staff y pwyllgor a’r holl sefydliadau a roddodd dystiolaeth ar gyfer yr adroddiad. Un o’r negeseuon allweddol yma yw, gyda chwyddiant ar ei lefel uchaf ers dros 40 mlynedd, mae llawer o bobl yn torri’n ôl ar wariant ychwanegol. I rai, mae hyn yn cynnwys gwariant ar chwaraeon a gweithgareddau diwylliannol. Yn 2019-20, roedd 23 y cant o holl bobl a 31 y cant o blant Cymru yn byw mewn tlodi incwm cymharol. Y teuluoedd hyn sydd fwyaf tebygol o gael eu heffeithio gan yr argyfwng costau byw, ond hefyd mae ymchwil Chwaraeon Cymru yn awgrymu mai hwy yw’r grŵp mwyaf tebygol o fod yn anweithgar, a gall hyn achosi canlyniadau iechyd difrifol.

Mae'n peri cryn bryder mai dim ond 52 y cant o ddisgyblion sy'n symud i'r ysgol uwchradd sy'n gallu nofio, yn ôl Nofio Cymru. Mae nofio'n sgìl bywyd hanfodol y dylid ei dysgu drwy'r ysgolion gan y bydd hynny'n darparu ar gyfer pob plentyn, a gall fod yn rhywbeth na all teuluoedd ei fforddio mwyach pan fyddant yn wynebu pwysau costau byw. Mae Llywodraeth Cymru yn darparu rhywfaint o gyllid ar gyfer nofio am ddim, ac mae hynny i'w groesawu'n fawr, ac mae'n helpu i gadw pyllau nofio ar agor, ond dylai fod yn fwy. Mae Llywodraeth Cymru hefyd yn wynebu toriadau mewn termau real oherwydd pwysau chwyddiant, felly rwy'n deall y pwysau ar Lywodraeth Cymru hefyd.

Dywed ysgolion hefyd fod cost gynyddol cludiant ar fysiau ysgol yn afresymol pan fyddant yn wynebu pwysau yn sgil costau eraill. Mae gogledd Cymru ac ardaloedd gwledig yn cael eu heffeithio'n arbennig gan fod angen trafnidiaeth i gyrraedd canolfannau chwaraeon a phyllau nofio, fel y nododd fy nghyd-Aelod, Alun Davies, yn gynharach. Gallai gweithredwyr trafnidiaeth ddarparu cludiant am ddim i ysgolion fel rhan o’r contract caffael gwerth cymdeithasol i awdurdodau lleol wrth wneud cais am gontractau cludiant o’r cartref i’r ysgol, ac efallai fod hyn yn rhywbeth y gallai’r Gweinidog a’r Dirprwy Weinidog ei godi drwy CLlLC.

Mae’r Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai—gwelaf fod y cadeirydd yn bresennol heddiw—wedi mynegi pryder ynghylch gwytnwch llyfrgelloedd a chanolfannau hamdden, gan fod popeth anstatudol ar y bwrdd wedi degawd o gyni, ochr yn ochr â’r pwysau chwyddiant ar hyn o bryd, costau ynni uwch a chyflogau cynyddol. Rwy'n credu bod y pwyllgor hwnnw'n mynd i ymchwilio i hyn hefyd. Mae clybiau tennis yn teimlo’r pwysau hyn yn ogystal, gydag adborth gan leoliadau'r Gymdeithas Tennis Lawnt cyn y Nadolig yn nodi bod 75 y cant yn poeni am gostau ynni, tra bo 92 y cant o leoliadau a chanddynt fwy nag wyth cwrt yn poeni am effaith costau cynyddol. Mae’r sefydliadau hyn oll yn galw am gymorth wedi’i dargedu ar gyfer y rheini o’r ardaloedd o amddifadedd cymdeithasol mwyaf y mae eu cyfranogiad wedi'i effeithio fwyaf gan y pandemig a’r argyfwng costau byw. Mae hwn yn gyfle pwysig i gynorthwyo mwy o bobl ifanc i ddatblygu eu sgiliau bywyd a’u cyfleoedd drwy chwaraeon, gan gynnwys drwy wirfoddoli, a chymorth i fynd i’r afael â’r rhwystrau y gallent eu hwynebu wrth gamu ymlaen drwy lwybrau’r gweithlu.

Mae'n rhaid inni beidio ag anghofio bod chwaraeon a diwylliant yn rhan o’r gwasanaethau ataliol mewn perthynas ag iechyd a lles corfforol a meddyliol, fel y nododd fy nghyd-Aelod Heledd Fychan yn gynharach. Mae’r rhain yn rhan o’r gwasanaeth iechyd gwladol. Rydym wedi sôn o'r blaen mewn dadleuon nad ymwneud â'r GIG yn unig y mae hyn, mae'n ymwneud â'r holl wasanaethau ataliol hyn, wrth symud ymlaen. Diolch.