Part of the debate – Senedd Cymru am 5:21 pm ar 25 Ionawr 2023.
Diolch yn fawr, Lywydd. Diolch. A gaf fi gofnodi fy niolch yn gyntaf i’r Pwyllgor Diwylliant, Cyfathrebu, y Gymraeg, Chwaraeon, a Chysylltiadau Rhyngwladol am eu hymchwiliad manwl ac ystyriol i effaith costau cynyddol ar ddiwylliant a chwaraeon, ac am gyflwyno’r ddadl hon yn y Senedd y prynhawn yma?
Mae effaith costau cynyddol yn arbennig o uchel ar draws meysydd diwylliant a chwaraeon yn fy mhortffolio, yn enwedig i sefydliadau a sectorau sydd wedi'i chael hi’n anodd adfer yn ariannol wedi’r pandemig. Ac fel y cydnabuwyd gan sawl cyfrannwr y prynhawn yma, rhoddwyd cymorth sylweddol i’r sectorau hyn drwy’r pandemig i sicrhau y gallent adfer ar ôl y pandemig a bod yn rhan o’n hadferiad ar ôl y pandemig. Fodd bynnag, yn anffodus, aethom yn syth o'r pandemig i mewn i argyfwng costau byw ac argyfwng ynni nad oeddem wedi'u rhagweld. Mae cynnydd mawr mewn prisiau ynni yn ychwanegu at y pwysau sylweddol ar gyllidebau, fel y clywsom. Mae llai o incwm gwario'n golygu bod yn rhaid i bobl dynhau eu gwregysau a gwario llai ar hamdden ac adloniant. Mae costau byw uwch hefyd yn effeithio ar recriwtio a chadw staff a gwirfoddolwyr, wrth i bobl ei chael hi'n anodd fforddio costau teithio a gofal plant, neu ddewis swyddi sy'n talu'n well. Mewn rhai achosion, mae canlyniadau'r heriau hyn gyda'i gilydd yn arwain at gyfyngu rhaglenni gweithgareddau ledled Cymru. Mae cynnydd sylweddol yng nghostau'r gadwyn gyflenwi, yn enwedig mewn perthynas â deunyddiau a llafur, hefyd yn effeithio ar brosiectau cyfalaf a gwaith cynnal a chadw.
Felly, i droi at adroddiad ac argymhellion y pwyllgor, rwy’n falch fod Llywodraeth Cymru wedi ymateb yn gadarnhaol i adroddiad y pwyllgor a’i argymhellion, ac rydym yn falch o dderbyn y rhan fwyaf ohonynt—wyth o’r 10 argymhelliad—ac rwyf am ymhelaethu ychydig ar y ddau na wnaethom eu derbyn. Felly, ar argymhelliad 6, yr alwad am becyn cymorth ar gyfer y DU gyfan i gefnogi’r sectorau diwylliant a chwaraeon, fel y dywedom, mater i Lywodraeth y DU yw hwn yn gyfan gwbl. Mae effaith y cynnydd mewn costau byw a methiant addewidion Llywodraeth y DU i ddarparu cyllid newydd yn lle cyllid yr UE yn llawn wedi creu heriau sylweddol, ac er gwaethaf yr hyn a ddywedodd Tom Giffard, ni ddylem adael i Lywodraeth y DU anwybyddu ei chyfrifoldeb am hyn, ac awgrymu bod pobl eraill yn gwneud y gwaith drostynt. Mae hwn yn faes a gedwir yn ôl yn gyfan gwbl, ac mae’n gyfrifoldeb i Lywodraeth y DU. Fel Llywodraeth Cymru—