Part of the debate – Senedd Cymru am 4:00 pm ar 14 Chwefror 2023.
Diolch yn fawr. Mae llawer o gwestiynau yn y fan yna. Os ydw i'n onest, nid dyma'r Bil mwyaf cyffrous y gwelodd y Senedd hon erioed. Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yma yw ymateb i'r ffaith mai'r hyn sydd wedi digwydd yn Lloegr yw eu bod wedi cyflwyno'r Bil newydd hwn a fydd yn caniatáu i rai sefydliadau, efallai, beidio â gorfod ail-dendro. Weithiau mae hynny'n cymryd llawer o egni, ymdrech a chyllid, pan, mewn gwirionedd, mae'r gwasanaeth y maen nhw'n ei ddarparu yn eithaf da. Felly, rwy'n credu mai dyna'r bwriad o safbwynt Llywodraeth y DU.
Gwnaethom ni ofyn, 'Gwrandewch, allwch chi ein cynnwys ni yna? Pam na wnewch chi ond ychwanegu ein henw at hynna?' Ac mewn gwirionedd, dywedon nhw na allan nhw roi'r ddau bŵer angenrheidiol i Weinidogion Cymru i ddatgymhwyso'r rheolau caffael presennol a chreu'r rheolau newydd. Dyna pam y rydyn ni yn y sefyllfa yma. Felly, gwnaethom ni ofyn y cwestiwn hwnnw, a dyna pam ein bod ni'n gorfod cyflwyno hyn nawr, oherwydd fel arall fe fydd yna, i bob pwrpas, bwlch ac mae gwahaniaeth yn mynd i fod o ran y gwahanol drefnau caffael rhwng Cymru a Lloegr.
Nid ydym eisiau bod o dan anfantais. Mae hwn yn Fil sy'n galluogi, mae'n Fil fframwaith. Fel y dywedoch chi, bydd y darnau mwy cyffrous, y darnau sy'n dod â'r peth hwn yn fyw, yn dod pan gyflwynir is-ddeddfwriaeth. Rwy'n falch o ddweud y bydd gan y Senedd gyfle i edrych ar y manylion hynny drwy'r weithdrefn gadarnhaol. Dyna rwy'n credu yw'r darn y mae angen i bawb deimlo'n gyffrous yn ei gylch; dim ond creu'r fframwaith yw hyn.
O ran a fyddwn ni dim ond yn torri a gludo beth bynnag y maen nhw'n ei wneud yn Lloegr, nid ydym wedi gweld yr hyn y maen nhw'n mynd i'w wneud yn Lloegr eto. Nid ydym wedi gweld manylion eu his-ddeddfwriaeth. Felly, nid ydym ni'n gwybod a ydym eisiau torri a gludo hynny. Bydd rhaid i ni gael golwg. Efallai ein bod ni eisiau gwneud pethau'n wahanol. Efallai ein bod ni eisiau gwyro pethau mewn ffordd ychydig yn wahanol i'r hyn y maen nhw'n bwriadu'i wneud yn Lloegr. Mae'n ymwneud â chadw meddwl agored a gweld beth maen nhw'n ei greu. Ond o leiaf bydd gennym ni'r hyblygrwydd i ymateb os oes angen i ni wneud hynny.
Mae yna, rwy'n credu, gyfleoedd. Mae llawer o feysydd lle y rydyn ni'n caffael o dros y ffin yn Lloegr ar gyfer gwasanaethau arbenigol iawn, ac nid oes rheswm pam y byddem ni eisiau i hynny ddod i ben, o reidrwydd. Er enghraifft, mae gwasanaethau arennol, gwasanaethau iechyd meddwl plant ac oedolion sy'n wirioneddol arbenigol iawn, ac efallai na fydd y gwasanaethau hynny ar gael yng Nghymru. Yr hyn y gallwn ni ei wneud wedyn yw mynd o dan yr un faner gaffael ag y bydden nhw yn Lloegr.
Gwnaethoch chi ofyn am y ffin, ac rydych chi'n hollol gywir; mae enghreifftiau, er enghraifft ar gyfer gwasanaethau meddygon teulu y tu allan i oriau. Mae enghraifft ym Mhowys lle mae'r gwasanaeth y tu allan i oriau yn cael ei rannu rhwng Cymru a Lloegr ar y ffin. Byddai hynny'n anodd iawn i ni'i wneud yn y dyfodol oni bai fod gennym ni fframwaith caffael cyffredin. Bydd enghreifftiau pan fyddwn ni eisiau gwneud hyn. Os caiff y rheoliadau eu cyflwyno, bydd rhaid i ni weld a ydym ni'n cytuno â nhw neu beidio o ran yr hyn mae Lloegr eisiau’i wneud. Ond bydd cyfle i drafod hynny yn y Senedd bryd hynny.