Part of the debate – Senedd Cymru am 3:49 pm ar 14 Chwefror 2023.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch o gael y cyfle i wneud datganiad ar Fil Caffael y Gwasanaeth Iechyd (Cymru), a gyflwynais i'r Senedd ddoe, ynghyd â'r memorandwm esboniadol ac asesiad effaith rheoleiddiol.
Mae'r Bil yn ceisio diwygio'r ffordd y mae rhai gwasanaethau gofal iechyd y GIG yn cael eu caffael yng Nghymru, gan gyflwyno pwerau deddfu sylfaenol a galluogi Gweinidogion Cymru i greu trefn newydd ar gyfer caffael gwasanaethau iechyd y GIG. Mae'r pwerau yn y Bil yn cefnogi nodau ac amcanion ein strategaeth 'Cymru Iachach' ac ymrwymiad y Llywodraeth hon i ddarparu gofal iechyd effeithiol, o ansawdd uchel a chynaliadwy, drwy gefnogi'r GIG yng Nghymru i sicrhau canlyniadau iechyd gwell i ddinasyddion Cymru.
Mae'r darpariaethau yn y Bil yn rhannol mewn ymateb i newidiadau arfaethedig a gafodd eu sefydlu o ganlyniad i Ddeddf Iechyd a Gofal Llywodraeth y DU 2022, lle mae cynlluniau ar y gweill i gyflwyno rheoliadau a threfn newydd ar gyfer caffael gwasanaethau iechyd y GIG yn Lloegr. Nod trefn dewis darparwyr yr Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol, sy'n berthnasol i gaffael gwasanaethau iechyd yn Lloegr yn unig, fydd gwella canlyniadau cleifion drwy geisio cael gwared ar fiwrocratiaeth ddiangen o'r broses o weithio gyda darparwyr gofal iechyd annibynnol, drwy annog cydweithio a phartneriaethau.
Bydd y gydundrefn dethol darparwyr felly yn rhoi mwy o hyblygrwydd i GIG Lloegr gaffael a threfnu gwasanaethau iechyd. O ganlyniad, gallai'r trefniadau newydd hyn gael effaith ar allu GIG Cymru i gynnal a sicrhau gwasanaethau iechyd yng Nghymru wrth weithio gyda darparwyr annibynnol. Er mwyn sicrhau nad yw caffael y gwasanaeth iechyd yng Nghymru dan anfantais o ganlyniad i gyflwyno trefn ddethol y darparwyr yn Lloegr, mae angen i ni sicrhau bod y GIG yng Nghymru hefyd â'r gallu i elwa ar arferion caffael mwy hyblyg.
Bydd y darpariaethau yn y Bil a'r rheoliadau yn y dyfodol yn hwyluso'r hyblygrwydd hwnnw, gan ddarparu mecanwaith cefnogol sy'n ceisio cynnal y tegwch, o ran caffael presennol, yng ngwasanaethau iechyd y GIG rhwng Cymru a Lloegr. Bydd hyn yn helpu i liniaru'r risg o effaith anffafriol ar GIG Cymru oherwydd gweithredu trefn gaffael wahanol gan y gwasanaeth iechyd yn Lloegr. Bydd yn cadw'r gallu i'r GIG yng Nghymru gomisiynu darparwyr gwasanaethau iechyd annibynnol ar sail cyd-gydymffurfio a chydweithredu, ac yn ei dro yn cefnogi ac optimeiddio adnoddau ariannol a staff, gan gefnogi'r GIG yng Nghymru i ddarparu'n effeithlon ac effeithiol.
Bydd mesurau yn y Bil hefyd yn ceisio lliniaru unrhyw afluniad posibl y farchnad drwy sicrhau bod marchnad y gwasanaeth iechyd yng Nghymru yn parhau i fod yn ddeniadol i ddarparwyr gwasanaethau iechyd annibynnol a allai gael eu rhwystro fel arall drwy orfod cymryd rhan mewn dwy drefn gaffael wahanol rhwng Cymru a Lloegr. Y gobaith yw y bydd dull gweithredu mwy hyblyg, cydweithredol a llai biwrocrataidd yn agor mwy o gyfleoedd i gyflenwyr, i fusnesau bach a chanolig a sefydliadau trydydd sector a leolir yma yng Nghymru ac, felly, o ganlyniad, yn dod â manteision economaidd ar draws blaenoriaethau eraill y rhaglen lywodraethu, fel ein hymrwymiad i economi sylfaenol Cymru.