6. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Yr ymosodiad ar Wcráin a chefnogi ffoaduriaid o Wcráin

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 15 Chwefror 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative 4:15, 15 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Yn ôl yr amcangyfrifon diweddaraf o Norwy, mae’r gwrthdaro wedi achosi anafiadau neu farwolaethau 180,000 o filwyr Rwsia a 100,000 o filwyr Wcráin. Mae ffynonellau gorllewinol eraill yn amcangyfrif bod y rhyfel wedi achosi 150,000 o golledion ar y ddwy ochr. Ddiwedd mis Ionawr, amcangyfrifodd y Cenhedloedd Unedig fod 18,000 o sifiliaid wedi'u lladd neu eu hanafu yn yr ymladd, ond dywedasant fod y ffigur go iawn yn debygol o fod yn llawer uwch, gyda ffynonellau gorllewinol yn nodi bod 30,000 i 40,000 o sifiliaid wedi marw yn y gwrthdaro. Dywed awdurdodau Wcráin fod o leiaf 400 o blant wedi cael eu lladd. Mae Kyiv hefyd yn honni bod Moscow wedi alltudio mwy na 16,000 o blant yn orfodol i Rwsia neu ardaloedd a reolir gan ymwahanwyr a gefnogir gan Moscow. Yn ôl Asiantaeth Ffoaduriaid y Cenhedloedd Unedig, mae mwy nag 8 miliwn o bobl Wcráin wedi cael eu gorfodi i ffoi o Wcráin ers i’r rhyfel ddechrau—yr argyfwng ffoaduriaid mwyaf yn Ewrop ers yr ail ryfel byd. Mae'r gyfran fwyaf o'r ffoaduriaid hyn yng Ngwlad Pwyl, gyda mwy nag 1.5 miliwn ohonynt yn y wlad honno. Mae mwy na 5 miliwn o bobl wedi'u dadleoli o fewn i'r wlad ei hun.

Mae ffrwydron tir yn fygythiad i sifiliaid, ac mae arbenigwyr yn rhybuddio y gallai'r gwaith o gael gwared ar y ffrwydron tir gymryd degawdau. Yn ôl comisiynydd cyfiawnder yr Undeb Ewropeaidd, mae oddeutu 65,000 o honiadau o droseddau rhyfel wedi cael eu hadrodd drwy gydol y rhyfel. Mae ymchwilwyr y Cenhedloedd Unedig wedi cyhuddo Rwsia o gyflawni troseddau rhyfel ar raddfa enfawr yn Wcráin, gan gynnwys bomio, dienyddio, artaith a thrais rhywiol. Yn ôl pennaeth lluoedd arfog Wcráin, mae’r rheng flaen weithredol o’r gogledd i’r de yn ymestyn dros 900 milltir o diriogaeth. Dywedodd Banc y Byd, ym mis Hydref, ei fod yn disgwyl i economi Wcráin grebachu 35 y cant yn 2022, a dywedodd ysgol economeg Kyiv ym mis Tachwedd fod y rhyfel wedi achosi mwy na £34 biliwn mewn colledion economaidd yn y sector amaethyddol, ac ym mis Ionawr, amcangyfrifwyd y byddai'n costio £138 biliwn i adnewyddu'r holl seilwaith a anrheithiwyd gan y rhyfel hwn.

Roedd ymweliad yr Arlywydd Zelenskyy â’r DU yr wythnos ddiwethaf yn dyst i ddewrder, penderfynoldeb ac ysbryd ei wlad, ac i’r cyfeillgarwch cadarn rhwng Wcráin a’r DU a’i gwledydd. Mae'r rheini sydd wedi astudio digwyddiadau yn y 1930au yn gwybod na allwn adael i Putin lwyddo. Fel y dywedodd Churchill,

'Dyhuddwr yw un sy'n bwydo crocodeil, gan obeithio y bydd yn ei fwyta ef yn olaf.'

Ers 2014, mae’r DU wedi darparu hyfforddiant hanfodol i luoedd Wcráin ac mae bellach yn ehangu hyn o filwyr i fôr-filwyr a pheilotiaid jetiau ymladd. Mae milwyr o Wcráin eisoes yn cael eu hyfforddi i ddefnyddio tanciau Challenger 2, y disgwylir iddynt gael eu hanfon i Wcráin fis nesaf. Mae Llywodraeth y DU hefyd wedi cyhoeddi sancsiynau newydd ar gyfer y rheini sydd wedi helpu Putin i adeiladu ei gyfoeth a chwmnïau sydd wedi elwa o’r rhyfel. Arweiniodd y DU y ffordd drwy roi sgwadron o 14 o danciau brwydro Challenger 2, gyda cherbydau adfer ac atgyweirio arfog, gan annog yr Unol Daleithiau, yr Almaen a chynghreiriaid Ewropeaidd eraill i anfon tanciau hefyd, i helpu Wcráin wrth iddynt frwydro i wthio lluoedd Rwsia a milwyr cyflog grŵp Wagner yn ôl.

Wrth i’r DU gynyddu’r cymorth i frwydr Wcráin am ei rhyddid, mae’n rhoi cannoedd yn rhagor o gerbydau arfog a cherbydau amddiffyn, gan gynnwys cerbydau Bulldog, 24 o ynnau Howitzer AS90, dwsinau yn rhagor o ddronau awyr di-griw, cannoedd o daflegrau soffistigedig, 100,000 o rowndiau gynnau mawr a phecyn £28 miliwn i helpu gyda'r gwaith pontio a chael gwared ar ffrwydron tir, ynghyd â chymorth arall.