2. Cwestiynau i'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad – Senedd Cymru ar 1 Mawrth 2023.
8. Pa drafodaethau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cael gyda Llywodraeth y DU ynglŷn â datganoli pwerau dros fandiau treth incwm i Gymru? OQ59182
Diolch am eich cwestiwn. Nid oes unrhyw drafodaethau wedi'u cynnal gyda Llywodraeth y DU ar ddatganoli bandiau treth incwm i Gymru.
Diolch am yr ateb cryno yna. Mae'r Llywodraeth yma wedi gwrthod derbyn yr angen i gynyddu trethi yng Nghymru, sydd yn sicr o arwain at weld ein gwasanaethu cyhoeddus yn crebachu ac yn gwegian, a rhai gwasanaethau am ddiflannu. Wrth gwrs, mae gwleidyddiaeth yn golygu gwneud penderfyniadau anodd. Mae honno’n benderfyniad, felly, rydych chi fel Llywodraeth wedi'i gymryd, ac mi fydd yn rhaid i bob un ohonom ni fyw efo hynny. Rŵan, rydw i'n deall nad ydy'r Llywodraeth am weld y bobl hynny ar yr incwm isaf yn talu mwy—does neb yn dymuno gweld hynny, wrth reswm. Un ffordd o osgoi hynny ydy i ni gael y gallu i addasu'r bandiau treth er mwyn medru gwarchod y rhai ar incwm isel ond galluogi cynnydd graddol i eraill. Mi fyddai hyn yn dod â Chymru'n gyson efo'r Alban. Fedrwn ni felly ddisgwyl gweld Llywodraeth San Steffan o dan y Blaid Lafur yn datganoli'r gallu yma i Gymru? Neu, o gymryd eich ateb i'r cwestiwn blaenorol, a chithau'n dweud na fyddech chi'n gallu rhagweld beth fyddai Llywodraeth Lafur yn y dyfodol yn gwneud, a fyddwch chi a'ch cyd-Aelodau yma yn gwthio am hyn? Diolch.
Wel, yr hyn y gallaf ei ddweud yn sicr yw bod mater pwerau treth incwm yn faes hynod gymhleth; mae'n gymhleth yng nghyd-destun y trothwy treth sydd gennym yng Nghymru. Mae gwahaniaeth rhwng mater cynyddu cyfraddau trethiant a mater bandio trethiant, ac mae hwnnw'n sicr yn faes a fyddai'n llawer mwy buddiol i Gymru yn ôl pob tebyg nag y byddai o ran cyfraddau unigol. Yr un peth nad ydym am ei weld yw trethiant a fyddai i bob pwrpas yn gosod baich pellach ar gymdeithas lle mae gennym gymaint o bobl yn y categori cyflog isel a fyddai'n cario rhan sylweddol o faich y trethiant hwnnw. Felly, byddai unrhyw benderfyniad i geisio mwy o bwerau yn y dyfodol yn cael ei ystyried yn rhan o'n blaenoriaethau polisi treth strategol hirdymor ehangach, yn hytrach nag mewn ymateb i heriau ariannol penodol ac uniongyrchol. Ac rwy'n credu na ellir ysgaru unrhyw ddadl i geisio pwerau pellach oddi wrth yr angen i fynd i'r afael ag annigonolrwydd cyffredinol presennol y trefniadau datganoli sydd gennym ar hyn o bryd.