Dirprwy Weinidog, rwyf am orffen drwy sôn am fy etholwr a’m ffrind, Olwen, a oedd yn gyn-athro Cymraeg yma yn y Senedd. Roedd hi’n naw mlwydd oed pan symudodd i Gasnewydd o Gaerdydd, lle roedd hi’n ffodus i fynd i ysgol gynradd Gymraeg. Pan symudon nhw i Gasnewydd, ychydig iawn o Gymraeg oedd yn y dref, fel yr oedd bryd hynny, ac yn sicr ddim yn yr ysgolion.

Yn yr 1960au, gyda Lilian Jones, pennaeth cyntaf Ysgol Gyfun Gwynllyw, dechreuodd ei mam ysgol Gymraeg ar fore dydd Sadwrn. Brwydrodd hi, a llawer o bobl eraill, dros addysg cyfrwng Cymraeg yng Nghasnewydd. Sefydlwyd yr uned gyntaf yn ysgol Clytha yn y 1970au cynnar, ac roedd chwaer fach Olwen yn ddisgybl. Yn ddiddorol, daeth un o ddisgyblion yr ysgol fore dydd Sadwrn yn bennaeth cyntaf Ysgol Gyfun Gwent Is Coed.

Mae Olwen yn hapus ac yn falch aeth ei phlant i’r uned yn ysgol High Cross cyn i'r ysgol Gymraeg gyntaf—Ysgol Gymraeg Casnewydd—agor yn y 1990au. Oddi yno, aethant i Ysgol Gyfun Gwynllyw. Heddiw, mae plant teulu Olwen nawr mewn addysg cyfrwng Cymraeg, un yn Ysgol Gymraeg Ifor Hael ac un yn Ysgol Gyfun Gwent Is Coed. Cytunaf gydag Olwen pan ddywedai bod pethau’n sicr wedi newid yng Nghasnewydd.