Mae'r gyllideb hon yn frith o ymdrechion ofer i fod yn ddarbodus a fydd yn gwthio llawer mwy o bobl i argyfwng, gan ychwanegu miliynau a miliynau at gost darparwyr gwasanaethau argyfwng yn y sectorau cyhoeddus iechyd a gofal cymdeithasol. Cafodd cyllid ar gyfer cyfiawnder cymdeithasol ei dorri £96 miliwn mewn termau absoliwt, a £119 miliwn mewn termau real. Mae trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol yn wynebu toriad mewn termau real o 6.4 y cant, er i'r Gweinidog ddweud bod Llywodraeth Cymru yn ystyried y ffaith bod yr argyfwng costau byw yn cael effaith ar sector arbenigol trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol. 

Mae Llywodraeth Cymru'n honni ei bod yn cynyddu ei phwyslais ar y grant cymorth tai, ond eto mae'r cyllid yn wastad ac yn cynrychioli toriad mewn termau real o 8 y cant. Mae hyn yn fwy na phryderus. Wrth gwrs, mae gan Lywodraethau Llafur Cymru gynsail ar gyfer hyn, lle mae eu dull ystadegol yn gwrthod y gwirionedd y gall darparwyr nad ydyn nhw'n rhai y wladwriaeth gyrraedd y rhannau o'r gymdeithas na all y sector cyhoeddus fyth. Wrth siarad yma yn 2016 i gefnogi Cartrefi Cymunedol Cymru ac ymgyrch Gadewch i ni Barhau i Gefnogi Pobl gan Cymorth Cymru ar gyfer 2017-18, galwais i ragflaenydd y grant cymorth tai Cefnogi Pobl gael ei amddiffyn rhag toriadau, a phwysleisiais i'r angen i ddiogelu cyllideb atal digartrefedd a'r gronfa pontio tai, a wnaeth, fel y rhaglen Cefnogi Pobl, arbed arian. Fel y dywedais i ar y pryd,

'Amcangyfrifir yn geidwadol fod y rhaglen Cefnogi Pobl yn arbed £2.30 am bob £1 a werir, ac mae hefyd yn denu cyllid arall i mewn, yn atal digartrefedd, yn atal gwariant ar iechyd a gofal cymdeithasol, ac yn cynyddu diogelwch cymunedol—gan leihau’r angen am ymyriadau costus a lleihau pwysau diangen ar wasanaethau statudol.'

Wrth siarad yn 2017 fel cyd-noddwr yn rali ymgyrch Cymorth Cymru a Chartrefi Cymunedol Cymru ar gyfer y rhaglen Cefnogi Pobl—rhaglen sy'n atal digartrefedd ac yna gefnogi dros 60,000 o bobl sydd wedi'u hymylu ac sydd mewn perygl yng Nghymru i fyw'n annibynnol yn eu cartrefi eu hunain a gydag urddas yn eu cymuned—dywedais i fod dros 750,000 o fywydau wedi eu trawsnewid ers ei sefydlu yn 2004, gan ddarparu gwasanaeth ataliol hanfodol sy'n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau'r rhai sy'n elwa arno, gan gynyddu eu cadernid a'u gallu i gynnal cartref diogel, yn ogystal â lleihau'u galw ar wasanaethau iechyd a chymdeithasol. Dywedais i fod ymyriadau Cefnogi Pobl yn lleihau'r defnydd o adrannau damweiniau ac achosion brys a meddygon teulu, sy'n golygu bod llai o adnoddau'n cael eu defnyddio a mwy o wasanaethau ar gael ar gyfer y boblogaeth yn gyffredinol. Wrth siarad yma dair wythnos yn ôl yn ystod y ddadl ar y gyllideb ddrafft, dywedais i fod

'toriadau neu rewi yn y grant cymorth tai wedi cael eu cynnig bron fel offrwm aberthol yn bron pob cyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru am o leiaf y degawd diwethaf, er gwaethaf canlyniadau mwy o bwysau ar adrannau damweiniau ac achosion brys y GIG, a gwasanaethau golau glas' a

'na ddylai Llywodraeth Cymru fod yn dilyn yr economïau ffug hyn, ac, yn hytrach, y dylent fod yn cael gwared ar y miliynau o bwysau ychwanegol o ran costau ar wasanaethau statudol y bydden nhw'n eu hachosi'.

Fel y dywedodd prif swyddog Gorwel, sy'n gweithio mewn pedair sir yn y gogledd, wrthyf i mewn llythyr:

'Rydyn ni a'n sefydliadau partner angen i Lywodraeth Cymru ailystyried y penderfyniad yn y gyllideb ddrafft i rewi'r Grant Cymorth Tai, oherwydd mae'r hyn yr ydyn ni'n ei weld ar lawr gwlad yn ddigynsail'.

Aeth ymlaen i ddweud:

'mae ystadegau swyddogol yn dangos bod dros 8,500 o bobl mewn llety dros dro yng Nghymru ac mae'r ffigwr yma yn tyfu o ryw 500 bob mis. Ar yr un pryd, bydd y gyllideb ddrafft yn rhoi'r cyllid ar gyfer gwasanaethau mewn termau real ar £18 miliwn yn llai nag yr oedd yn 2012.'

Fel Cymorth Cymru—