Part of the debate – Senedd Cymru am 4:30 pm ar 7 Mawrth 2023.
Diolch, a diolch i'r cyd-Aelodau am eu cyfraniadau yn y ddadl y prynhawn yma. Gwnaf i ddechrau trwy ymateb i rai o'r sylwadau y gwnaeth Cadeirydd y Pwyllgor Cyllid yn ei sylwadau, a agorodd y ddadl y prynhawn yma. Roedd un, mewn gwirionedd, yn ymwneud â sut mae Llywodraeth Cymru yn ymgysylltu â'r pwyllgor o ran darparu gwybodaeth ac yn y blaen, ac rwy'n hapus iawn i barhau â'r trafodaethau hynny, yr ydyn ni ar fin eu dechrau, rwy'n credu, o ran sut y gallwn ni o bosibl wella protocol busnes y gyllideb mewn blynyddoedd i ddod. Ac rwy'n siŵr y byddwn ni'n cofio'r sylwadau y mae cyd-Aelodau wedi bod yn eu gwneud yn y Siambr y prynhawn yma. Ac rwy'n gwybod bod y Pwyllgor Cyllid hefyd wedi gweld bod y sesiynau briffio technegol gyda'r prif economegydd, er enghraifft, wedi bod yn ddefnyddiol iawn, ac unwaith eto rwy'n hapus i barhau â'r rheiny, a hefyd gyda sesiwn rhoi tystiolaeth gynnar i'r pwyllgor yn y blynyddoedd hynny pan fyddwn ni'n cael ein hunain—neu amgylchiadau pan fyddwn ni'n ein cael ein hunain—mewn sefyllfaoedd lle mae cyllideb hydref Llywodraeth y DU yn dod ar adeg sy'n gwneud craffu'n anoddach nag y dylai fod yn y Senedd hon. Felly, wrth weithio gyda'n gilydd, rwy'n credu, i wella'r pethau yma rwy'n credu y bydd o gymorth mawr yn y dyfodol.
Yr unig argymhelliad y gwnaeth y Pwyllgor Cyllid nad oeddwn i'n gallu cytuno ag ef oedd ynghylch faint o wybodaeth y cafodd ei darparu, gan ofyn y dylai fod wedi bod yn debyg i'r hyn sydd wedi'i nodi yn yr adolygiad o wariant 2021. A'r rheswm na allwn ni dderbyn yr argymhelliad unigol hwnnw, oedd oherwydd bod y gyllideb hon yn gyllideb un flwyddyn y dylai gael ei darllen ochr yn ochr â dogfennau adolygiad tair blynedd o wariant y gyllideb, a gafodd eu cyhoeddi gennym ni'r llynedd. Ni fydd rhai o'r pethau hyn wedi newid. Er enghraifft, ni fyddai'r dadansoddiad dosbarthiadol, a gafodd ei gyflwyno gennym ni'r llynedd, wedi newid mewn unrhyw ffordd ystyrlon eleni. A beth bynnag, yr unig ddata y gallen ni fod wedi gwneud y darn hwnnw o waith arno oedd data'r llynedd, sef y gyfres ddiweddaraf. Felly, roedd rhesymau da o ran methu derbyn argymhelliad y pwyllgor yno, ond cafodd pob un o'r lleill eu derbyn yn llawn neu mewn egwyddor.
Dirprwy Lywydd, mae hyfdra helaeth wedi ymddangos ar y meinciau Ceidwadol y prynhawn yma. Rwy'n credu bod cyd-Aelodau ar y meinciau hynny newydd anwybyddu neu anghofio'n llwyr y ffaith y bydd ein cyllideb Lywodraeth Cymru'r flwyddyn nesaf, neu yn y flwyddyn ariannol nesaf, werth dros £1 biliwn yn llai nag yr oedden ni'n ei ddeall y byddai adeg yr adolygiad o wariant. Felly, ni ddylem roi unrhyw hygrededd i'r Ceidwadwyr sy'n cynddeirio pan welwch chi ostyngiadau termau gwirioneddol i wahanol gyllidebau. [Torri ar draws.] Ac rwy'n credu y gwnaf ddod ymlaen at y pwynt y bydd yr Aelod yn ei godi'n fuan, ac, os na wnaf, fe gymeraf i ymyriad ar ôl hynny.
Nid ydyn ni wedi trafod cyfalaf rhyw lawer yn y Siambr y prynhawn yma. Y rheswm am hynny yw nad oedd gennym ni un geiniog ychwanegol o gyfalaf yn yr adolygiad gwariant yr hydref diwethaf, ac mae hynny'n golygu y bydd ein cyllideb y flwyddyn nesaf 8.1 y cant yn llai o ran cyfalaf. A dyna'r arian, wrth gwrs, y mae angen i ni fod yn ei fuddsoddi wrth i ni barhau â'n taith allan o'r pandemig a'r math o arian y mae angen i ni ei gael i greu swyddi da a buddsoddiad gwyrdd yma yng Nghymru.
Ond yr hyn yr ydw i wedi'i wneud yn y gyllideb yw gwrando'n ofalus iawn ar fy nghyd-Aelodau ar y meinciau Llafur, ac rydyn ni wedi clywed rhai o'r dadleuon cryf iawn yma'r prynhawn yma—gan Jenny Rathbone, Mike Hedges, Rhianon Passmore, Vikki Howells ac Alun Davies—ynglŷn â pham y dylen ni fod yn parhau i ganolbwyntio ein hymdrechion ar y bobl fwyaf agored i niwed ac ar ddiogelu busnesau yng Nghymru a'n gwasanaethau cyhoeddus, a dyna pam y gwelwch chi £227 miliwn yn ychwanegol ar gyfer llywodraeth leol. Ac mae hynny, wrth gwrs, yn cynnwys arian i ysgolion a gofal cymdeithasol. Ac mae'r Ceidwadwyr yn gwbl anniddig pan fyddan nhw'n awgrymu bod arian wedi'i dorri i ysgolion. Rydyn ni wedi trosglwyddo pob ceiniog o'r £117 miliwn o gyllid canlyniadol ychwanegol a gawson ni o ran addysg i lywodraeth leol ac, ar ben hynny, wedi ychwanegu arian i'r adran addysg yng Nghymru. Ac os yw llefarydd addysg y Ceidwadwyr yn siarad ag arweinwyr y llywodraeth leol, fel yr wyf i'n ei wneud, byddan nhw'n awyddus i ddweud wrthi eu bod yn buddsoddi mwy mewn addysg nag y maen nhw'n ei gael o ran y £117 miliwn o gyllid canlyniadol hwnnw.