Grŵp 1 yw'r grŵp cyntaf o welliannau, ac mae'r rhain yn ymwneud â'r cyngor partneriaeth gymdeithasol yn ymgyrraedd at y nodau llesiant. Gwelliant 45 yw'r prif welliant a'r unig welliant yn y grŵp yma. Dwi'n galw ar Jane Dodds i gynnig y prif welliant ac i siarad iddo. Jane Dodds. 

Cynigiwyd gwelliant 45 (Jane Dodds).

Diolch, Llywydd. Hoffwn ddechrau drwy roi ar y cofnod fy ngwerthfawrogiad o'r ffordd y mae'r Dirprwy Weinidog wedi ymgysylltu â mi drwy gydol hyn. Rwy'n ddiolchgar iawn iddi am yr ymgysylltu hwnnw. Pwrpas y gwelliant hwn i'r Bil hwn yw caniatáu i'r comisiwn partneriaeth gymdeithasol roi cyngor ar ystod ehangach o faterion mewn perthynas â'r nodau llesiant yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015. Fel sawl Aelod arall, rwy'n falch iawn bod Cymru wedi ymrwymo yn y gyfraith i lesiant cenedlaethau'r dyfodol, a chredaf ei bod yn hollol iawn y dylai'r Bil hwn fod â Deddf cenedlaethau'r dyfodol wrth ei galon.

Mae adran 1 o'r Bil yn sefydlu comisiwn partneriaeth gymdeithasol a all roi cyngor a gwybodaeth i Weinidogion ar y dyletswyddau y mae'r Bil yn eu gosod ar Weinidogion ac ar gyrff cyhoeddus, ac wrth geisio cyrraedd nod llesiant llewyrchus a nodir yn Neddf cenedlaethau'r dyfodol. Mae fy ngwelliant i, a'r grŵp hwn o welliannau, yn cynnig y dylai'r comisiwn partneriaeth gymdeithasol allu rhoi cyngor a gwybodaeth i Weinidogion ar unrhyw un o'r saith nod llesiant a nodir yn Neddf cenedlaethau'r dyfodol. Felly, byddai hynny'n dod â'r chwe nod arall i gwmpas gwaith y comisiwn.

Mae'r gwelliant yn ganiataol; nid yw'n ei gwneud yn ofynnol i'r comisiwn partneriaeth gymdeithasol adrodd ar y nodau hyn, ond mae'n caniatáu iddynt wneud hynny. Neu, yn wir, mae'n caniatáu i Weinidogion ofyn am gyngor gan y comisiwn ar unrhyw un o'r pwyntiau hyn. Nid yw'n gorfodi gwaith ychwanegol ar y comisiwn ond mae'n caniatáu iddo weithio'n ehangach wrth leihau'r risg, mewn amgylchedd lle mae'n debygol y bydd gorgyffwrdd rhwng y nodau hyn, nad yw gwaith a allai fod yn werthfawr yn cael ei ddiystyru o gwmpas y comisiwn. Rwyf am ei gwneud yn glir nad wyf yn credu bod angen i'r comisiwn partneriaeth gymdeithasol ddyblygu gwaith sy'n cael ei wneud mewn mannau eraill, yn fwyaf arbennig gan gomisiynydd cenedlaethau'r dyfodol. Ond, rwy'n credu bod angen ei rymuso i roi cyngor pan fo angen, ac, yn wir, i allu ymateb i geisiadau am gyngor gan Weinidogion. Rwy'n gobeithio y bydd Aelodau yn cefnogi galluogi'r gwelliant hwn. Diolch yn fawr iawn.

O ystyried mai dyma'r gwelliant agoriadol, rwyf eisiau cymryd y cyfle i ddweud ei bod yn fraint cael bod yn rhan o'r broses ddeddfwriaethol hon. Dyma'r Bil cyntaf i mi ei oruchwylio ar ran Plaid Cymru, ac mae wedi bod yn broses addysgiadol a difyr. Hoffwn roi ar y cofnod fy niolch i'r Dirprwy Weinidog, ei swyddogion, y tîm clercio a fy nghydweithwyr yn y pwyllgor am eu gwaith diwyd a chaled. Rwyf hefyd eisiau diolch i'r gwahanol gyrff a siaradodd â mi a rhoi gwybod i mi am beryglon posibl drafft gwreiddiol y Bil hwn. Credaf yn llwyr y bydd gennym yn y pen draw ddarn cryfach a mwy cydnerth o ddeddfwriaeth o ganlyniad i'r gwaith hwn. Byddai'n well gen i pe bai'r Bil wedi mynd ychydig ymhellach mewn nifer o agweddau, ond allwch chi ddim ennill pob un ohonyn nhw. Mae'n bwysig, fodd bynnag, ein bod wedi cael dadl ar y cofnod i weld lle rydyn ni i gyd yn sefyll. O ystyried y byddwch chi'n clywed llawer gen i heno, fe wnaf orffen yn y fan yna drwy ddweud y byddaf yn cefnogi gwelliant Jane, a byddwn yn pleidleisio o blaid. Diolch yn fawr.

Y Dirprwy Weinidog i gyfrannu—Hannah Blythyn.

Diolch, Llywydd. A gaf i ddechrau drwy ddiolch i Jane Dodds hefyd am y ffordd gydweithredol rydyn ni wedi llwyddo i gydweithio wrth ddatblygu a bwrw ymlaen â'r darn pwysig hwn o ddeddfwriaeth? Mae adran 1 y Bil yn nodi dibenion y cyngor partneriaeth gymdeithasol, sef darparu gwybodaeth a chyngor i Weinidogion ar y dyletswyddau partneriaeth gymdeithasol a grëwyd gan y Bil; caffael cymdeithasol gyfrifol, fel y darperir ar ei gyfer gan y Bil; a cheisio cyflawni nod llesiant 'Cymru lewyrchus' gan gyrff cyhoeddus wrth gynnal datblygiadau cynaliadwy o dan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol 2015.

O ran adran 1(2)(b), yr adran y mae Jane Dodds yn dymuno ei diwygio, mae'r nodiadau esboniadol ar gyfer y Bil yn esbonio mai pwrpas yr adran hon yw galluogi'r cyngor partneriaeth gymdeithasol i ddarparu gwybodaeth neu gyngor am weithgarwch a wnaed gan gyrff cyhoeddus

'i wella llesiant economaidd Cymru pe bai’r gweithgarwch hwnnw’n gysylltiedig â nod “Cymru lewyrchus”.'

Dyma'r nod llesiant sy'n cyfeirio at sicrhau 'gwaith addas', neu 'gwaith teg', fel y bydd pan gaiff ei ddiwygio gan adran 20 o'r Bil hwn.

Byddai gwelliant 45 Jane Dodds, i bob pwrpas, yn ymestyn cwmpas y cyngor partneriaeth gymdeithasol i gynnwys yr holl nodau llesiant yn Rhan 4 o Ddeddf 2015. Nid yw hyn, yn anffodus, yn rhywbeth y gall y Llywodraeth ei gefnogi. Doedd hi byth yn fwriad i'r cyngor partneriaeth gymdeithasol gael pŵer dros bopeth i gynghori Gweinidogion ar drywydd cyrff cyhoeddus ar bob un o'r saith nod llesiant. Bydd cyrff eraill mewn sefyllfa llawer gwell i wneud hynny, gan gynnwys, wrth gwrs, comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol. Yn hytrach, mae adran 1, fel y'i drafftiwyd ar hyn o bryd, eisoes yn galluogi'r cyngor partneriaeth gymdeithasol i adrodd ar y graddau y mae cyrff cyhoeddus yn dilyn y nodau llesiant ehangach, ond mewn perthynas â'r cyngor a'r wybodaeth y maent yn ei darparu i Weinidogion ar y bartneriaeth gymdeithasol a dyletswyddau caffael cymdeithasol gyfrifol a roddir ar gyrff cyhoeddus gan y Bil hwn. Byddai ehangu cwmpas swyddogaethau'r gyngor partneriaeth gymdeithasol yn fwy cyffredinol, yn y ffordd a gynigiwyd gan y gwelliant, ym marn y Llywodraeth, yn arwain at ddryswch diangen drwy greu cylchoedd gwaith a chyfrifoldebau sy'n gorgyffwrdd.

Mae hefyd yn wir y byddai'r gwelliant yn amharu ar gydlyniad mewnol y Bil. Mae hynny oherwydd bod adran 1(2)(b), fel y'i drafftiwyd ar hyn o bryd ac yn unol â'r gwelliant, yn cynnwys cyfeiriad at Ran 2. Mae'n dweud, '(gweler Rhan 2)'. Bwriad hyn yw cyfeirio darllenwyr at Ran 2, oherwydd dyna'r rhan o'r Bil sy'n cyfeirio at nod llesiant 'Cymru lewyrchus', mewn dau le. Ond nid yw Rhan 2 yn cyfeirio at unrhyw un o'r nodau llesiant eraill, sy'n golygu, os derbynnir y gwelliant, y bydd y cyfeiriad at y Rhan honno o'r Bil yn mynd yn ddryslyd iawn. Felly, am y ddau reswm hynny, ni fydd y Llywodraeth yn cefnogi'r gwelliant hwn, ac rwy'n annog eraill i wrthod y gwelliant hefyd. Diolch.

Jane Dodds i ymateb i'r ddadl. 

Diolch yn fawr iawn, a diolch i'r Gweinidog hefyd am yr ateb hwnnw. Rydyn ni wedi cael amryw o drafodaethau ar hyn, ac, i mi, y mater yw y dylai gwmpasu pob un o saith nod Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol. Gwnaeth y Llywodraeth gefnogi'r Ddeddf honno. Yr un penodol yr oeddwn i am ei gynnwys oedd 'Cymru sy'n gyfrifol ar lefel fyd-eang', Cymru sydd mewn gwirionedd yn edrych ar sut mae'n masnachu â lleoedd a gyda Llywodraethau sydd â hanes amheus iawn o ran hawliau dynol. Rwyf wedi siarad â'r Gweinidog yn helaeth am hyn, ac rwy'n credu bod hyn wir wrth galon Cymru ryngwladol. Rydyn ni eisiau sicrhau ein bod yn gyfrifol yn fyd-eang am ein masnach ac am ein gallu i gael y berthynas honno â phobl, gyda llefydd, nad ydynt mewn gwirionedd yn camddefnyddio eu hawliau dynol. Gwnaeth llawer ohonom, fe wn i, amser cinio, gael siocled gan Masnach Deg Cymru. Dyna'n union yw pwrpas hyn. Mae'n ymwneud â sicrhau bod egwyddorion masnach deg, hawliau dynol, o fewn y Bil—

A wnewch chi ildio?

—a hoffwn weld y rhai hynny yn y Ddeddf. Gwnaf, wrth gwrs y gwnaf.

Rwy'n credu y byddai cefnogaeth eang i'ch safbwynt ar draws y Siambr, beth bynnag fo'r cyngor pleidleisio yn digwydd i'w ddweud. Rwy'n credu bod y rhan fwyaf o bobl eisiau gweld Cymru sy'n gyfrifol ar lefel fyd-eang a Chymru sy'n ymestyn allan a ddim yn edrych tuag i mewn. Rwy'n credu bod hynny'n rhywbeth rydyn ni i gyd eisiau ei weld, ac, yn sicr, o fy amser i'n gweithio yn Oxfam, rwy'n cofio cynnig yr union bethau yna. Efallai'n wir fod angen i ni edrych ar sut mae'r ddeddfwriaeth hon yn cael ei gweithredu, yn hytrach na'i strwythuro ac yn hytrach na'i geirio, i sicrhau, pan fydd y ddeddfwriaeth hon yn cael ei chyflawni, bod yr uchelgeisiau hynny a'r weledigaeth honno yn rhan o'r gweithredu a'r cyflawni.

Diolch yn fawr iawn. Rwy'n ddiolchgar i Alun Davies am yr ymyriad yna. Mae'n swnio fel petaech chi bron ar fin ei gefnogi. Bydd gen i ddiddordeb gweld—[Torri ar draws.] Bydd gen i ddiddordeb gweld a fyddwch chi'n pleidleisio drosto, neu o leiaf yn ymatal, oherwydd mae hwn yn fater mor bwysig, sylfaenol, a dyna pam rydw i ei eisiau ar y Bil. Dydw i ddim eisiau iddo lithro o'n sylw. Dydw i ddim eisiau iddo ddod yn ôl. Rydyn ni'n byw mewn byd lle mae cymaint o gamddefnyddio hawliau dynol. Dyma gyfle i Gymru roi ei stamp ar ddarn o ddeddfwriaeth sy'n dweud, 'Ni fyddwn yn goddef camddefnyddio hawliau dynol. Ni fyddwn yn goddef masnach â gwledydd sy'n cyfyngu ar hawliau menywod, sy'n cyfyngu ar hawliau lleiafrifoedd.' Dyna pam rydw i eisiau hyn ar wyneb y Bil, a byddwn i'n apelio ar unrhyw un sy'n ail-feddwl, efallai am sut y gofynnir iddyn nhw bleidleisio, i ystyried—ystyried—o leiaf ymatal, oherwydd byddai hynny wir yn gwneud gwahaniaeth i'r Bil hwn ac i safle Cymru yn y byd. Diolch yn fawr iawn.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y gwelliant, gwelliant 45? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad. Ac felly symudwn ni i bleidlais ar welliant 45. Agor y bleidlais ar welliant 45. Cau'r bleidlais. O blaid 13, neb yn ymatal, 43 yn erbyn. Ac felly mae gwelliant 45 wedi ei wrthod.

Gwelliant 45: O blaid: 13, Yn erbyn: 43, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant