6. A wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf o ran cyflwyno'r siarter gofalwyr di-dâl? OQ59273

Mae'r adroddiad blynyddol cyntaf ar weithredu'r strategaeth ar gyfer gofalwyr di-dâl, gan gynnwys y siarter, yn cael ei gyhoeddi heddiw. Mae'n cynnwys ystod o gamau ymarferol—y cynllun seibiant byr a'r grant cymorth gofalwyr, er enghraifft—i gefnogi gofalwyr di-dâl.

Diolch yn fawr, Prif Weinidog, am hynna. Mae hawl i ofalwyr di-dâl gael asesiad i ganfod pa gymorth sydd ei angen arnynt, os o gwbl, yn un o brif egwyddorion siarter gofalwyr di-dâl. Mae gwaith ymchwil gan y Gymdeithas Clefyd Niwronau Motor yn dangos bellach fod un o bob pedwar gofalwr clefyd niwronau motor ledled Cymru naill ai wedi cael asesiad gofalwyr neu yn y broses o gael un. Mae'r asesiadau hyn yn gwbl hanfodol ar gyfer asesu amrywiaeth o gymorth, a does dim rhaid dweud bod ein gofalwyr clefyd niwronau motor di-dâl, ac yn wir bob gofalwr, yn gwneud gwaith anhygoel. Tybed, Prif Weinidog, pa gamau mae'r Llywodraeth yn eu cymryd i sicrhau bod pob gofalwr di-dâl yn cael mynediad i'r asesiadau hynny?

Rwy'n cytuno â Peter Fox fod yr hawl a sefydlwyd yn Neddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 bod gan ofalwyr di-dâl hawl i asesiad—mae'n hawl cyfreithiol sydd ganddyn nhw ac nad yw'n rhywbeth sy'n gras a ffafr gan unrhyw un arall—yn hawl bwysig iawn a sefydlwyd yn y Senedd hon. Mae'r strategaeth a'r cyllid sydd y tu ôl iddi yno i wneud yn siŵr bod yr hawl yna'n gallu bod yn realiti. Mae nifer o wahanol ffyrdd y gallwn ddatblygu'r agenda honno. Bydd cofrestr gofalwyr di-dâl, yr ydym wedi ymrwymo iddi, yn gwneud yn siŵr bod gennym ffordd fwy uniongyrchol o hysbysu gofalwyr di-dâl yng Nghymru am eu hawliau, i roi cyngor iddynt ynghylch sut y gallant wneud yr hawliau hynny yn realiti. Mae gwaith yn digwydd ar hyn o bryd i weld sut y gallwn ddefnyddio rhai ffynonellau data presennol i boblogi cofrestr gofalwyr di-dâl. Ond yr allwedd go iawn iddo fydd pan fyddwn yn gallu cael hunan-gofrestru. Dydyn ni ddim yno'n llwyr eto, ond rydyn ni'n obeithiol y bydd rhai o'r problemau technegol y mae'n rhaid eu datrys cyn y bydd pobl yn gallu rhoi eu henwau eu hunain ar y gofrestr ac yna cael y llif gwybodaeth hwnnw a gwneud yr hawliau hynny yn realiti—. Ein gobaith yw y byddwn yn gallu cyflawni hynny yn ystod y flwyddyn galendr nesaf.