7. Pa ystyriaeth mae'r Gweinidog wedi ei roi i gydnabod cyfraniad Eileen a Trefor Beasley i'r frwydr dros hawliau i wasanaethau drwy gyfrwng y Gymraeg? OQ59262

Bydd y pwyslais ar hanes Cymru o fewn y cwricwlwm newydd yn rhoi cyfle i bobl ifanc ddod i wybod mwy am hanes ein hiaith. Oherwydd bobl fel y Beasleys ac eraill, mae tirwedd ieithyddol Cymru wedi newid yn llwyr. Mae cannoedd o sefydliadau bellach yn darparu gwasanaethau Cymraeg.

Safiad y Beasleys, yn anad dim, oedd sbardun y mudiad iaith modern a'r hawliau rŷn ni'n gallu arddel heddiw o'i herwydd. Gwaetha'r modd, mae'r tŷ yn Llangennech a oedd yn ganolbwynt i hyn yn wag heddiw, fel oedd hi ar y bore hwnnw pan oedd y bailiffs yn cludo celfi'r Beasleys i ffwrdd, wrth gwrs, fel ymateb i'w gwrthodiad nhw o ran y dreth. Oes yna gyfle yn fan hyn i ni fod yn greadigol a chreu cofeb byw i'r Beasleys a'u rôl yn hanes ein hiaith ni, ond hefyd canolfan fyddai'n weithredol, yn trochi pobl ifanc ac oedolion yn yr iaith a hefyd yn niwylliant ehangach?

Ac yn edrych ar gynfas ehangach, Cymoedd y gorllewin, wrth gwrs, rŷn ni'n hanu ohonynt—a rŷn ni'n ddiolchgar iawn am yr arian ychwanegol sy'n mynd i mewn i dyfu'r iaith yn yr ardaloedd hynny—oes yna gyfle inni greu canolfan breswyl i'r Urdd yn yr ardal honno? Mae gennym ni ganolfannau preswyl yn y Gymru wledig a fan hyn yn y ddinas; oes yna gyfle inni ddathlu cyfraniad unigryw Cymoedd y gorllewin i stori a dyfodol yr iaith drwy greu canolfan yn fanna hefyd?

Diolch i Adam Price am y pwyntiau pwysig hynny. Rwy'n llwyr gydnabod, wrth gwrs, cyfraniad pwysig iawn ymgyrchwyr fel Eileen a Trefor Beasley yn hanes yr iaith, ac mae eu safiadau nhw wedi bod yn bwysig iawn yn yr hanes honno. Dwi'n deall, wrth gwrs, fod galwadau, yn cynnwys heddiw, i droi'r eiddo yn ganolfan ddiwylliannol o ryw fath. Mae'n werth hefyd ystyried opsiynau posib eraill ar gyfer yr eiddo er mwyn coffau cyfraniad y ddau. Os oes diddordeb yn y gymuned leol i ddatblygu'r eiddo, yna byddwn i'n awyddus iddyn nhw gysylltu â'm swyddogion i weld beth sydd yn bosib. Byddai'r cynllun hwn hefyd efallai'n gallu ffitio yn addas i waith 'Y Cynllun Tai Cymunedau Cymraeg', felly byddwn i'n argymell iddyn nhw gysylltu.