Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 14 Mawrth 2023.
Rwyf wedi clywed datganiadau yn ddiweddar yn dweud bod deintyddiaeth y GIG bellach yn system ddwy neu dair haen, a'r ffaith yw bod system ddeintyddol breifat wedi bod erioed—dewis arall sefydledig. Rwy'n credu y bydd llawer o bobl yn ei chael hi'n syfrdanol clywed Gweinidog Llafur yn cyfeirio at y rhaniad real iawn hwnnw rhwng y bobl ffodus ac anffodus mewn ffordd mor ddidaro. Mae'r Gweinidog yn cyfeirio at y system ddwy haen yn unig: y bobl ffodus ac anffodus. Gall fy nghynnwys i ar y rhestr honno o bobl sydd wedi bod yn disgrifio system tair haen, y dewisodd hi beidio â mynd i'r afael â hi.
Efallai y gallaf egluro beth rydyn ni'n ei olygu wrth y drydedd haen honno. Nid yw'n ymwneud â fforddiadwyedd triniaeth y GIG. Mae yna bobl sy'n gallu fforddio mynd yn breifat. Mae yna bobl sy'n methu fforddio mynd yn breifat a sy'n cael triniaeth y GIG. Ac wedyn mae yna bobl sy'n methu cael triniaeth y GIG o gwbl. Dyna'r drydedd haen. Llawer o'r hyn sy'n ysgogi'r diffyg mynediad hwnnw yw'r twf sydd wedi bod yn y sector breifat. Mae pobl yn mynd yn breifat ac yn cynyddu'r sector preifat hwnnw'n union oherwydd nad ydyn nhw'n gallu cael mynediad at ofal deintyddol y GIG. Mae hwn yn gylch dieflig ac mae'n gwaethygu.
Pan fyddaf yn clywed deintyddion yn dweud na fydd gwasanaeth deintyddol gan y GIG yng Nghymru mewn ychydig flynyddoedd, wyddoch chi beth? Nid yw'n anodd credu hynny wrth edrych ar y trywydd rydym arno ar hyn o bryd. Nid ydym yn creu system haenog, meddai'r Gweinidog. Wel, mae'r Llywodraeth hon yn llywyddu dros system tair haen sydd wedi torri, ac yn ei gwreiddio dydd ar ôl dydd.