6. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Diwygio Deintyddiaeth

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:59 pm ar 14 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 4:59, 14 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Gwrandewch, rwy'n derbyn nad yw popeth yn berffaith. Rwy'n derbyn bod llawer iawn o waith i'w wneud yn y maes anodd iawn yma. Ond, fel rwy'n ei ailadrodd, nid ydyn ni'n cyflogi'r bobl hyn yn uniongyrchol. Maen nhw'n ymarferwyr annibynnol, ac mae'n rhaid i ni eu darbwyllo i ddod gyda ni ar y daith.

Nawr, mae'n wir dweud bod COVID-19 wedi cael effaith ar y gwaith roedden nhw'n gallu ei wneud o'r blaen. Dydyn nhw ddim wedi dychwelyd i'r hyn roedden nhw'n ei wneud cyn y pandemig, a hynny oherwydd bod yn rhaid iddyn nhw ystyried y materion ychwanegol mewn perthynas â'r potensial i COVID-19 ledaenu. Felly, mae rhagor o gyfyngiadau nag oedd cyn y pandemig.

Mae ein contract yn symud pobl o'r rhai ffodus i'r rhai anffodus. Dyna'n union beth rydyn ni'n ceisio ei wneud. Mae yna bobl sydd heb allu mynd at y deintydd ers blynyddoedd, ac erbyn hyn mae 140,000 ohonyn nhw wedi cael mynediad am y tro cyntaf. Felly, nid yw hynny'n rhywbeth sy'n digwydd yn Lloegr. Rydym wedi newid y contract hwn, ac mae Lloegr yn edrych ar ein model ni nawr i weld beth y gall ei ddysgu gennym ni. Ond, wrth gwrs, mae angen i ni fynd ymhellach.

Felly, rwy'n credu ei bod yn bwysig i ni ddeall nad yw'n ymwneud â chyflenwad yn unig, mae hefyd yn ymwneud â fforddiadwyedd a materion trafnidiaeth a'r holl bethau eraill hyn. Un o'r pethau rwy'n poeni ychydig amdano yw ein bod yn gweld pocedi lle rydyn ni'n gweld crynodiadau lle mae deintyddion wedi trosglwyddo'r cytundebau yn ôl. Mae hynny'n rhywbeth sy'n fy mhryderu i. Yn sicr, yn yr ardal rydw i'n ei chynrychioli, mae hynny'n bryder, a dyna pam, er enghraifft, mewn ardaloedd gwledig, rydym wedi sicrhau bod £5,000 o'r arian ychwanegol hwn ar gael. Yn Betsi, mae gennym ni'r 26,000 o apwyntiadau ychwanegol yma a roddwyd, ac, yn hollbwysig, fel y soniodd y Prif Weinidog y bore yma, rydyn ni'n datblygu'r ysgol ddeintyddol newydd hon yn y gogledd.

Mae ehangu'r gymysgedd o sgiliau deintyddol yn allweddol i'r hyn rydyn ni'n ceisio ei wneud yma. Gwnaethoch chi ofyn i mi am hyfforddiant—wel, erbyn hyn, mae gennym ni 67 o hyfforddeion deintyddol newydd, mae gennym ni 50 o hyfforddeion gofal deintyddol, mae gennym ni hylenwyr newydd a therapyddion newydd. Rydyn ni'n gobeithio y bydd yr holl bobl hyn yn cyfrannu at y gymysgedd ddeintyddol honno, ac, yn amlwg, rydyn ni'n siarad â Llywodraeth y DU i wneud yn siŵr ei bod yn newid y rheolau fel na all rhai o'r bobl hyn agor apwyntiad deintyddol yn unig, ond ei gau hefyd. Mae hynny wedi bod yn rhan o'r broblem—yn gyfreithiol, dyw hynny ddim wedi bod yn bosibl o fewn y rheolau ar hyn o bryd.

Byddwn i'n gwrthod eu bod nhw'n gadael yn eu heidiau. Dydyn nhw ddim yn gadael yn eu heidiau. Does dim tystiolaeth i awgrymu eu bod yn gadael yn eu heidiau. Mae gennym ni 80 y cant o bobl sydd wedi ymuno â'r cytundebau newydd. Rhoddais i'r ffigyrau i chi: rhyw 420 neu fwy a oedd gennym ni cyn y pandemig, a dim ond 20 sydd wedi trosglwyddo'n ôl. Dyna'r ffigyrau, dyna'r ffeithiau. Efallai nad ydych chi'n hoffi'r ffeithiau, efallai y byddwch chi—[Torri ar draws.] Wel, dydyn nhw ddim wedi ei drosglwyddo'n ôl eto, ac, fel rwy'n dweud, gadewch i ni barhau â'r sgwrs, a dyna pam rwy'n awyddus iawn i wneud yn siŵr bod gen i ddealltwriaeth wirioneddol o bryderon y gweithlu deintyddol a pham fy mod i'n cyfarfod â'r gweithlu yn fuan iawn.