Part of the debate – Senedd Cymru am 3:20 pm ar 21 Mawrth 2023.
Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Weinidog, am eich datganiad i'r Senedd y prynhawn yma.
Rwy'n sylw bod y rhaglen lywodraethu yn amlinellu 10 amcan llesiant y dylai'r holl weithgarwch a ariennir gan y gronfa integreiddio rhanbarthol fod yn ystyriol ohonynt a cheisio cyfrannu atynt, gan gynnwys darparu gofal iechyd effeithiol, o ansawdd uchel a chynaliadwy. Wel, byddai hynny'n braf, oni fyddai, gan ei bod hi wedi bod yn amser maith ers i'r GIG, o dan y Llywodraeth hon, fod yn agos at gyd-fynd â'r disgrifiad hwnnw. Ond yr hyn sy'n ymddangos ychydig yn rhyfedd yw sut mae angen i arian y gronfa integreiddio rhanbarthol fod yn ystyriol o bob un o'r 10 amcan. Dylai'r un yr wyf i newydd ei grybwyll yn amlwg fod yn rhan o'r cyd-destun, ond mae eraill yn teimlo fel pe baen nhw'n gysylltiedig â meysydd polisi hollol wahanol, fel gwthio tuag at filiwn o siaradwyr Cymraeg ac ymwreiddio ymateb i'r argyfwng hinsawdd a natur. Onid oes perygl, trwy geisio ticio'r holl flychau hyn, Dirprwy Weinidog, bod gweithrediad y gronfa hon yn symud oddi wrth ei genhadaeth, gan fod yr ymgais i fodloni'r holl ofynion angenrheidiol yn golygu ei fod yn dod yn llai effeithiol ac cael ei wanhau, i bob pwrpas, o ran bodloni'r nodau pwysicaf a mwyaf perthnasol oll?
Yn wir, mae integreiddio iechyd a gofal cymdeithasol yn gwneud llawer o synnwyr yn ddamcaniaethol. Trwy ddod â'r ddau at ei gilydd, rydym ni’n cael system llawer mwy effeithlon a ddylai fod yn gosteffeithiol dros amser. Fodd bynnag, fel yr ydym ni wedi ei weld mewn mannau eraill ar raddfeydd rhanbarthol, mae COVID wedi taflu’r gwaith oddi ar ei echel, gan ei gwneud yn eithriadol o anodd i'r arfer fodloni’r ddamcaniaeth honno. Mae hyn fwyaf amlwg yng nghyswllt oedi cyn rhyddhau cleifion. Er mai nod hyn yw gwneud y system iechyd a gofal cymdeithasol gyfan yn fwy didrafferth, heb fynd i'r afael â'r mater hwn, yn syml, bydd yn achos o daflu mwy o arian da i ganlyn arian drwg. Nid yw dod o hyd i'r diwygiad cywir yn hawdd, ond a yw’r Gweinidog wir yn hyderus y bydd y gronfa integreiddio rhanbarthol hon yn golygu newid mewn gwirionedd, neu a fydd yn fwy o'r un peth?
Yn olaf, mae'r gronfa integreiddio rhanbarthol yn amlwg yn ymgysylltu ag uchelgais polisi Llafur a Plaid o wasanaeth gofal cenedlaethol. Os yw'r gronfa hon mor effeithiol ag mae'r Gweinidog yn credu y gall fod ac y dylai fod, a oes angen gwasanaeth cenedlaethol o'r fath? A oes modd darparu gwasanaeth gofal cenedlaethol o gwbl? Mae cynllun integreiddio i fod yn barod erbyn diwedd eleni, ond ni fydd ei weithrediad gwirioneddol yn digwydd dros nos. Gyda llai na hanner tymor y Senedd ar ôl, onid yw'n wir mai'r gronfa integreiddio rhanbarthol yw'r nod terfynol yma mewn gwirionedd? Oherwydd ni fydd gwasanaeth gofal cenedlaethol byth yn gweld golau dydd o dan y Llywodraeth Cymru hon. Diolch yn fawr iawn.