1. Cwestiynau i’r Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol – Senedd Cymru ar 22 Mawrth 2023.
2. Sut mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi awdurdodau lleol i roi mynediad i amlosgfeydd lleol? OQ59305
Mae awdurdodau lleol yn awdurdodau claddedigaethau ac yn gyfrifol am eu mynwentydd a'u hamlosgfeydd eu hunain. Mater i awdurdodau cynllunio lleol yw nodi safleoedd addas ar gyfer amlosgfeydd newydd. Byddai cynigion ar gyfer amlosgfeydd newydd yn destun cyfraith cynllunio a chyfraith amgylcheddol.
Diolch am eich ateb, Weinidog. Nid oes unrhyw amlosgfa ym Mhowys. Mae llawer o fy etholwyr yn gorfod teithio i Loegr, ac mae rhan helaeth o fy etholwyr yn gorfod teithio dros awr i’r amlosgfa agosaf. Felly, yn amlwg, nid yw hyn yn ddelfrydol i deuluoedd neu ffrindiau sy’n galaru, nac yn gynaliadwy iawn, yn wir. Mae’r rhan fwyaf o amlosgfeydd yng Nghymru, wrth gwrs, yn eiddo i awdurdodau lleol ac yn cael eu rheoli ganddynt, ond rwy’n awyddus i wybod sut y gall Llywodraeth Cymru gefnogi naill ai awdurdod lleol neu fusnes preifat i adeiladu a darparu gwasanaethau amlosgi yn fy etholaeth. Ac rwy’n gofyn y cwestiwn yng nghyd-destun y ffaith y gwnaed cais yn fy etholaeth i yng ngogledd Powys gan ddatblygwr preifat i adeiladu amlosgfa. Fe’i cefnogwyd gan yr awdurdod lleol mewn egwyddor, a thrwy’r broses gynllunio hefyd, ond fe’i gwrthodwyd gan Lywodraeth Cymru ar ôl galwad i mewn. Felly, yr hyn rwy'n awyddus iawn i'w ddeall gennych chi, Weinidog, yw sut y gallwch gefnogi, a sut y gall Llywodraeth Cymru gefnogi, naill ai awdurdod lleol neu ddatblygwr preifat i adeiladu amlosgfa a darparu'r gwasanaethau hynny yn fy etholaeth i, gan nad yw datblygwr preifat yn mynd i wneud hynny oni bai eu bod yn fodlon eu bod yn agored i gyn lleied o risg â phosibl a bod ganddynt gefnogaeth Llywodraeth Cymru. Felly, a wnewch chi roi cyngor i mi, efallai, ac i unrhyw ddatblygwr preifat sy'n awyddus i adeiladu amlosgfa yng ngogledd Powys, er mwyn cefnogi fy etholwyr?
Diolch i Russell George am godi’r mater hwn y prynhawn yma. Rwy'n ymwybodol o’r cais penodol y cyfeiria ato, a alwyd i mewn, ac a gafodd ei wrthod wedi hynny. Mae'r rhesymau am hynny wedi'u nodi yn y llythyr penderfyniad, a chan fod hawl gan yr ymgeisydd i herio’r penderfyniad yn yr Uchel Lys, ni ddywedaf fwy am y cais hwnnw heddiw. Ond rwy’n deall y cais mwy cyffredinol am wybodaeth, ac am wn i, y cyngor fyddai i’r busnes preifat sydd â diddordeb gael trafodaethau gyda’r awdurdod lleol yn y lle cyntaf, gan fod yr asesiad ar gyfer yr angen am amlosgfeydd yn cael ei arwain yn lleol, a bydd angen i awdurdodau cynllunio lleol ystyried amrywiaeth o ffactorau, megis amser gyrru, dalgylch y ddarpariaeth bresennol—mae Russell George wedi nodi rhai o’r heriau yn hynny o beth—capasiti’r ddarpariaeth bresennol, a phoblogaeth a demograffeg, ynghyd â datblygiadau tai a gynlluniwyd yn yr ardal. Ac yn amlwg, byddai'r awdurdod am ystyried safbwyntiau'r trigolion lleol hefyd. Mae canllawiau ar sefydlu amlosgfeydd, gan gynnwys bodloni’r gofynion o dan y ddeddfwriaeth, ar gael gan Ffederasiwn yr Awdurdodau Claddu ac Amlosgi, a gallai honno fod yn ffynhonnell arall o wybodaeth ddefnyddiol i’r unigolyn dan sylw, ac i Russell George.