4. Pa ddefnydd y mae Llywodraeth Cymru wedi’i wneud o fenthyciadau Banc Buddsoddi Ewrop? OAQ(5)0004(FLG)

Diolch yn fawr, Eluned Morgan. Mae Cymru wedi mwynhau perthynas gadarnhaol â Banc Buddsoddi Ewrop gydol y cyfnod datganoli. Mae bron £2 biliwn wedi cael ei fuddsoddi mewn prosiectau cyhoeddus a phreifat, sy’n cynnwys dŵr, hedfan, y diwydiant moduro a thai.

Diolch i chi am hynny, Ysgrifennydd. Mae yna brosiectau eraill, wrth gwrs, sydd wedi cael eu hariannu â chyllid Banc Buddsoddi Ewrop, gan gynnwys campws Abertawe, yr A55 ac yn hollbwysig, prosiectau sydd yn yr arfaeth fel metro de Cymru. Nawr, mae cytuniad yr Undeb Ewropeaidd yn dweud yn glir fod yn rhaid i aelodau o Fanc Buddsoddi Ewrop fod yn aelodau o’r Undeb Ewropeaidd. Serch hynny, mae Banc Buddsoddi Ewrop wedi buddsoddi mewn pedair gwlad yn ardal masnach rydd Ewrop, ac roeddwn yn meddwl tybed a fyddai’r Ysgrifennydd yn gallu rhoi pwysau, yn ystod y trafodaethau, er mwyn sicrhau y byddwn yn parhau i allu cyfranogi o gyllid Banc Buddsoddi Ewrop.

Diolch i Eluned Morgan am gwestiwn atodol pwysig iawn. Mae hi’n hollol gywir fod Banc Buddsoddi Ewrop yn eiddo i’w gyfranddalwyr yn llwyr a’i holl gyfranddalwyr yw 28 aelod-wladwriaeth yr Undeb Ewropeaidd. Mae gan y Deyrnas Unedig gyfranddaliad o 16 y cant ym Manc Buddsoddi Ewrop ac felly mae’n un o bedwar prif gyfranddaliwr y banc. Ac wrth adael yr Undeb Ewropeaidd, bydd yn rhaid i ni adael ein haelodaeth uniongyrchol o Fanc Buddsoddi Ewrop yn ogystal.

Nawr, mae Eluned Morgan yn iawn i ddweud fod Banc Buddsoddi Ewrop yn gallu benthyca arian i wledydd y tu allan i’r Undeb Ewropeaidd, ond mae benthyca gan Fanc Buddsoddi Ewrop y tu allan i’r UE yn cael ei lywodraethu gan gyfres o fandadau UE i gefnogi polisïau datblygu a chydweithredu mewn gwledydd partner. Mewn geiriau eraill, bob tro y mae’n sefydlu perthynas â gwlad arall, mae’n rhaid iddo gael mandad penodol gan y gwledydd sy’n aelodau cyfranddaliadol o Fanc Buddsoddi Ewrop. Felly, bydd yn rhaid i ni bwyso i drafod y math hwnnw’n union o berthynas er mwyn caniatáu i ni yng Nghymru barhau i elwa ar yr arian y mae Banc Buddsoddi Ewrop wedi’i ddarparu yn y gorffennol, ac sy’n ganolog i rai o’r cynlluniau sydd gennym ar gyfer y dyfodol.

Y tebygolrwydd yw, o dan yr amserlen fwyaf arfaethedig ar gyfer tynnu allan o’r Undeb Ewropeaidd, y bydd sefydliadau yng Nghymru—campws Abertawe yn un ohonyn nhw—yn dal â benthyciadau gan Fanc Buddsoddi Ewrop wrth inni dynnu allan o Ewrop. A ydych chi wedi cael trafodaethau, felly, gyda’r Trysorlys a’r banc ynglŷn â sut mae’r benthyciadau presennol yn mynd i gael eu rheoli? A fydd rhaid symud y benthyciadau hynny i fanc arall, efallai ar dermau llai ffafriol, neu a fydd modd i fenthyciadau sy’n ddyledus heddiw gario ymlaen nes bod y benthyciad yn cael ei dalu?

Yr ail gwestiwn atodol i hynny, os caf, yw: a ydych chi’n ystyried, fel yr oedd Adam Price yn amlinellu, fel ymateb Llywodraeth Cymru i’r penderfyniad yma, bod angen banc buddsoddi i Gymru, beth bynnag?

I ateb cwestiwn atodol cyntaf Simon Thomas, nid wyf eto wedi cael trafodaethau uniongyrchol ar y mater pwysig hwn y mae’n ei nodi ynglŷn â gwasanaethau wedi’u lleoli yng Nghymru sydd eisoes mewn perthynas â Banc Buddsoddi Ewrop y bydd angen iddynt ymestyn ymhell y tu hwnt i unrhyw benderfyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd. Nawr, mae Banc Buddsoddi Ewrop ei hun wedi dweud nad yw’n gallu darparu unrhyw sicrwydd ar ystod eang o faterion sy’n ymwneud â’r cysylltiadau sydd ganddo ar draws y Deyrnas Unedig heb eglurder, fel y mae’n ei ddweud, ynglŷn â’r amgylchiadau amseru ac amodau setliad gadael. Ond mae’r trefniadau a fydd yn dilyn trefniadau sydd eisoes ar waith gan Fanc Buddsoddi Ewrop ar ôl i Brydain adael yr UE yn rhan bwysig o’r drafodaeth honno.

Yma yn y Siambr ddoe, trafodwyd trefniadau amgen a allai fod yn bosibl naill ai ar gyfer Cymru’n unig neu ar sail gydweithredol â gwledydd eraill y DU, a gwn fod y Prif Weinidog wedi ymateb yn gadarnhaol i’r awgrym y dylem fynd ar drywydd hynny gyda’n partneriaid eraill yn y DU.