Diolch, Ddirprwy Lywydd dros dro, a diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet am ei datganiad heddiw. Mae’n briodol, mae’n siŵr, ei bod hi’n gosod allan cyn yr haf rai o’r camau y mae’r Llywodraeth yn eu cymryd i ymwneud â’r clefydau egsotig yma. Maen nhw’n cael eu galw’n egsotig, ond nid ydynt mor egsotig bellach, wrth gwrs. Gyda newid hinsawdd, rydym eisoes wedi gweld nifer o enghreifftiau o dafod glas yng Nghymru, a rhai o’r clefydau eraill hefyd, naill ai’n cael eu mewnforio neu’n cael eu lledaenu gan wybed.

Felly, ymhellach i’r datganiad, a yw’r Gweinidog yn gallu ateb pa ystyriaeth sydd wedi cael ei rhoi i ymgyrch frechu yn erbyn y tafod glas yn benodol, gan fod newid hinsawdd yn gyrru’r clefyd yma lawer yn nes drwy’r haf i Gymru? Rwy’n deall bod yna frechiad effeithiol iawn i gael a, fel y dywedwyd yn y datganiad, fod yna ystyriaeth gan undebau’r ffermwyr i ledaenu gwybodaeth am y brechiad hwn, ond a oes angen mynd gam ymhellach i geisio annog mwy o frechu gan ffermwyr? A yw’r Llywodraeth wedi modelu o gwbl cost brechu yn erbyn cost y clefyd yma yn digwydd yng Nghymru—yn erbyn, wrth gwrs, yr effaith wedyn ar y diwydiant drwy bris cynnyrch yn cwympo os oes sôn am glefyd o’r fath, achos dyna beth sy’n dueddol o ddigwydd os oes clefyd yn torri mas?

Yr ail gwestiwn sydd yn codi yn sgil y datganiad yw’r un ynglŷn â gallu a chapasiti y diwydiant milfeddygol i ddelio â hwn. Fe soniodd y Gweinidog yn y datganiad am yr Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion. Wrth gwrs, ers y toriadau yn y labordai yn yr asiantaeth honno, mae yna ‘stopgap measures’, byddwn i’n dadlau, wedi cael eu dodi yn eu lle gyda rhai cwmnïau a milfeddygon preifat yn ceisio llanw’r bwlch, gyda’r Gymdeithas Filfeddygol Brydeinig hefyd yn rhybuddio bod modd colli’r rhybuddion oherwydd colli’r labordai. Felly, beth yw’r trafodaethau y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi’u cael gyda’r proffesiwn milfeddygol ynglŷn â sicrhau bod yna ddigon o rybudd a digon o lefydd i brofi ar gyfer clefyd y tafod glas a’r clefydau eraill sy’n cael eu crybwyll yn y datganiad?

Y pwynt olaf sy’n codi yn sgil hynny, wrth gwrs, yw: pa drafodaethau y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn eu cael yn awr gyda’r proffesiwn ehangach ynglŷn â’r ffaith bod tua hanner o’r milfeddygon yr ydym yn dibynnu arnyn nhw yn y Deyrnas Gyfunol wedi’u hyfforddi yn yr Undeb Ewropeaidd—mewn llefydd eraill? Wrth gwrs, fe wnaf i sôn fan hyn, a byddech yn disgwyl imi sôn am hyn, am y ffaith nad oes gennym ni ysgol filfeddygol yng Nghymru. Roedd yna gynlluniau cyffrous gan Brifysgol Aberystwyth i geisio llanw peth o’r bwlch, os nad y bwlch yn llawn, yn syth, ond tra ein bod ni’n aros am gefnogaeth i wireddu’r freuddwyd yna, rŷm ni’n ddibynnol ar filfeddygon sydd wedi’u hyfforddi yn y gwledydd Ewropeaidd eraill ac sydd yn rhoi perfformiad a chyfraniad gwerth chweil, felly, i ni yma yng Nghymru. Roeddech chi, Ysgrifennydd, fel minnau, yng nghinio’r British Veterinary Association yn ddiweddar iawn, ac mae’n siŵr bod hwn wedi codi gyda nhw—pa mor bwysig yw’r milfeddygon yma a pha mor bwysig yw hi, felly, ein bod ni, fel yr ydym wedi gwneud sawl gwaith heddiw, yn cadarnhau nid yn unig bod croeso i filfeddygon yr Undeb Ewropeaidd, ond ein bod ni’n gwerthfawrogi’n fawr iawn y gwaith y maen nhw’n ei wneud wrth gadw ein hanifeiliaid ni yn iach ac wrth ein helpu i fynd i’r afael â chlefydau fel y clefydau egsotig yma.