Mae [R] yn dynodi bod yr Aelod wedi datgan buddiant. Mae [W] yn dynodi bod y cwestiwn wedi'i gyflwyno yn Gymraeg.

Rwyf wedi derbyn cwestiwn brys o dan Reol Sefydlog 12.66. Rwy’n galw ar David Rees i ofyn y cwestiwn brys.

A wnaiff y Gweinidog roi manylion y trafodaethau y mae Llywodraeth Cymru wedi’u cael â Tata Steel a Llywodraeth y DU yn dilyn cyhoeddi bwriad Tata i atal y broses o werthu ei weithfeydd gwneud dur yn y DU? EAQ(5)0036(EI)

Gwnaf. A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei gwestiwn? Rydym ni’n parhau â'n trafodaethau helaeth â Tata ac yn parhau i bwyso ar Lywodraeth y DU o ran nifer o bwyntiau gan gynnwys rhyddhad priodol o gostau ynni uchel, sy'n fwy hanfodol nag erioed i sicrhau bod ein diwydiannau yn gystadleuol, yn ogystal â'r angen am ddatrysiad ar bensiynau.

A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am yr ateb yna ac am ei sicrwydd bod Llywodraeth Cymru wir yn parhau i ddilyn y gwahanol agweddau? Fodd bynnag, fel yr ydym ni i gyd yn gwybod, mae’r diwydiant dur wedi bod mewn sefyllfa anodd ers nifer o flynyddoedd. Yn wir, eleni, ym mis Ionawr, cyhoeddodd Tata Steel y byddai 1,000 o swyddi yn cael eu colli; ym mis Mawrth, cyhoeddodd werthiant posibl ei weithrediadau yn y DU. Mae fy etholwyr i—fy ngweithwyr dur i, eu teuluoedd—i gyd wedi gorfod dioddef cyfnod uffernol o amser, tra ein bod ni’n dal i aros am rywfaint o sicrwydd gan Tata Steel. Taflwyd y sicrwydd hwnnw i ffwrdd ddydd Gwener diwethaf, oherwydd y cyhoeddiad hwnnw ddydd Gwener diwethaf y byddant yn gohirio’r broses o werthu ac yn mynd i fenter ar y cyd bellach gyda chwmni y maen nhw, mae'n debyg, yn ôl dadansoddwyr, wedi bod yn cynnal trafodaethau ag ef ers dros flwyddyn ar ei weithrediadau yn yr Iseldiroedd, ac maen nhw'n dweud, eu hunain—mae Thyssenkrupp mewn gwirionedd yn dweud—bod angen i ni atgyfnerthu cynhyrchiant dur yn Ewrop, rhoi ofn—esgusodwch y term—Duw ym mywydau pobl ac maen nhw’n poeni am eu dyfodol; maen nhw’n poeni am ddyfodol y dref. Rydym ni wedi cael ansicrwydd yn hongian dros ein pennau; rydym ni eisiau sicrwydd—nid yw gennym ni.

A wnaiff Llywodraeth Cymru ymgysylltu’n eglur ar unwaith nawr gyda Phrif Weinidog newydd y DU i gael y Prif Weinidog honno i gytuno (a) bod yn rhaid ailgyflwyno’r cynllun pensiwn oherwydd mae’n ymddangos iddo gael ei ohirio ar ôl Brexit—mae wedi diflannu; mae angen y prisiau ynni arnom, fel y nodwyd gennych eisoes; mae angen i ni ddechrau ystyried, efallai, ffyrdd arloesol—gwn fod y blaid gyferbyn wedi sôn y gallem ni gael mentrau ar y cyd â Llywodraeth y DU a phartneriaid preifat o bosibl, oherwydd os nad yw Tata yn mynd i wneud rhywbeth, mae angen i ni ei wneud. Rwy'n pryderu gan fod Koushik Chatterjee, sef cyfarwyddwr gweithredol y grŵp a chyfarwyddwr rhanbarthol Tata Steel ar gyfer Ewrop, wedi dweud bod y diwydiant dur byd-eang dan fygythiad ac na all warantu sicrwydd swyddi ym Mhort Talbot. Ni all hyd yn oed sicrhau y bydd swyddi ym Mhort Talbot yn parhau yno o gwbl. Mae hynny, unwaith eto, yn fy marn i, yn creu sefyllfa lle efallai y mae Tata yn chwilio am ffordd i adael. Rydym eisiau gwybod eu rhwymedigaethau amgylcheddol gwirioneddol a'u cyfrifoldebau yn unol â’r rheini. Gwn fod Llywodraeth Cymru wedi bod yn dilyn y cynllun amgylchedd a diogelu. Beth yw goblygiadau Brexit ar hynny? Mae angen eglurhad.

Y ffwrneisi chwyth. Mae’r cwbl yn ymwneud â’r ffwrneisi chwyth. Rydym ni angen y ffwrneisi chwyth hynny. Un peth yr wyf i eisiau i Lywodraeth Cymru ei wneud yw ystyried pob dewis posibl i gadw’r ffwrneisi chwyth hynny wedi'u cynnau ac yn weithredol er mwyn sicrhau y gallwn barhau i wneud dur yng Nghymru ac nid dim ond ailgylchu dur drwy ein ffwrneisi.

Efallai yr hoffech chi ystyried arloesedd hefyd, gan annog busnesau sy'n dod i mewn drwy arloesi. Fe’i crybwyllwyd sawl gwaith, y ganolfan arloesedd yn Abertawe. Gadewch i ni fwrw ymlaen â hi, a gadewch i ni, efallai, roi hynny ar y bwrdd.

Cwestiwn yw hwn, felly pe gallech chi—

Mae gen i nifer o gwestiynau.

Oes, rwy’n gwybod. Rydych chi wedi gofyn sawl un yn barod. Os gallwch chi ddod at eich un olaf.

Rwy’n sylweddoli hynny, Lywydd, ond rwy'n siŵr y byddwch chi’n gwerthfawrogi bod yr etholaeth yn llawn—

Mi gymeraf eich cwestiwn olaf. Ac rwy’n deall pwysigrwydd y cwestiwn.

Y cwestiwn olaf, felly. Mae'r undebau llafur wedi mynegi eu barn i mi. Fe wnaethant fy ffonio i heddiw. Nid ydyn nhw eisiau i’r broses werthu gael ei hatal. A wnewch chi drafod â Tata a Llywodraeth y DU i gael y broses werthu yn ôl ar y trywydd cywir, os dim byd arall, ochr yn ochr â'r ystyriaethau eraill sydd ganddyn nhw?

Yn gyntaf oll, a gaf i ddiolch i'r Aelod am ei amddiffyniad angerddol parhaus o’r diwydiant dur yng Nghymru? Rwy’n llwyr gydnabod y pryder a’r ansicrwydd y mae llawer iawn o deuluoedd yn eu dioddef. Cefais i, fy hun, fy magu mewn teulu a oedd yn dibynnu ar ddur am gyflogaeth yn ôl yn y 1980au. Rwy’n gwybod yn iawn faint o bryder ac ansicrwydd a gofid y gellir eu hachosi pan nad ydych chi’n gwybod a fydd gennych chi swydd yr wythnos nesaf, y mis nesaf neu'r flwyddyn nesaf.

Yn gyntaf oll, rydym ni’n parhau i weithio'n agos gyda Llywodraeth y DU i sicrhau bod dyfodol cynaliadwy i ddur yng Nghymru, ond gallaf gynnig y sicrwydd hwn: ni chafwyd unrhyw gyhoeddiad gan Tata ar ohirio’r broses gwerthu dur. Mae hynny’n parhau ochr yn ochr eisoes â'r ystyriaethau menter ar y cyd. Dyna un o'r rhesymau pam (a) y byddaf yn cwrdd ag un o'r partïon y prynhawn yma a (b) pam mae angen i ni sicrhau bod Llywodraeth y DU yn parhau i fod yn ymrwymedig i gefnogi gwerthiant posibl gan barti arall.

Nawr, rwy’n credu’n bendant, yfory, y bydd gennym ni Brif Weinidog newydd ym Mhrydain. Yn syml, fy neges i, neu neges ein Llywodraeth, i Theresa May fyddai yn syml: dangoswch eich cryfder ddydd Sadwrn mewn ffordd na wnaeth Margaret Thatcher erioed trwy gefnogi dur Prydain. Gallwch wneud hynny ar unwaith, Brif Weinidog y DU. Gallwch wneud hynny ar unwaith trwy ddatrys yr argyfwng yn ymwneud â chostau ynni sy'n effeithio ar y diwydiant dur yn ogystal â llawer o sectorau gweithgynhyrchu eraill hefyd.

Nid wyf yn amau didwylledd Ysgrifennydd y Cabinet, ond mae gen i ofn na wnaeth yr ateb yna roi’r eglurder yr oedd yr Aelod dros Aberafan yn chwilio amdano ac, yn bwysicach fyth, fel y byddai hefyd yn cytuno, yr eglurder y mae’r gweithwyr dur a’u teuluoedd yn chwilio amdano. Rydym ni wedi cael sefyllfa nawr lle gwrthododd prif swyddog ariannol Tata Steel neithiwr roi sicrwydd ynghylch dyfodol Port Talbot. Dywedwyd bod prif swyddog gweithredol eu darpar bartner, Thyssenkrupp, wedi dweud bod hwn yn gyfle gwych i gymryd capasiti allan o'r diwydiant dur. Beth sy'n sbarduno hyn? Beth yw'r cymhelliad yma? Cymryd capasiti allan: mae hynny’n golygu colli swyddi. Ble mae’r fwyell yn mynd i ddisgyn? Nid yw’n mynd i ddisgyn yn Duisburg yn yr Almaen. Nid yw’n mynd i ddisgyn yn IJmuiden yn yr Iseldiroedd. Mae'n mynd i ddisgyn ym Mhort Talbot ac ar draws y safleoedd eraill yng Nghymru a Phrydain.

Felly, rwyf eisiau datganiad diamwys gan y Gweinidog y gallai’r uno hwn, ymhell o fod yn achubiaeth i ddiwydiant dur Cymru, arwain at ei ddirywiad. Fel y mae hi ar hyn o bryd, mae'n rhaid i ni wrthwynebu’r uno hwn. Siaradodd y Prif Weinidog am amodau yn gynharach. Yr unig sicrwydd sydd werth unrhyw beth yw os oes rhaid i’r gyfran ecwiti y mae Llywodraethu y DU a Chymru wedi sôn am ei chymryd ym Mhort Talbot fod yn gyfran euraid, lle ceir feto ar unrhyw benderfyniad yn y dyfodol am golli swyddi yn niwydiannau dur Cymru a’r DU. A yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno?

Yn olaf, mae newydd gyhoeddi i ni, mewn gwirionedd—mae hyn yn sicr yn newyddion newydd—nad yw’r broses werthu wedi ei gohirio. Wel, os yw hynny'n wir, a yw'r gefnogaeth ariannol y mae Llywodraeth Cymru—ac a gefnogwyd gennym ni ar y meinciau hyn—wedi ei rhoi i'r pryniant gan y gweithwyr a’r rheolwyr, sydd, rwy’n credu, yn gais cryf a chredadwy iawn, ac efallai mai dyma’r gwir reswm pam mae Tata yn cerdded oddi wrth y broses werthu, gan nad ydyn nhw eisiau cystadleuaeth—? Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn darparu cymorth ariannol i'r tîm hwnnw hyd yn hyn. A fydd y cymorth hwnnw’n parhau nawr ynghyd â'r broses werthu?

Hoffwn ddiolch i'r Aelod am ei gwestiwn, ac rwy’n derbyn llawer o'r hyn a ddywed, ond rwy'n synnu nad yw wedi gweld o ddatganiad newyddion Tata Steel o’r wythnos diwethaf, mewn gwirionedd, eu bod yn datgan yno, yn bendant, eu bod hwythau’n ystyried menter ar y cyd hefyd, nid eu bod yn ei ystyried yn hytrach na gwerthiant posibl. Nawr, rydym ni wedi dweud y byddwn ni’n gweithio gydag unrhyw un sy'n cynnig dyfodol cynaliadwy i ddur yng Nghymru. Felly, byddai'n esgeulus i ni wneud fel y mae’r Aelod yn dymuno, sef dweud, 'Peidiwch â chael trafodaethau â Tata a TK ar fenter ar y cyd; gwrthwynebwch hynny a siaradwch ag un neu ddau o'r prynwyr posibl yn unig.' Byddai hynny'n esgeulus. Mae angen i ni siarad, o'r cychwyn cyntaf, gydag unrhyw un sydd â diddordeb ac yn fodlon rhoi dyfodol cynaliadwy i gynhyrchu dur yng Nghymru. Byddai gwneud fel arall yn esgeulus.

Ysgrifennydd y Cabinet, ychydig wythnosau yn ôl, gofynnais i'r Prif Weinidog a oedd y pecyn cymorth yr oedd y Llywodraeth Cymru wedi ei gynnig, gan gynnwys caffael cyfranddaliad o bosibl—lluniwyd y pecyn hwnnw, wrth gwrs, i annog prynwyr credadwy ar gyfer gwaith Port Talbot—yn dal i fod ar gael i Tata pe na byddai’n gwerthu. Felly, hoffwn i chi roi ymrwymiad eglur heddiw o ran beth yw eich safbwynt ar hynny nawr.

A yw Tata wedi gofyn i Lywodraeth Cymru am unrhyw beth newydd o ran cymorth ers neu'n union cyn yr awgrym y gallai newid ei feddwl am werthiant yn y dyfodol agos? Yn benodol, a ofynnwyd am unrhyw beth i chi neu a gawsoch eich annog i gynnig cymorth pe byddai dyfodol Tata yn dibynnu ar ryw fath o fenter ar y cyd gyda Thyssenkrupp? Pa ymrwymiad ydych chi wedi ei gael gan Tata ynghylch pa mor hir y gallai’r newid meddwl hwn bara? Ai dim ond tipyn o amser i Tata gael cyfle i wella ei waelodlin gyda golwg ar wella ei siawns o fenter ar y cyd yw hyn, neu a yw'n rhywbeth mwy sefydlog ac, o leiaf, ar gyfer y tymor canolig? Oherwydd byddwch yn ymwybodol, Ysgrifennydd y Cabinet, bod, gadewch i ni ddweud, bryder difrifol ynghylch annidwylledd Tata a'i ymddygiad yn ystod y misoedd diwethaf, a phryder dyfnach fyth am swyddogaeth Thyssenkrupp, o bosibl yn hyn, o gofio eu datganiad o fewn y chwe mis diwethaf y byddent yn ceisio cau yn sicr pen Port Talbot o unrhyw weithrediadau y byddent yn ymwneud â nhw pe byddent yn cymryd cyfrifoldeb am fuddiannau Tata.

Hoffwn ddiolch i Suzy Davies am ei chwestiynau a dweud ein bod wedi bod yn eglur o’r cychwyn gyda Tata y byddai unrhyw gymorth a gynigir yn amodol ar ddiogelu swyddi a chynhyrchu dur cynaliadwy yma yng Nghymru, nid yn unig ar gyfer y byrdymor, ond ar gyfer y tymor hwy hefyd? Mae’r cymorth hwnnw ar y bwrdd, fel yr wyf eisoes wedi'i ddweud. Rydym ni’n barod i weithio gydag unrhyw un sy'n fodlon ac yn benderfynol i sicrhau bod dyfodol hirdymor, cynaliadwy i ddur yng Nghymru. Rwyf wedi gofyn am gyfarfod brys gyda Tata ac mae hynny wedi ei dderbyn. Rwy’n disgwyl cael cyfarfod â nhw yn fuan iawn. Cyn belled ag y mae unrhyw bryniant arall posibl yn y cwestiwn, byddem, unwaith eto, yn gweithio gydag unrhyw un a all sicrhau dyfodol cynaliadwy i ddiwydiant dur Cymru.

Rwy'n siŵr y gwnaiff y Gweinidog ymuno â mi i longyfarch yr Aelod dros Aberafan ar ei amddiffyniad huawdl, angerddol ac, yn wir, emosiynol o fuddiannau ei etholwyr heddiw. Cefais i yn sicr fy effeithio gan yr hyn yr oedd ganddo i'w ddweud, ond rwy'n ofni nad yw’r sicrwydd y mae ei eisiau ar gael. Mae Mr Chatterjee, sef cyfarwyddwr gweithredol Tata Steel ar gyfer Ewrop, wedi ei gwneud yn gwbl eglur mai'r broblem sylfaenol yma yw anwadalrwydd yn y farchnad, a achoswyd yn bennaf o ganlyniad i or-gapasiti yn Tsieina. Yn anffodus, mae Llywodraeth Cymru wedi ei pharlysu gan ddiffyg ewyllys gwleidyddol ar y naill law, a chyfyngiadau cyfreithiol, tra ein bod yn parhau i fod yn aelodau o'r Undeb Ewropeaidd, rhag gwneud unrhyw beth ymarferol i ddatrys yr ansicrwydd sy'n bodoli. Ond yr hyn y mae angen i ni ei wneud—rwy’n gobeithio y bydd yn cytuno â mi yn hyn o beth—yw adennill ein gallu i negodi cytundebau masnach ar ran y wlad hon ei hun a hefyd i ddefnyddio'r pwerau y mae Sefydliad Masnach y Byd yn eu rhoi i’w haelodau i orfodi dyletswyddau gwrth-ddympio digon llym i atal codi prisiau is am ddur sy'n cael ei wneud ym Mhrydain. Mae gennym ni rywfaint o hyblygrwydd o ran prisiau ynni, ond, wrth gwrs, mae’r drefn prisiau ynni gwallgof a gyflwynwyd gan y Llywodraeth Lafur ddiwethaf, o dan Ddeddf Newid yn yr Hinsawdd 2008, yn ei gwneud yn anodd iawn i ni i wneud hynny. Felly, pam na wnaiff yr Ysgrifennydd Cabinet fod yn onest yn y fan yma a dweud wrthym nad oes unrhyw beth y mae’n barod i’w wneud sydd o unrhyw ddefnydd ymarferol i etholwyr Mr Rees yn Aberafan?

Rwy’n credu bod cyfraniad yr Aelod yn eithaf echrydus. Ar adeg pryd y dylem ni fod yn rhoi’r oportiwnistiaeth wleidyddol o’r neilltu, a sicrhau bod ateb hirdymor i ddur Cymru, mae’r Aelod bob amser yn mynd yn ôl at y sefyllfa ddiofyn o naill ai beio popeth ar Ewrop neu groesawu’r syniad y gall y farchnad rydd ddatrys pryderon pawb. Y ffaith amdani yw, o ran dyletswyddau, yn 2016, y gorfodwyd dyletswyddau dympio dros dro ar fewnforion i'r UE—mae hyn cyn y bleidlais—o ddur dalen a choil wedi’i rolio’n oer o Tsieina a Rwsia a bariau atgyfnerthu o Tsieina, ac mae’r ymchwiliadau hyn yn parhau. Byddwn y tu allan i Ewrop cyn bo hir ac mae hynny'n mynd i'w gwneud yn anoddach i osod tariffau o'r math yr ydym ni’n dymuno eu gosod, gan Ewrop gyfan, ar Tsieina.

A chyn belled ag y mae cynnig y sicrwydd a’r gobaith hwnnw i etholwyr David Rees yn y cwestiwn, mae'r Llywodraeth hon wedi gwneud popeth yn ei gallu, a bydd yn parhau i wneud hynny, er mwyn sicrhau bod dyfodol diogel, cynaliadwy i’w etholwyr, ac i’r diwydiant dur ar draws y wlad hon—yn y gogledd, y de a ledled Cymru. Mae'n gwbl annerbyniol i'r Aelod ddiystyru rhagolygon y diwydiant dur yn y ffordd y mae'n ei wneud, er y gall y broblem gyda phrisiau ynni gael ei datrys gan Lywodraeth y DU.

Weinidog, rwy’n rhannu'r amheuon ynghylch buddiannau tymor canolig Tata. Maen nhw wedi bod yn chwarae gêm o hoci coci â ni. Maen nhw wedi bod i mewn ac maen nhw allan, ac maen nhw i mewn eto. O gofio bod Gerry Holtham wedi amcangyfrif bod cyfraniad Port Talbot i economi Cymru yn gyfwerth â 6 y cant o werth ychwanegol crynswth, mae'n bwysig bod Tata yn deall nad yw hwn yn ddewis rhydd o gostau i economi Cymru nac iddynt hwythau. Ac a wnaiff ef roi sicrwydd i ni y bydd unrhyw becynnau ariannol y byddant yn ceisio eu sicrhau yn y dyfodol ynghlwm â sicrwydd o fuddsoddiad yn y dyfodol, ac y sicrhawyd eu bod yn gwbl ymwybodol o'r costau amgylcheddol a chymdeithasol y bydd yn rhaid iddynt eu derbyn os bydd mwy o chwarae gemau? Rwy'n credu ei bod yn bryd i ninnau fod mor galed â dur.

Ie, byddwn yn cytuno â'r Aelod. Mae'r cymorth sydd ar y bwrdd yn amodol ar nifer o ffactorau. Mae'r cymorth yn cynnwys rhaglenni gwella amgylcheddol, ac rydym ni’n gwbl, gwbl ymroddedig i sicrhau bod yr amgylchedd yn cael ei wella. O ran y cymorth yr ydym ni’n ei gynnig, byddem yn disgwyl i hynny ddigwydd, a bydd hynny’n wir yn y dyfodol.

Ysgrifennydd y Cabinet, clywais yr hyn a ddywedasoch wrth ymateb i Adam Price am y sefyllfa lle mae’r cwmnïau yn dal i fod yn agored i drafod â Tata ar hyn o bryd o ran prynu'r cwmni. Mewn erthygl arall ar-lein, mae'n dweud bod Tata yn chwilio am atebion gwahanol a mwy cynaliadwy. Onid yw hyn yn golygu felly eu bod wedi penderfynu nad ydynt wedi eu perswadio gan y dadleuon sy'n cael eu cynnig gan y cwmnïau hyn eu bod yn gallu symud gwaith Port Talbot, a gweithfeydd eraill yng Nghymru, yn eu blaenau? Mae angen i ni ddeall, os ydyn nhw’n mynd i fynd yn ôl at y bwrdd at y dewisiadau amgen hyn, os na chânt lwyddiant gyda Thyssenkrupp ar lefel yr Almaen. Os nad ydym yn cael y sicrwydd hwnnw, yna mae angen i ni gael dealltwriaeth ynghylch ble mae Tata yn mynd yn y dyfodol. Maen nhw wedi dweud wrthyf i bod bwriad i wneud yn siŵr bod swyddi Port Talbot yn cael eu cadw, ond nid yw hynny'n rhoi digon o sicrwydd i mi mai dyna eu bwriad terfynol. Felly, hoffwn ymuno â’r Aelodau i wneud yn siŵr bod cytundeb ffurfiol ar waith i sicrhau bod y gweithfeydd hynny yng Nghymru yn cael eu cadw a'u cynnal ar gyfer y dyfodol cyn i unrhyw gymorth ariannol gael ei roi i Tata gan eich Llywodraeth yn y dyfodol.

A 'm cwestiwn arall oedd: yn yr hinsawdd hon lle mae sgyrsiau yn parhau mewn ffordd wahanol, sut gallwch chi ein sicrhau nad yw cwmnïau lleol sy'n ymwneud â Tata Steel yn mynd i ddioddef yn yr amgylchedd cymhleth hwn? Rwyf i wedi clywed, dim ond yn yr wythnos ddiwethaf, bod dau gwmni wedi sy'n gweithio gyda Tata Steel wedi eu diddymu. Rwyf wedi gofyn i Tata am fwy o wybodaeth am hyn, gan nad wyf yn gallu cael gafael ar y cwmnïau dan sylw ar hyn o bryd, yn ôl pob tebyg oherwydd y ffaith eu bod wedi eu diddymu. Ond, ni allwn golli mwy o swyddi yn yr ardal ar hyn o bryd, pan fo swyddi o gwmpas Tata mor werthfawr i bobl leol. Felly, hoffwn glywed yr hyn sydd gennych i'w ddweud am hynny, yn ogystal â gwneud yn siŵr bod unrhyw drafodaethau gyda'r fenter ar y cyd newydd hon wedi ffurfioli cytundeb oddi wrthych chi a Llywodraeth y DU.

A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei chwestiynau, a dweud, gyda'r dewis arall yn dal ar y bwrdd ac yn cael ei ystyried, fy mod i’n dymuno parhau i siarad gyda rhai o'r darpar brynwyr hynny? A dyna pam y byddaf yn siarad ag un heddiw, a pham yr wyf yn dymuno siarad ar frys gyda Tata Steel eu hunain hefyd.

Bydd cymorth, unrhyw gymorth, yn amodol ar sicrhau swyddi yn yr hirdymor, a, chyn belled ag y mae’r gadwyn gyflenwi yn y cwestiwn, mae’r Aelod yn iawn i nodi anesmwythyd ac ansicrwydd yn y gadwyn gyflenwi, a dyna pam mae’r gadwyn busnes a chyflenwi wedi sefydlu tîm gweithredol busnes a chyflenwi, yn cynnwys Diwydiant Cymru, Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot, Llywodraeth Cymru a Busnes Cymru, sydd i gyd yn cysylltu a, phan fo'n briodol, yn edrych ar ddarparu cymorth i gwmnïau'r gadwyn gyflenwi. Nid oes unrhyw amheuaeth bod hwn yn gyfnod anodd iawn i lawer sy’n rhan o’r gadwyn gyflenwi. Mae'r tîm yn parhau i gysylltu â chwmnïau a chynnig cymorth, ac mae'r tîm yn canolbwyntio ar y cwmnïau hynny â'r archebion gwerth uchaf â Tata, gan gynnwys hefyd gwaith tasglu Tata Steel, sydd wedi bod yn trafod effaith gynyddol y sefyllfa ar y gadwyn gyflenwi yn gyffredinol.

Ysgrifennydd, yn ogystal â Phort Talbot a safleoedd eraill yng Nghymru, mae gweithwyr yng ngweithfeydd Llanwern ac Orb yn bryderus iawn ynghylch eu bywoliaeth yn y dyfodol, a dyfodol eu teuluoedd, o ystyried y pryder a’r bygythiad parhaus. Byddwch yn ymwybodol bod cynhyrchion o'r ansawdd uchaf yn cael eu cynhyrchu yng Nghasnewydd, fel y dur ar gyfer y diwydiant ceir yng ngwaith Zodiac yn Llanwern, a'r dur trydanol yng ngwaith yr Orb. A wnewch chi gytuno â mi, wrth ystyried dyfodol gweithrediadau Tata yng Nghymru, bod angen i’r gweithrediadau hynny gael eu lle priodol yn y trafodaethau, ac y byddwch yn ystyried holl safleoedd Tata Steel yng Nghymru yn rhan o ddull integredig, wrth gymryd rhan mewn trafodaethau, ac, yn wir, wrth gymryd camau gweithredu?

Gwnaf. Ac a gaf i ddiolch i John Griffiths am ei gwestiynau? Mae tynged unrhyw un gwaith yng Nghymru yn amodol, os mynnwch chi, ar dynged teulu dur cyfan Cymru. Ac rwy'n credu bod dur Cymru mewn sefyllfa gref ar hyn o bryd; mae ganddo ddyfodol disglair, cyn belled â’i fod yn parhau i gael cefnogaeth Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU. Mae'r buddsoddiad y mae’r Aelod yn sôn amdano, rwy’n credu, yn berthnasol nid yn unig i un safle, ond i lawer o safleoedd, a phob un ohonynt yn cyflogi gweithlu hynod fedrus a phobl sy'n hynod ffyddlon i Tata, ac, yn gyfnewid, dylai Tata fod yn ffyddlon iddynt hwythau.

Ac, yn olaf, Russell George.

Ysgrifennydd y Cabinet, un o'r ffyrdd y gallai Llywodraeth Cymru gefnogi a chynorthwyo’r cwmni, wrth iddo gymryd saib i ystyried gwerthu’r busnes, yw trwy ryddhad ardrethi busnes. Ym mis Ebrill, rwy’n credu y dywedodd Llywodraeth Cymru bryd hynny na allai wneud cais am ryddhad ardrethi dros dro gan ei bod, i bob pwrpas, wedi ei llyffetheirio gan reolau'r Undeb Ewropeaidd ar y pryd. Nawr, yn dilyn Brexit, rydym ni’n amlwg mewn gwahanol sefyllfa. A gaf i ofyn pa drafodaethau yr ydych chi wedi eu cael—neu mae eich swyddogion wedi eu cael—gyda Llywodraeth y DU, cyrff perthnasol ar lefel yr UE, a chyda Tata, i ailystyried y potensial ar gyfer rhyddhad ardrethi?

Mae’r Aelod, Russell George, yn gwneud cyfraniad gwerthfawr, a gallaf ddweud ein bod yn mynd ati i werthuso nifer o fesurau i gynorthwyo’r sector dur gydag ardrethi busnes, ac rydym ni’n profi’r rhain yn erbyn cyfraith cymorth gwladwriaethol bresennol. Ond, wrth gwrs, rydym ni’n cymryd sylw o'r hyn a ddigwyddodd yn refferendwm yr UE ac rydym ni hefyd yn trafod, gyda Llywodraeth y DU yn arbennig, sut y gellir defnyddio ardrethi busnes i sicrhau bod dyfodol i ddur.

Diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet.