8. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am recriwtio meddygon? OAQ(5)0029(HWS)

Diolch am y cwestiwn. Byddwn yn parhau i weithio mewn partneriaeth â byrddau ac ymddiriedolaethau iechyd i farchnata Cymru a GIG Cymru fel lle deniadol i feddygon hyfforddi, gweithio a byw ynddo. Byddwn yn parhau i roi blaenoriaeth i’r arbenigeddau hynny sy’n anodd eu llenwi lle mae heriau recriwtio yn parhau ledled y DU.

Weinidog, mae bwrdd iechyd lleol Cwm Taf yn dweud wrthyf eu bod yn cau Meddygfa Horeb yn Nhreorci gan na allant ddod o hyd i feddyg teulu arall i weithio yno; mae’r meddyg teulu sydd yno ar hyn o bryd yn mynd i weithio yn rhywle arall ar ôl ymbil ar y bwrdd iechyd am gymorth. Mae un o’r gweithwyr yn gweithio yn y feddygfa am ddim ar hyn o bryd er mwyn helpu ei chydweithiwr. Mae enw da’r bwrdd iechyd wedi dioddef ymhlith meddygon teulu yn sgil y ffordd y maent wedi ymdrin â sefyllfa Meddygfa Horeb, a bydd hynny heb os yn effeithio ar eu gallu i ddenu meddygon teulu i’r ardal yn y dyfodol. Nawr, yn gynharach, roeddech yn cwestiynu’r angen am 400 o feddygon teulu newydd; dyna’r ffigur sydd wedi ei nodi. Os nad 400 o feddygon teulu, faint rydych chi’n credu sydd eu hangen arnom i oresgyn y problemau hyn? Pa gyfrifoldeb rydych chi’n ei gymryd fel Gweinidog iechyd am y diffyg cynllunio gweithlu, ac am y prinder meddygon teulu, sydd wedi arwain at y penderfyniad hwn? A ydych yn cymryd unrhyw gyfrifoldeb o gwbl am gau’r feddygfa hon yn Nhreorci?

Diolch am eich cwestiwn. Mae’n ffaith fod gennym fwy o feddygon teulu nag erioed o’r blaen yn y gwasanaeth iechyd; yr her bob amser yw faint o staff sydd eu hangen arnom ar ba raddau i ddarparu gofal o’r ansawdd y bydd pobl yn iawn i’w ddisgwyl, a bydd yn fodel gofal sy’n newid. Mae Horeb yn enghraifft o fodel gofal sy’n newid lle na allent recriwtio a lle na allent ddenu meddygon teulu eraill i weithio yn y model penodol hwnnw. Mae angen i mi gywiro rhan o’r datganiad; nid yw’r bwrdd iechyd wedi cau’r feddygfa hon. Mae’r feddygfa hon wedi dychwelyd ei chontract. Mae wedi dweud na fydd yn darparu gwasanaethau meddyg teulu. Nid yw hynny yr un peth â dweud bod y bwrdd iechyd wedi cau’r feddygfa. Yn wir, mae cleifion yn cael gofal priodol; darperir practisau meddygon teulu eraill ar eu cyfer yn yr ardal leol—yn lleol iawn, mewn gwirionedd; mae yna amryw o bractisau meddygon teulu yn y dref. Rwy’n bryderus ynglŷn â sut rydym yn ailfodelu gofal sylfaenol i sicrhau bod gofal o ansawdd uchel ar gael i bobl yn eu cymunedau lleol. Dyna pam rydym yn edrych ar y gwaith y mae clystyrau yn ei wneud, ac mae’n galonogol gweld y gwaith y mae clystyrau’n ei wneud ledled Cymru, oherwydd, yn y dyfodol, rwy’n disgwyl gweld llai o bractisau gofal sylfaenol yn y dyfodol ond eu bod yn fwy o faint. Tybiaf y bydd hynny’n digwydd drwy uno a thrwy greu ffederasiynau, a chredaf y bydd hynny mewn gwirionedd yn darparu gwasanaeth gwell a mwy sefydlog gydag ystod ehangach o wasanaethau i bobl. Dyna pam fod angen i ni siarad am weithwyr proffesiynol gofal sylfaenol eraill hefyd, oherwydd os oeddech yn gwrando ar yr atebion cynharach am yr angen i sicrhau bod gwasanaethau therapyddion ar gael a’r angen i sicrhau bod uwch-ymarferwyr nyrsio ar gael a rôl fferyllwyr, mae hynny mewn gwirionedd yn haws i’w gyflawni gyda model gofal gwahanol. Gwelwn hynny yng ngogledd Cymru, ym Mhrestatyn, lle rydym wedi ailfodelu’r gwasanaeth gyda nifer o feddygon teulu a gweithwyr gofal iechyd proffesiynol eraill am yr un lefel o incwm, ond mae’n wasanaeth ehangach a gwell ac mae pobl yn wirioneddol frwdfrydig ynglŷn â gweithio ynddo, a’r cleifion eu hunain yn cydnabod nad ydynt wedi gweld unrhyw ostyngiad yn ansawdd y gofal a ddarperir iddynt, ac mewn gwirionedd mae pobl yn wirioneddol frwdfrydig ynglŷn â’r model hwnnw. Mae yna amser a lle ar gyfer cael trafodaeth synhwyrol ynglŷn ag ailfodelu gofal sylfaenol, ac rwy’n gobeithio o ddifrif y bydd pobl yn cyfrannu ati’n aeddfed mewn modd sy’n cydnabod bod pawb ohonom yn wynebu heriau, ond rwy’n obeithiol y gallwn fynd i’r afael â hwy’n briodol yma yng Nghymru, a gallwn fod yn wirioneddol falch o’r gwasanaeth rydym yn ei ddarparu ar gyfer pob un o’n cymunedau.

Diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet.