Rydym yn symud ymlaen nawr at eitem 3, sef datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith ar Gylchffordd Cymru—Ken Skates.

Diolch. Hoffwn roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau ynghylch cynnydd prosiect Cylchffordd Cymru yn dilyn cyfarfod a gefais yn gynharach heddiw gyda Michael Carrick, prif swyddog gweithredol Cwmni Datblygu Blaenau’r Cymoedd a Martin Whitaker, prif swyddog gweithredol Cylchffordd Cymru. Fel y gŵyr yr Aelodau, rydym wedi bod yn gweithio gyda Cylchffordd Cymru ac yn darparu cymorth ariannol i ddatblygu’r prosiect hwn dros gyfnod sylweddol o amser. Rydym yn cydnabod yr effaith economaidd gadarnhaol y gallai ei chael ar Gymru, a Glynebwy yn benodol. Mae’n fenter fawr ac rydym bob amser wedi bod yn glir y dylai unrhyw gefnogaeth a ddarperir gan y trethdalwr fod yn gymesur ac yn deg.

Sefydlwyd Cwmni Datblygu Blaenau’r Cymoedd yn 2009 ac ers hynny mae wedi datblygu cynlluniau i greu clwstwr modurol o amgylch cylchffordd rasio a gynlluniwyd ar gyfer cynnal digwyddiadau chwaraeon modur rhyngwladol. Mae cynlluniau i leoli’r trac rasio ychydig i’r gogledd o ystad ddiwydiannol Rasa yng Nglynebwy, gyda’r nod o ddenu amrywiaeth o ddigwyddiadau rasio dwy a phedair olwyn, gan gynnwys Moto GP, gyda tharged i ddenu tri chwarter miliwn o ymwelwyr y flwyddyn o fewn tair i bum mlynedd. Mae’r datblygwr yn rhagweld y bydd y prosiect yn creu 300 o swyddi cyfwerth ag amser llawn, gan gynnwys 49 o swyddi amser llawn a 3,500 o staff rhan-amser dros dro ar gyfer digwyddiadau. Hefyd, byddai cyfleoedd cyflogaeth yn cael eu creu yn ystod y ddwy flynedd y byddai’n ei gymryd i adeiladu’r trac.

Mae’r honiad o 6,000 o swyddi, a ddyfynnwyd yn aml yn gyhoeddus, yn seiliedig ar y rhagdybiaeth y byddai swyddi ychwanegol yn cael eu creu o ganlyniad i fusnesau, yn enwedig yn y sectorau peirianyddol a modurol, yn clystyru wrth ochr y gylchffordd, a hefyd o ganlyniad i luosyddion cyflogaeth eraill megis gwestai ac arlwyo. Byddai’r prif fudd i economi Cymru yn deillio o’r buddsoddiadau y gellid disgwyl iddynt gael eu creu yn y dyfodol yn sgil bodolaeth y gylchffordd, ond yn annochel, mae rhywfaint o ansicrwydd ynghlwm wrth hynny ac ni ellir ond ei ystyried yn uchelgais hirdymor.

Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn ymwneud â Chwmni Datblygu Blaenau’r Cymoedd ers 2011, ac ers hynny mae’r cwmni wedi galw am gymorth ariannol gennym ar bob cam allweddol o ddatblygiad y prosiect. Mae’n bwysig cofio, pan gyflwynwyd y prosiect hwn i ni am y tro cyntaf, ein bod wedi cael gwybod y byddai’n cael ei ariannu’n gyfan gwbl gan gyfalaf risg y sector preifat heb fod angen gwarant gan y Llywodraeth. Bryd hynny gwnaethom ymrwymiad i ran-ariannu datblygiad y prosiect a chytuno i roi cymorth grant o oddeutu £16 miliwn tuag at rai agweddau ar brosiect y gylchffordd, yn bennaf i gefnogi creu swyddi. Roedd y cymorth grant hwn yn amodol ar fod Cylchffordd Cymru yn codi’r cyllid preifat angenrheidiol. Yn anffodus, er gwaethaf holl ymdrechion y cwmni, ni lwyddasant i godi’r buddsoddiad preifat a nodwyd, ac oherwydd hynny, nid ydynt wedi gallu manteisio ar y grant hwn.

Yn gynharach eleni, gofynnodd Cylchffordd Cymru i ni ystyried cynnig newydd gyda strwythur ariannu gwahanol. Roedd eu cynllun yn gofyn am warant gan Lywodraeth Cymru i danysgrifennu 100 y cant o gyfleuster cyllid prosiect o £357.4 miliwn a ddarparwyd gan Aviva Investors. Byddai’r lefel honno o warant wedi cynyddu’r risg i Lywodraeth Cymru oddeutu 15 gwaith.

Ym mis Ebrill, penderfynodd fy rhagflaenydd, Gweinidog yr Economi, Gwyddoniaeth a Thrafnidiaeth ar y pryd, y byddai tanysgrifennu’r buddsoddiad cyfan o £357.4 miliwn ar gyfer y prosiect yn risg annerbyniol, ond pwysleisiodd y byddai’n drws yn parhau i fod yn agored pe gellid sicrhau digon o fuddsoddiad preifat a olygai y byddai’r sector cyhoeddus a’r sector preifat yn rhannu’r risg yn deg.

Cyflwynodd y datblygwr gynnig diwygiedig i’w ystyried yng nghanol mis Ebrill, a mireiniwyd hwnnw ymhellach a’i ailgyflwyno ar ddiwedd mis Mai yn dilyn sylwadau gan swyddogion Llywodraeth Cymru. Mae rhai sylwebyddion wedi cyflwyno’r cynnig diweddaraf fel ateb gyda’r rhan fwyaf o’r arian yn dod o gyllid preifat. Fodd bynnag, mae’r rhan fwyaf o’r arian hwn yn dal i ddibynnu ar warant gan Lywodraeth Cymru, ac o’i ystyried ar y cyd â benthyciadau a ddarperir gan awdurdodau lleol, pwrs y wlad fyddai’n ysgwyddo’r rhan fwyaf o’r risg o hyd.

Gan gynnwys gwarantau uniongyrchol Llywodraeth Cymru a benthyciadau gan awdurdodau lleol, mae’r cynnig diweddaraf a gyflwynwyd gan Cylchffordd Cymru yn gofyn i Lywodraeth Cymru danysgrifennu tua 75 y cant o gyfanswm cost y prosiect o £370 miliwn, gydag awdurdodau lleol yn tanysgrifennu 8 y cant pellach. Yn anffodus, er gwaethaf ymdrechion cefnogwyr y prosiect, mae hyn golygu nad yw’r sector preifat ond yn ysgwyddo oddeutu 17 y cant o’r risg.

Fel y mae ar hyn o bryd, mae’n annerbyniol fod trethdalwyr Cymru, drwy gymorth Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol, yn ysgwyddo cymaint â hynny o’r risg, yn enwedig ar adeg pan ydym yn wynebu ansicrwydd economaidd sylweddol o ganlyniad i’r DU yn gadael Ewrop. Yn ein barn ni, nid yw’r prosiect hwn yn darparu’r lefel o werth am arian sy’n angenrheidiol ar hyn o bryd o ystyried y risg i gymaint o arian cyhoeddus. Ar sail hynny, rwyf wedi dweud wrth Michael Carrick a Martin Whitaker heddiw fy mod yn credu bod angen gwneud rhagor o waith ar y cynnig hwn. Mae fy nrws yn parhau i fod yn gwbl agored ac rwyf wedi eu hannog i ddiwygio eu cais yn y fath fodd fel bod y sector preifat yn ysgwyddo mwy o’r risg er mwyn i’r prosiect hwn allu mynd rhagddo.

Mae angen i ni weld o leiaf 50 y cant o’r prosiect hwn yn cael ei ariannu a 50 y cant o’r risg yn cael ei thanysgrifennu gan y sector preifat i gyfiawnhau gwerth am arian i Lywodraeth Cymru a phwrs y wlad ac maent wedi derbyn yr egwyddor hon. Bydd fy swyddogion yn awr yn gweithio’n adeiladol gyda thîm Cylchffordd Cymru er mwyn sicrhau y gellir cyflawni’r prosiect hwn yn llwyddiannus er budd economi leol Glynebwy a Chymru yn gyffredinol.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad heddiw, er ei bod yn siom y bydd rhagor o oedi ar y prosiect hwn—ergyd, o bosibl, i obeithion cymuned sydd wedi cael ei siomi cynifer o weithiau ers i’w hardal gael ei dad-ddiwydiannu rai degawdau yn ôl.

Fel y crybwyllodd Ysgrifennydd y Cabinet, mae miliynau o bunnoedd o arian cyhoeddus eisoes wedi cael ei ddarparu ar gyfer datblygu prosiect Cylchffordd Cymru. A yw’n rhesymol casglu, felly, fod hynny wedi digwydd heb i Lywodraeth Cymru fod yn hollol glir ynglŷn ag union natur ei fwriad ar gyfer y prosiect yn ei gyfanrwydd? Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet fod ei Lywodraeth wedi bod yn ymwneud â Chwmni Datblygu Blaenau’r Cymoedd ers 2011; pam ein bod ni yma yn 2016, a’i bod wedi cymryd hyd nawr i’r Llywodraeth osod ei llinellau coch, ei chynnig busnes? A all Ysgrifennydd y Cabinet ddatgelu pa bryd y daeth y gyfran atebolrwydd o 50:50 rhwng y sector preifat a’r sector cyhoeddus yn bolisi Llywodraeth Cymru mewn perthynas â’r prosiect hwn? Ac a all ymhelaethu ynglŷn â pham yr ystyrir rhaniad o’r fath yn addas ar gyfer y prosiect hwn?

Er ein bod yn derbyn yr angen am ofal mawr pan fo’r Llywodraeth yn tanysgrifennu cynlluniau preifat, mae’r Llywodraeth fel arfer yn gwneud hynny, wrth gwrs, pan fo’r marchnadoedd yn methu. Yn yr achos hwn, methiant i fuddsoddi mewn ardaloedd fel Blaenau Gwent dan amodau arferol y farchnad. Mae ymyrraeth y Llywodraeth yn hanfodol, felly, er mwyn sicrhau cyflogaeth mewn ardaloedd o’r fath. Pam na fu cyfathrebu eglur rhwng Llywodraeth Cymru, cymunedau lleol a buddsoddwyr ar y sail honno? Fel rhywun a dreuliodd ran o fy magwraeth yn Nhredegar, rwyf i, yn fy mywyd cymharol fyr hyd yn hyn—hyd yn hyn—wedi gweld gobeithion yn cael eu codi a’u chwalu mewn llefydd fel Blaenau Gwent; addewidion ynglŷn â chyfleoedd newydd yn cael eu gwneud a’u torri. Ac unwaith eto, gwelwn yma flynyddoedd a blynyddoedd o godi a chwalu gobeithion pobl a chymunedau sydd wedi dioddef tlodi annioddefol a lefelau annerbyniol o amddifadedd. A yw’n syndod fod cynifer o bobl, am gymaint o amser, wedi colli pob gobaith y bydd pethau byth yn newid? A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddweud yn onest a yw’n credu bod dyfodol i’r prosiect hwn ai peidio? A pha effaith y mae’n credu y bydd y saga druenus hon sydd wedi para blynyddoedd maith yn ei chael ar y rhagolygon economaidd hirdymor i’n cymunedau yn y Cymoedd?

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei gwestiynau? Mae’n drueni nad yw’r Aelod yn cydnabod y ffaith fy mod wedi gallu cychwyn yn y rôl hon gyda phâr o lygaid newydd ac wedi gallu gosod bar clir iawn ar gyfer Cylchffordd Cymru—50 y cant o’r costau prosiect a 50 y cant o’r risgiau yn cael eu hysgwyddo gan y sector preifat. Prosiect sector preifat yw hwn ac er bod y farchnad yn methu mewn rhannau o Gymru, a’i bod yn gyfrifoldeb ar y Llywodraeth i wneud yn siŵr fod yna fuddsoddi yn yr ardaloedd hynny lle mae’r farchnad yn methu, lle mae prosiect sector preifat ar y gweill, mae’n hanfodol fod y risg i’r trethdalwr mor fach ag y bo modd, a bod gwerth am arian i’r trethdalwr ac i’r pwrs cyhoeddus yn cael ei hyrwyddo i’r lefel uchaf bosibl. Dyna pam rwyf wedi gosod y bar ar 50 y cant ac efallai y bydd yr Aelod yn dymuno meddwl am yr hyn a ddywedais ar ddiwedd fy natganiad, sef bod Cylchffordd Cymru wedi derbyn yr egwyddor honno. ‘Does bosibl nad yw hynny’n dangos ein bod wedi gallu sicrhau’r fargen orau bosibl i’r trethdalwr wrth sicrhau y gall y prosiect hwn fynd ymlaen i’r cam nesaf.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad. Mae adeiladu Cylchffordd Cymru yn gyfle gwych nid yn unig i Gymoedd De Cymru, ond hefyd i Gymru yn fwy cyffredinol. Felly, mae’n newyddion siomedig heddiw; rwy’n meddwl nad oes dianc rhag hynny. Ond rwy’n gobeithio y bydd prosiect Cylchffordd Cymru yn dal i fod yn brosiect cyffrous a all gynnig cyfleoedd gwych ar gyfer denu buddsoddiad a chreu swyddi yn yr ardal.

Amcangyfrifwyd y byddai’r prosiect yn creu 6,000 o swyddi amser llawn yn amrywio o waith ymchwil a datblygu i letygarwch, yn ogystal â 3,000 o swyddi adeiladu pellach. Nodaf eich sylwadau yn eich datganiad heddiw yn hynny o beth, ond addawyd y byddai’r swyddi hyn yn cael eu darparu ar gyfer y bobl leol. Mae’r prosiect hefyd wedi addo lleoliadau hyfforddi a darparu cryn dipyn o uwchsgilio yn y rhanbarth hefyd, ac wrth gwrs, mwy o gyfleoedd i dwristiaid yn ogystal—gan ddarparu £15 miliwn amcangyfrifedig i hybu’r economi leol a rhanbarthol. Felly, mae penderfyniad heddiw yn destun gofid, yn enwedig ar adeg pan fo Llywodraeth Cymru wedi sefydlu tasglu newydd i reoli’r broses o adfywio Cymoedd De Cymru a phan fo cynghorau lleol wedi mynegi parodrwydd i gyfrannu at y cynllun hefyd. Deallaf fod Llywodraeth Cymru, wrth gwrs, yn gorfod bod yn ofalus wrth wario arian cyhoeddus. Cytunaf yn llwyr â’r cysyniad hwnnw, ond ar yr un pryd, rhaid cydnabod y bydd rhoi’r prosiect hwn o’r neilltu, o bosibl, o’r haf ymlaen yn ergyd enfawr i’r rhanbarth. Ni ellir dianc rhag hynny.

Nawr, o ystyried bod Llywodraeth Cymru wedi gwrthod yr argymhellion cychwynnol, oherwydd y risg annerbyniol, a gaf fi ofyn y cwestiwn—nid wyf yn meddwl eich bod wedi ateb hwn yn llawn—y gofynnodd llefarydd Plaid Cymru ynglŷn â pha bryd y cyflwynwyd y risg 50:50 i’w danysgrifennu i’r datblygwr? Rwy’n meddwl bod cwestiynau yma ynglŷn â pha bryd y cyflwynwyd hynny i’r datblygwr, pam na roddwyd gwybod i’r datblygwyr am hyn ar gam llawer cynharach, pam mai yn awr y mae’n ymddangos bod hyn wedi’i gyflwyno. Efallai y gallwch ddarparu rhywfaint o eglurder ar hynny.

Fe sonioch yn eich datganiad hefyd fod ansicrwydd yn y wlad o ganlyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd, ac rwy’n derbyn hynny hefyd. Ond a ydych yn awgrymu efallai y gallai’r penderfyniad fod wedi bod yn wahanol pe bai canlyniad y refferendwm yn wahanol? Mae yna awgrym bach o hynny ac efallai y gallech egluro hynny hefyd.

Fe ddywedoch yn eich datganiad heddiw eich bod wedi cyfarfod â’r datblygwyr y bore yma neu heddiw, a byddwn yn ddiolchgar pe gallech sôn wrthym o bosibl ynglŷn â’r hyn a drafodwyd gennych yn y cyfarfod hwnnw gyda golwg ar amserlen ar gyfer pryd y disgwyliwch i’r datblygwyr ddarparu cynlluniau ac argymhellion diwygiedig i chi. Mae’n rhaid i ni dderbyn y posibilrwydd hefyd wrth gwrs, ac rwy’n siŵr y byddwch chithau’n derbyn hynny hefyd, efallai na fydd y prosiect yn digwydd o ran hynny, oherwydd, yn amlwg, gyda’r cyhoeddiad heddiw, efallai fod rhywfaint o ansicrwydd ymhlith cefnogwyr posibl nad yw’r prosiect hwn mor gynaliadwy ag yr oedd yn wreiddiol. Felly, gyda hynny mewn golwg, efallai y gallech amlinellu pa gynlluniau adfywio y bydd Llywodraeth Cymru yn eu rhoi ar waith i hybu adfywio ym Mlaenau Gwent a Chymoedd Cymru.

A gaf fi ofyn hefyd beth yw asesiad Ysgrifennydd y Cabinet o’r effaith ehangach ar yr economi leol i fusnesau eraill a fyddai efallai wedi ymrwymo’n flaenorol i sefydlu busnesau newydd o gwmpas safle Cylchffordd Cymru? Yn olaf, a ydych o’r farn—ac rwy’n gobeithio y gallwch roi ateb cadarnhaol i hyn—fod datblygwyr yn debygol o ddod yn ôl gyda chynllun diwygiedig y credwch y byddwch yn gallu ei gefnogi a rhoi cymorth tuag ato, ac y bydd y prosiect yn mynd yn ei flaen?

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei gwestiynau a phwysleisio, unwaith eto, nad yw hwn yn gyhoeddiad siomedig o ystyried bod Cylchffordd Cymru wedi cytuno i warantu’r rhan fwyaf o’r risg o’r sector preifat er mwyn symud hyn yn ei flaen? Os awn yn ôl i darddiad y cynnig, pan gyflwynwyd gweledigaeth Cylchffordd Cymru i ni gyntaf, gwnaed hynny ar y sail na fyddai unrhyw risg i bwrs y trethdalwr. Yn dilyn hynny symudodd i bwynt lle y gofynnwyd i fy rhagflaenydd danysgrifennu 100 y cant o’r risg. Roedd hynny’n annerbyniol. Rydym bellach wedi gallu edrych ar y cynigion gyda phâr newydd o lygaid, sef fy rhai i. Fodd bynnag, roedd fy rhagflaenydd wedi dweud bod yn rhaid i lefel y risg ostwng yn sylweddol. Mae cynlluniau codi arian Cylchffordd Cymru yn dal i fod yn waith ar y gweill, a Cylchffordd Cymru sydd i benderfynu ar yr amserlen ar gyfer gwneud cais ffurfiol. Rwyf bellach wedi rhoi arweiniad ar werth am arian iddynt, fel y gofynnwyd amdano. Felly, penderfynais fod angen i ni ostwng y lefel o risg yn is na 50 y cant a sicrhau ei fod yn brosiect sector preifat.

O ran gwaith a fydd yn digwydd i sicrhau bod adfywio yn y Cymoedd, mae fy nghyd-Aelod Alun Davies yn arwain tasglu gweinidogol i sicrhau ein bod yn manteisio ar bob cyfle i adfywio’r Cymoedd, i sicrhau ein bod yn rhoi cyfle i bob person yn y Cymoedd gael gwaith o safon mor agos â phosibl i ble y maent yn byw, fel bod pobl yn falch o’u cymunedau, a’u bod yn gweld eu cymunedau yn ffynnu nid yn dirywio.

O ran y swyddi y gellid eu creu, fel y nodais eisoes, ceir achos busnes sy’n cynnig nifer penodol o swyddi i’w creu yn ystod y cyfnod adeiladu, cyfres arall o swyddi a fydd yn cael eu gwarantu yn sgil gweithredu’r gylchffordd, yna 6,000 amcangyfrifedig o swyddi ychwanegol a fyddai’n cael eu creu drwy ddenu chwaraewyr allweddol o’r sector modurol, a lletygarwch wrth gwrs, i’r trac rasio. Nid yw hwn yn benderfyniad siomedig heddiw. Yr hyn rwyf wedi ei wneud yw amlinellu sut y llwyddais i leihau’r risg sydd ynghlwm wrth warant y trethdalwr ar gyfer y prosiect pwysig hwn. Ond fel y dywedais, mae Cylchffordd Cymru wedi datgan eu bod yn gallu gweithio yn ôl yr egwyddor a amlinellais o 50 cant—dim mwy—o risg i’r pwrs cyhoeddus.

Rwy’n siomedig yn Ysgrifennydd y Cabinet, ar ôl buddsoddi cymaint o obaith rai wythnosau yn ôl—[Torri ar draws.]—pan groesewais ef i’w swydd ddyrchafedig. Mynegais y gobaith y byddai economi Cymru yn gwisgo’i hesgidiau sglefrio o dan ei arweinyddiaeth. [Aelodau’r Cynulliad: ‘O.’]. Bwm, bwm. Yn anffodus, ymddengys ei fod wedi prysuro ei gwymp yn lle hynny, o ganlyniad i’r ymagwedd negyddol a diddychymyg a amlygwyd gan y datganiad hwn heddiw.

Nid wyf yn meddwl y bydd yn rhoi teimlad braf i lawer o bobl ym Merthyr Tudful, Glynebwy, a threfi o’r fath wybod y byddant yn cael Alun Davies a thasglu gweinidogol yn hytrach na Cylchffordd Cymru. Faint o swyddi y mae hynny’n mynd i’w creu? Byddai’r cynnig hwn yn creu 1,500 o swyddi yn ystod y cyfnod adeiladu, a hyd at 6,000 o swyddi yn y dyfodol, pe bai’r safle’n cael ei ddatblygu’n llawn. Mae’n bwysig yn fy marn i—ac rwy’n siŵr y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn cadarnhau hyn—na ofynnwyd i Lywodraeth Cymru gyfrannu ceiniog o fuddsoddiad pellach yn y prosiect hwn, a bod y cyfan yn cael ei ariannu gan y sector preifat, gyda budd gwarantau sector cyhoeddus.

Mae hwn yn brosiect gwerth £380 miliwn, felly dyna gynnig datblygu anferth; mae £240 miliwn ohono’n cael ei roi gan Aviva, ac mae’n debyg ein bod i gyd, ar ryw ystyr, yn dechnegol yn fuddsoddwyr ynddo, gan eu bod yn buddsoddi cyfraniadau’r gronfa bensiwn y cyfrannwn iddi yn y Siambr hon. Ac o hwnnw, £190 miliwn yn unig y gofynnwyd amdano fel gwarant gan Lywodraeth Cymru. Felly, dyna 50 y cant o gyllid y prosiect. Ac yn gyfnewid am hynny, talwyd ffi fasnachol—neu argymhellir ei thalu—o £3 miliwn y flwyddyn i Lywodraeth Cymru. Bydd y warant honno’n cael ei sicrhau ar asedau’r prosiect, wedi iddynt gael eu creu. Ni fydd unrhyw warant o gwbl yn y cyfnod adeiladu. Felly, bydd y warant hon o 50 y cant yn cael ei sicrhau ar 100 y cant o’r asedau, a’r unig beth y gofynnir amdano felly yw rhwymedigaeth amodol eilaidd a ddaw i rym yn unig ar sail flynyddol os yw enillion y prosiect, ar ôl ei gwblhau, yn annigonol i dalu elfen warantedig cyllid Aviva ar gyfer y flwyddyn benodol. Felly, nid oes unrhyw risg y cyflwynir bil annisgwyl o £190 miliwn i Lywodraeth Cymru mewn unrhyw un flwyddyn yn y dyfodol.

Disgwylir i effaith economaidd y cynllun hwn fod yn werth rhwng £35 miliwn a £50 miliwn y flwyddyn, mewn ardal sydd ar hyn o bryd dan anfantais fawr yn economaidd. Canlyneb hynny, o safbwynt y risg y gofynnir i Lywodraeth Cymru ei hysgwyddo, yw gwarant a fyddai, yn yr enghraifft fwyaf eithafol, rywle oddeutu £8.5 miliwn y flwyddyn yn unig. Onid yw Ysgrifennydd y Cabinet yn credu bod honno’n fargen eithaf da i bobl Cymru, yn gyffredinol, i economi Cymru? Ac rwy’n gobeithio y bydd yn dangos ychydig mwy o ddychymyg yn y dyfodol, gan fod y Llywodraeth yn dda iawn am greu strategaethau datblygu economaidd, ond o ran creu datblygu economaidd, maent yn fethiant llwyr.

Wel, hoffwn ddiolch i’r Aelod am ei gwestiwn, ond dweud fy mod yn gobeithio y bydd yn dangos mwy o synnwyr cyffredin yn y dyfodol. Rwy’n siomedig braidd fod yr Aelod yn dweud—neu’n awgrymu—y byddai’n fodlon i’r trethdalwr fod yn agored i 75 y cant, neu 100 y cant yn wir, o risg y prosiect ac eto nid yw’n credu mai i 50 y cant o’r risg yn unig y dylai’r trethdalwr fod yn agored iddo. Nid wyf yn deall yn iawn pam y byddai’n well gan yr Aelod wneud y trethdalwr yn agored i’r holl risg yn hytrach na hanner y risg, gan iddo ddweud yn benodol mai dyna y mae’n siomedig yn ei gylch. Rwy’n ofni bod yna gwestiwn yno, ond mae’n un nad oedd yn gwneud synnwyr.

Mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi dweud ddwywaith fod Cylchffordd Cymru bellach yn derbyn ei raniad 50/50 o ran y warant. A gaf fi ei wahodd i ddweud ychydig yn fwy penodol pa un a ydynt wedi cytuno i raniad o 50/50 ar unwaith, neu a ydynt wedi cytuno i weithio tuag at leihau’r risg y mae’r sector cyhoeddus yn ei wynebu i’r lefel honno o 50 y cant dros gyfnod o amser? A gaf fi ofyn hyn iddo hefyd? Mae wedi dweud, wrth gwrs, fod Cymru a Llywodraeth Cymru ar agor ar gyfer busnes, ac eto mae’r cynnig hwn wedi bod ar ei ddesg ers nifer o wythnosau. Dro ar ôl tro, mae’r cwmni wedi ceisio ymgysylltu ag ef, ac eto y bore yma yn unig, gyda munudau i fynd tan y datganiad hwn, a datganiad, mewn gwirionedd, a newidiodd o’r datganiad ysgrifenedig am fod y geiriau hynny eu bod wedi cytuno i’r rhaniad 50/50 wedi eu hychwanegu oherwydd, wrth gwrs, cynhaliwyd y drafodaeth gyda’r cloc yn tician. Nawr, yn sicr nid dyma’r ffordd i gynnal trafodaeth briodol ar brosiect mor fawr a chymhleth â hwn.

A wnaiff ddweud hefyd, fel y crybwyllwyd eisoes, pa sail sydd i’r polisi newydd hwn o’r rhaniad 50/50, sydd wedi glanio fel llechi carreg o unman? Pa sail sydd i hynny? A yw’n seiliedig ar ryw bolisi llyfr gwyrdd gan Lywodraeth y DU, ac ati? Mae gennym y defnydd o atebolrwydd amodol, sy’n weithdrefn safonol a ddefnyddir gan Lywodraeth y DU, felly o ble y daw’r rhaniad hwn o 50/50? A pham atal awdurdodau lleol? Os yw Llywodraeth Cymru yn barod i dderbyn gwarant o 50 y cant a bod yr awdurdodau lleol, oherwydd yr effaith economaidd, yn enwedig yn rhai o’r cymunedau difreintiedig, wedi dweud, ‘Rydym yn hapus, ar ran ein trigolion, i ysgwyddo ychydig bach o’r risg hefyd mewn gwirionedd’, pam eu hatal rhag gwneud hynny? Pam bod mor ddogmatig yn yr achos hwn?

Mae’n cyfeirio at risg. Mae dwy elfen i risg yn y cyd-destun hwn, wrth gwrs: maint y warant, ond hefyd y tebygolrwydd y bydd y warant yn codi byth; h.y. a fydd y prosiect yn methu? Ac rwy’n awgrymu wrth Ysgrifennydd y Cabinet, os yw’n credu—

A gaf fi ddweud, mae yna Weinidog yn gwneud sylwadau, ac efallai y byddai’r Gweinidog yn hoffi bod ychydig yn dawelach er mwyn i Ysgrifennydd y Cabinet allu clywed yr hyn y mae’r Aelod yn ei ofyn?

Rhaid i mi ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet: os yw’n credu bod yna debygolrwydd cryf y bydd y prosiect yn methu, pam y mae hyd yn oed wedi bod yn cael y drafodaeth hon ers pum mlynedd beth bynnag? Ac onid yw’n wir fod diwydrwydd dyladwy ei Lywodraeth ei hun yn dangos bod galw’r warant yn senario mor annhebygol fel y gellid ei diystyru bron iawn? Oherwydd ei fod yn brosiect cryf; dyna pam. Ceir achos busnes cryf. Ac oherwydd hynny, mae hyn oll yn academaidd, a dylai fwrw ymlaen â’r gwaith a chefnogi’r cynnig hwn mewn ardal o Gymru sy’n crefu am swyddi ac arweinyddiaeth.

Nodaf nad oes llawer o gyd-Aelodau’r Aelod yn rhannu ei farn o gwbl. Y ffaith amdani yw bod llawer o gyd-Aelodau’r Aelod yn gwrthwynebu’r prosiect hwn yn llwyr, felly mae arnaf ofn nad yw rhoi’r argraff ei fod ef a’i gyd-Aelodau o blaid adfywio’r ardal drwy Cylchffordd Cymru, yn cyfleu realiti’r sefyllfa o gwbl. Yn wir, mae’r Aelod braidd yn ddistaw ar hyn o bryd.

Yn wir, rwy’n eithriadol o siomedig fod yr Aelod—[Torri ar draws.]—unwaith eto’n awgrymu bod ysgwyddo mwy o risg y prosiect hwn o fudd i’r trethdalwr. Mae’r datblygwyr eisoes wedi dweud y gallant weithio yn ôl yr egwyddorion a nodwyd, er mwyn sicrhau nad oes gennym y prosiect ar y fantolen, i weithio yn ôl yr egwyddor honno. Maent wedi ei dderbyn; maent wedi dweud y gallant ei wneud. Felly, nid wyf yn sicr beth sy’n ysgogi’r farn hon ei bod yn well gwneud y trethdalwr yn agored i 100 y cant o risg prosiect yn hytrach na 50 y cant a dim mwy. Nid yw’n gwneud synnwyr o gwbl.

Rhaid i mi ddweud, Ysgrifennydd y Cabinet, wrth edrych ar hyn, nad ydych wedi dod i’r Siambr a dweud, ‘Gwych; mae gennym gytundeb ac ar y sail hon, gallwn ddiogelu’r prosiect’. Felly, rwy’n meddwl bod eich sail yn amheus braidd. Mae’n rhaid i mi ddweud, yn eich atebion i Mr Price ac i Mr Hamilton, nad ydych wedi bod ar eich gorau. Cafwyd craffu go iawn, yn enwedig gan Mr Hamilton, yn ei gwestiynau ac rwy’n meddwl bod angen i chi eu hateb.

Rhaid i mi ddweud mai arfer y gorffennol yw hyn. Fel y clywsom, mae gan Lywodraeth Prydain hanes hir fel sydd gan Lywodraeth Cymru a’r Swyddfa Gymreig cyn hynny yn ôl pob tebyg, o orfod tanysgrifennu risg. Rydym wedi cael prosiectau mawr o’r blaen. Yn enwedig pan fydd y prosiectau mawr eu bri hyn yn cael eu haddo i ardaloedd difreintiedig iawn, mae’n debyg ein bod yn edrych arnynt a gweld y byddai eu darparu, darparu’r warant honno, yn fuddiol i’r cyhoedd. Rwy’n meddwl bod angen i chi gael rhai manylion penodol ynglŷn â hyn yn gyflym iawn. Mae wedi bod yn amser hir ac a dweud y gwir, mae dod i’r Siambr hon yn awr a dweud, ‘Rydym newydd benderfynu yn yr hanner awr ddiwethaf mai ar y sail hon y gallwn fynd ymlaen’—. Pam ar y ddaear nad yw wedi ei wneud cyn hyn? Os yw’r prosiect hwn yn hyfyw, pam nad ydych wedi dod a chanmol y prosiect a dweud ei fod yn awr mewn cyflwr lle y byddai’n cael ei gyflwyno?

Deuthum i’r Siambr a chyflwynais ein hachos. Dywedais fod gan hyn botensial i adfywio ardal gyfan, rydym yn ei groesawu a bydd ein swyddogion yn gweithio gyda Cylchffordd Cymru er mwyn ei symud yn ei flaen. Ond rydym wedi gallu lleihau lefel—rwy’n cadw ailadrodd fy hun ac rwy’n gobeithio y bydd yr Aelodau’n cydnabod hyn—y risg y mae’r trethdalwr yn agored iddi. Mae’n rhaid bod hynny’n rhywbeth y byddai’r Aelodau’n ei groesawu.

Lywydd, rwy’n bwriadu cyhoeddi, mor llawn ag y gallaf, asesiadau risg yn ymwneud â’r prosiect yn ogystal â chynnal adolygiad o’r broses, er mwyn i ni allu bod yn hyderus ei fod wedi cael ei wneud yn briodol ac yn llawn.

Rwyf am ymdrin â rhan fach o’r prosiect hwn, Ysgrifennydd y Cabinet, ac er gwaethaf y sefyllfa rydych wedi ei hamlinellu, ac o ystyried eich bod wedi dangos bod y drws bob amser ar agor, rwy’n dal i ystyried ei bod yn siomedig iawn felly nad yw Cyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful yn cynnig eu cefnogaeth i’r prosiect mawreddog hwn, yn enwedig gan ei fod yn bendant yn eu dalgylch ar gyfer swyddi, ac yn y blaen. A oes gan Ysgrifennydd y Cabinet unrhyw wybodaeth ynglŷn â pham nad ydynt wedi cymryd rhan?

Diolch i’r Aelod am ei gwestiwn, ond mater i awdurdodau lleol yw hyn yn bendant. Mater iddynt hwy yw pa un a ydynt yn dewis buddsoddi mewn rhaglen datblygu economaidd. Ni allaf ateb ar ran yr awdurdod lleol hwnnw, ond wrth gwrs mae cyfle iddynt fuddsoddi ynddo o hyd os dymunant wneud hynny.

A gaf fi ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad diweddaru ar y mater pwysig hwn? Rwy’n falch hefyd, Ysgrifennydd y Cabinet, fod eich drws yn dal ar agor i’r prosiect hwn. Fe fyddwch yn gwybod bod Cyngor Sir Fynwy wedi bod yn gadarnhaol iawn ynglŷn â photensial y prosiect. Rwy’n clywed rhai o’ch amheuon. Mae Aelodau eraill wedi gofyn am eglurhad ar nifer o’r pwyntiau roeddwn yn mynd i roi sylw iddynt.

A gaf fi ofyn i chi, yn gyntaf, a ydych yn derbyn ei bod yn bwysig i ni wahaniaethu rhwng tanysgrifennu a gwarantu risg, o’i gymharu â chyllido prosiect? Credaf yn sicr fod llawer o bobl y siaradais â hwy yn ystod y dyddiau diwethaf yn aneglur ynglŷn â’r hyn y mae Llywodraeth Cymru yn dweud na all ei wneud. Nid ydych yn sôn am ariannu’r prosiect hwn; rydych yn sôn am wrthod gwarantu lefel benodol o risg. Rydych wedi bod yn bendant am hynny yn wyneb peth gwrthwynebiad yn y Siambr hon. A allwch fod yn gwbl glir pam rydych wedi gosod y lefel honno o risg? Pa asesiad annibynnol a wnaed gan arbenigwyr a benodwyd a beth oedd eu casgliadau? Rydych wedi dweud y byddech yn cyhoeddi gwybodaeth, rwy’n credu, ynglŷn â pham y gwnaethoch y penderfyniad a wnaethoch. Rwy’n credu ei bod yn bwysig i Aelodau’r Siambr hon weld pa gyngor annibynnol a gawsoch.

O ran cymorth gwladwriaethol, mynegwyd pryderon ynglŷn â hynny gan eich rhagflaenydd. Yn ôl yr hyn a ddeallaf, nid yw’r trothwy a fyddai’n peryglu her ar sail cymorth gwladwriaethol yn rhwystr mwyach. A allwch gadarnhau bod hynny’n wir? Os felly, mae’n dda o leiaf fod mater cymorth gwladwriaethol wedi ei dynnu allan o hyn. Yn olaf, beth yw eich asesiad o lefel y cyllid allanol sydd ar gael? A yw’n cynnwys cyllid datblygu, cyllid partner datblygu, a chyllid contractwr? Os felly, a ydym yn sôn am oddeutu £20 miliwn o gyllid allanol, neu a ydych yn cwestiynu’r asesiad hwnnw?

Diolch i’r Aelod am ei gwestiwn. Mae’n hollol gywir: rwy’n meddwl bod rhywfaint o gamddealltwriaeth ynglŷn â’r hyn y gofynnir i Lywodraeth Cymru ddarparu adnoddau ar ei gyfer. Tanysgrifennu yw hyn, nid ariannu’r prosiect. Rwy’n credu bod llawer o bobl yn ein cymunedau yn credu y byddai tanysgrifennu neu warantu cefnogaeth o 50 y cant yn gyfystyr â chyllido uniongyrchol gwirioneddol o oddeutu £185 miliwn. Nid yw hynny’n wir. Mae’n ymwneud â gwarantu cyllid o gyfalaf preifat. Nid yw cymorth gwladwriaethol yn broblem mwyach o ganlyniad i osod y bar yn is na 80 y cant. O ran y cyngor a gawsom, comisiynwyd yr ymarfer diwydrwydd dyladwy gan Grant Thornton a Fourth Street. Rwyf eisoes wedi rhoi ymrwymiad i gyhoeddi’r hyn a allaf—gwybodaeth nad yw’n fasnachol sensitif—a byddaf yn gwneud hynny.

Diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet.