2. Pa gyngor cyfreithiol y mae’r Cwnsler Cyffredinol wedi’i roi i Lywodraeth Cymru o ran amddiffyn adnoddau morol naturiol? OAQ(5)0004(CG)

Unwaith eto, bydd yr Aelodau’n ymwybodol fod fy nghyngor yn gyfreithiol freintiedig, ond credaf fod cryn werth i amddiffyn adnoddau morol naturiol. Fe fyddwch yn gwybod am y gwaith erlyn gweithredol rwy’n ei gyflawni ar ran Llywodraeth Cymru.

Diolch. Yn y Cynulliad diwethaf, tynnodd dau o’r pwyllgorau—y Pwyllgor Amgylchedd a Chynaliadwyedd a’r Pwyllgor Menter a Busnes—sylw at bwysigrwydd datblygu cynllun morol. Mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu ymgynghori ar gynllun drafft yn ddiweddarach eleni, cynllun a fydd yn arloesol ar gyfer Cymru ac a fyddai’n sicrhau ein bod yn diogelu ein hamgylchedd naturiol eithriadol. Wrth adael yr UE, bydd pysgodfeydd ac adnoddau morol naturiol Cymru yn dod o dan y chwyddwydr. Pa gamau pellach y gall Llywodraeth Cymru eu cymryd i sicrhau bod gweithrediad y cynllun yn gallu gwrthsefyll craffu cyfreithiol?

Yn amlwg, dylid cyfeirio’r materion a nodwyd gennych, at ei gilydd, at y Gweinidog Cabinet priodol. O’m rhan i, mae gennyf ddiddordeb a chyfrifoldeb penodol mewn perthynas â’r camau gorfodi a gyflawnir o dan y ddeddfwriaeth bresennol. Wrth gwrs, mae’n amlwg y bydd y ddeddfwriaeth yn y dyfodol yn dibynnu ar ganlyniad y trafodaethau a dull Llywodraeth Cymru o weithredu newidiadau i gyfraith Cymru yn sgil gadael yr UE. Ond mae’n werth rhoi sylwadau ar y camau a gymerir i ddiogelu ein hadnoddau naturiol, gan nad oes unrhyw ystyr i hynny os nad yw’r gyfraith yn cael ei gorfodi.

Mae ein hadnoddau naturiol yn werthfawr tu hwnt ar gyfer ein dyfodol, yn fasnachol ac yn amgylcheddol, felly gallaf ddweud bod swyddogion wedi ymchwilio i 57 o droseddau dros y tair blynedd diwethaf, gan arwain at 31 erlyniad llwyddiannus. Ac o ganlyniad i waith caled ein swyddogion gorfodi morol, mae chwe erlyniad am droseddau pysgota wedi cael eu dwyn yn fy enw i fel Cwnsler Cyffredinol gerbron llysoedd ynadon Hwlffordd ers mis Mai eleni. Ym mis Gorffennaf, cafodd tair llong bysgota cregyn bylchog gyfanswm o £62,000 o gosbau, ac ym mis Awst erlynwyd tair llong arall gyda dirwyon a chostau cyfunol o dros £26,000. Felly, dylai’r erlyniadau hyn fod yn ataliad ac yn rhybudd clir i bysgotwyr fy mod i fel Cwnsler Cyffredinol a’r llysoedd o ddifrif ynglŷn â throseddau pysgota yng Nghymru, ac y byddaf yn cynnal ein deddfau er mwyn amddiffyn ein hadnoddau naturiol. Er mwyn deall natur y prosesau gorfodi a’r gwaith sy’n cael ei wneud yn well, gallaf ddweud wrthych hefyd y byddaf yn teithio i Hwlffordd yfory er mwyn ymweld â’r swyddogion gorfodi ac i drafod unrhyw faterion sy’n ymwneud â’r materion pwysig hynny.

Rwy’n falch o glywed bod y Cwnsler Cyffredinol yn mynd i Hwlffordd ac yn teithio i’r gorllewin. Os caf i ofyn iddo fe: bydd e’n ymwybodol, mae’n siŵr, bod datblygu’r cynllun morol a nifer o ardaloedd cadwraeth yn y môr yn deillio’n uniongyrchol o ddeddfwriaeth Ewropeaidd. Rwy’n credu ei bod hi’n hynod bwysig bod deddfwriaeth o’r fath yn cael ei gweithredu gan Lywodraeth Cymru. Mae nifer o bobl yn awgrymu bod y ddeddfwriaeth yna ar fin cael ei thorri gan y ffaith nad yw Llywodraeth Cymru wedi ymateb yn brydlon i’r ddeddfwriaeth honno. A wnaiff y Cwnsler Cyffredinol, felly, roi gwarant i’r Cynulliad nad ydym mewn unrhyw beryg o wynebu gweithredoedd ‘infraction’ gan y Comisiwn Ewropeaidd?

Lywydd, rwyf—

Nid wyf yn credu bod y Cwnsler Cyffredinol wedi deall y cwestiwn yn llawn oherwydd problemau technegol, felly a fyddech chi mewn sefyllfa i ailadrodd rhan gyntaf y cwestiwn?

Iawn. A ydy e’n gweithio nawr?

A gaf fi ofyn i’r Cwnsler Cyffredinol—?

Is the interpretation equipment working?

Nid yw’n gweithio. Roedd yn gweithio, ond nid yw’n gweithio yn awr.

A ydych chi’n gallu defnyddio’r un drws nesaf?

Mae hwn yn gweithio, ydy.

Dylwn fod wedi dweud ‘un Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg’, yn hytrach na ‘drws nesaf’.

Simon Thomas, apologies but could you repeat your question?

Mae’n flin iawn gen i fy mod i ddim wedi gosod cwestiwn, ond mae gen i ddau gwestiwn beth bynnag, mae’n ymddangos. Roeddwn i’n gofyn i’r Cwnsler Cyffredinol, gan fod y cynllun morol a’r ddeddfwriaeth arall mae’r Llywodraeth yn ei hwynebu yn deillio, yn y lle cyntaf, o ddeddfwriaeth Ewropeaidd, a gan ein bod ni eisoes yn hwyr, yn ôl beth rwy’n ei ddeall, yn y dydd yn gweithredu’r cynlluniau yma, a oes unrhyw beryg y bydd y Comisiwn Ewropeaidd—beth bynnag am ganlyniad y refferendwm—a oes unrhyw beryg y bydd y Comisiwn Ewropeaidd yn gweithredu yn erbyn Llywodraeth Cymru gan fod y ddeddfwriaeth yma’n hwyr yn y dydd yn cyrraedd? Ac a wnaiff y Cwnsler Cyffredinol warantu nad yw’r Llywodraeth yn wynebu unrhyw fath o weithredu ‘infraction’ gan y Comisiwn Ewropeaidd?

O dan y gyfarwyddeb cynefinoedd, o ran adar, ac o ran llamidyddion harbwr, rwy’n meddwl, gwn fod dwy set o achosion am dorri cyfraith Ewropeaidd ar y gweill yn erbyn Llywodraeth y DU, neu gamau cychwynnol ar waith. Yn amlwg, nid wyf mewn sefyllfa i ddweud rhagor am yr achosion hynny gan eu bod yn faterion sy’n ymwneud â Llywodraeth y DU, ac yn amlwg, bydd trafodaethau ac ystyriaethau pellach yn eu cylch. Felly, yn amlwg, mae cyfraith yr UE yn parhau i fod yn berthnasol. Mae’n rhaid i ni lynu wrth y cyfarwyddebau. Rydym eto i ddechrau proses—nid yw erthygl 50 wedi ei rhoi ar waith, felly mae ein sefyllfa yn parhau i fod yn union fel yr oedd yn flaenorol o ran ein rhwymedigaethau i sicrhau cydymffurfiaeth. Wrth gwrs, rydych hefyd yn nodi’r pwynt diddorol iawn y bydd yn rhaid ystyried, hyd yn oed ar ôl gadael yr UE, pa rannau o ddeddfwriaeth yr UE y byddwn eisiau eu cadw mewn gwirionedd gan ei bod yn ddeddfwriaeth dda a chadarnhaol ac yn llesol i Gymru.

Cefais y fraint o arwain dirprwyaeth ar ran y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig, yn cynnwys Jayne a Simon, i arfordir Ceredigion ddiwedd yr wythnos ddiwethaf. Un mater a ddysgasom yno gan sefydliadau morol oedd bod cyfarwyddeb fframwaith y strategaeth forol yn torri rheolau o bosibl, yn ôl yr hyn a awgrymwyd, gan arwain, yn ddamcaniaethol o leiaf, at gamau gorfodi. Roeddem yn meddwl tybed—o dan y gyfarwyddeb honno, ceir gofyniad i lunio parthau gwarchod ac i wirio wedyn fod ganddynt statws amgylcheddol da, ond ymddengys bod cryn dipyn o orgyffwrdd â Deddf y Môr a Mynediad i’r Arfordir 2009 a’n hymrwymiadau yno, ond ceir cyfle hefyd gyda Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 i fabwysiadu ymagwedd fwy rhagweithiol ac uchelgeisiol. Bûm yn meddwl tybed a fyddai’r Cwnsler Cyffredinol yn cefnogi’r ymagwedd ehangach honno—neu i ba raddau y dylem boeni ynglŷn ag wynebu achos am dorri cyfraith Ewropeaidd o dan gyfarwyddeb fframwaith y strategaeth forol.

Yn amlwg, fy rôl i yw cynghori pan fo materion penodol yn codi wrth fynd ati i weithredu polisi, a chredaf fod datblygiad ardaloedd gwarchodaeth arbennig yn gwestiwn y byddai’n well ei gyfeirio at yr Ysgrifennydd Cabinet priodol yn ôl pob tebyg.

Diolch i’r Cwnsler Cyffredinol.