8. Pa rôl y mae'r Prif Weinidog yn ei gweld ar gyfer nyrsys epilepsi arbenigol o ran darparu gofal a chymorth i'r rhai sy'n byw gydag epilepsi? OAQ(5)0181(FM)

Mae cynllun cyflawni ar gyflyrau niwrolegol Cymru ac adolygiad niwrowyddorau Cymru 2008 yn cydnabod y swyddogaeth bwysig y gall nyrsys niwroleg arbenigol, fel y rhai sy'n gofalu am bobl ag epilepsi, ei chyflawni o ran cynorthwyo pobl i reoli eu cyflwr yn effeithiol.

Diolch i'r Prif Weinidog am yr ymateb yna. A yw'n cytuno, yn ogystal â gwella ansawdd y gofal i gleifion sy'n byw gydag epilepsi, y gall nyrsys epilepsi arbenigol hefyd leihau costau i'r GIG, trwy leihau'r galw ar amser ymgynghorwyr, derbyniadau i’r ysbyty ac aildderbyniadau brys? Ac a fyddai'n annog byrddau iechyd lleol i fynd ati’n ymarferol i ddatblygu achosion buddsoddi i gyflogi mwy o nyrsys epilepsi arbenigol?

Byddwn, mi fyddwn. Rydym ni’n gwybod bod enghreifftiau da ledled Cymru lle mae nyrsys epilepsi wedi bod yn hynod ddefnyddiol, nid yn unig i'r claf, ond wrth gwrs, i'r gwasanaeth iechyd yn ei gyfanrwydd o ran gallu ymdrin â chyflyrau yn gyflym ac mor agos â phosibl i'r claf. Cyn belled ag y mae’r byrddau iechyd yn y cwestiwn, rydym ni’n disgwyl iddyn nhw ystyried y gymysgedd staff sy’n ofynnol i ddarparu gwasanaethau niwrolegol i'w poblogaeth leol a’i deilwra yn unol â hynny. Byddai hynny'n golygu, wrth gwrs, ceisio cael nifer ddigonol o nyrsys epilepsi, er mwyn nid yn unig darparu'r gwasanaeth, ond i leihau'r pwysau ar y gwasanaeth yn ddiweddarach.

Brif Weinidog, o ystyried bod adroddiadau diweddar wedi awgrymu y dylai fod gennym ni 88 o nyrsys epilepsi yng Nghymru ac mai dim ond naw sydd gennym ni ar hyn o bryd, ac o ystyried yr anawsterau yr ydym ni’n eu cael wrth recriwtio pobl, nid wyf yn mynd i ofyn i chi ddod o hyd i 81 o nyrsys ychwanegol dros nos. Fodd bynnag, yr hyn y gallem ei wneud fyddai rhedeg clinigau epilepsi arbenigol yn amlach. Mae gan yr Alban bum clinig o'r fath ar gyfer ychydig dros 5 miliwn o bobl ac mae gan Ogledd Iwerddon ddau ar gyfer ychydig o dan 2 filiwn o bobl. Felly, mae hynny tua 1 miliwn o bobl fesul clinig ac mae eu poblogaethau yn cael eu gwasanaethu'n dda. Yma yng Nghymru, mae gennym ni un ganolfan wedi'i lleoli yng Nghaerdydd ar gyfer ychydig dros 3 miliwn o bobl. Mae'n ffaith gwbl hysbys y gellid rheoli trawiadau 70 y cant o bobl ag epilepsi yn well pe byddai gwasanaethau o'r fath ar gael iddyn nhw. Ar hyn o bryd, dim ond ychydig dros y marc 50 y cant yr ydym ni yng Nghymru. Felly, er na allwn ni ddod o hyd i 81 o nyrsys epilepsi ychwanegol dros nos, efallai y gallai cael niwrolegwyr i gynnal ychydig mwy o glinigau mewn ffordd fwy teg a hygyrch ledled Cymru ein helpu i gyflawni yr un peth.

Gallaf ddweud ein bod wedi ymrwymo £1 filiwn bob blwyddyn i gefnogi’r grŵp gweithredu cenedlaethol ar gyfer y cynllun cyflyrau niwrolegol i wella gwasanaethau yng Nghymru. O ganlyniad i'r dyraniad hwnnw, gwn fod y grwpiau cyflyrau niwrolegol a strôc wedi ymrwymo £1.2 miliwn ar y cyd i gefnogi gwasanaethau niwro-adferiad cymunedol, ac y bydd buddsoddiad ledled Cymru yn dod â manteision sylweddol i gleifion ac yn cynnig mwy o degwch o ran mynediad at wasanaethau ledled Cymru.