12. A wnaiff y Gweinidog nodi blaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar gyfer cefnogi’r sector gwirfoddol ledled Cymru yn y Pumed Cynulliad? OAQ(5)0051(CC)

Rwy’n gwerthfawrogi’r gwaith hanfodol a phwysig y mae’r trydydd sector yn ei wneud yn ein cymunedau. Ein blaenoriaethau yw sicrhau bod gennym drydydd sector ffyniannus gyda seilwaith cryf i gefnogi eu gwaith, tyfu’r sylfaen o wirfoddolwyr a sicrhau bod gan y trydydd sector lais yn y gwaith o helpu a siapio cymunedau.

Diolch i chi am yr ateb hwnnw, Ysgrifennydd y Cabinet. Unwaith eto, mae’r sector gwirfoddol a gwirfoddolwyr yn hanfodol. Yn fy etholaeth i, mae gwirfoddolwyr yn gweithio mewn llyfrgelloedd cymunedol, canolfannau cymunedol a gwasanaethau cymorth ar draws y dref a’r etholaeth i sicrhau bod y gwasanaethau hynny’n parhau yn y cymunedau. Mae’r gwirfoddolwyr unigol hyn yn allweddol i waith y sector, ac mae rhai o’r bobl yn gwneud yr un swyddi ar sawl achlysur. Beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud mewn gwirionedd i annog mwy o wirfoddolwyr i gymryd rhan er mwyn sicrhau ein bod yn rhannu’r llwyth gwaith hwnnw, i gymryd mwy o ran yn y cymunedau a sicrhau y gall y gwasanaethau hyn barhau, gan ein bod yn rhoi gormod o faich ar y bobl sy’n gwneud hynny yn awr?

Yn wir, a dylem longyfarch a gweithio gyda’r gwirfoddolwyr yn ei etholaeth ac mewn llawer o etholaethau ar draws Cymru—maent yn gwneud gwaith gwych. Mae’r cynllun trydydd sector yn cynnwys ymrwymiad i ddatblygu polisi gwirfoddoli newydd, a ddatblygwyd drwy weithgor a sefydlwyd gan gyngor partneriaeth y trydydd sector. Mae’r polisi hwn yn nodi rolau Llywodraeth Cymru, sefydliadau sy’n cynnwys gwirfoddolwyr a chyrff y trydydd sector, gan gynnwys gwirfoddolwyr eu hunain.

Mae David Rees yn gwneud pwynt pwysig, rwy’n meddwl, fod llawer o’r gwirfoddolwyr y gofynnir iddynt godi’r darnau pan fydd awdurdodau lleol yn tynnu gwasanaethau yn ôl yn ddefnyddwyr gwasanaethau eu hunain, ac yn aml iawn yn ofalwyr hefyd. Enghraifft ddiweddar a ddaeth i fy sylw yw canolfan ddydd y Drenewydd, y bwriedir ei chau am resymau logistaidd ac ariannol, a’r baich y mae hynny wedyn yn ei roi ar y gweithlu gwirfoddol lleol. Felly, beth y gall Llywodraeth Cymru ei wneud i sicrhau ymagwedd fwy integredig tuag at gynnal o leiaf rai o’r canolfannau hyn a ariennir ac a gefnogir gan y cyngor, ac nid yn unig recriwtio gwirfoddolwyr newydd, ond sicrhau hefyd bod gwirfoddolwyr sydd wedi ymrwymo yn cael gofal seibiant eu hunain, os mynnwch chi, fel y gallant barhau i gyfrannu at eu cymdeithas?

Rwy’n credu bod yr Aelod yn iawn i grybwyll trosglwyddo asedau a pherchnogaeth gymunedol. Rwy’n credu mai’r hyn rydym yn ceisio ei wneud fel Llywodraeth yw galluogi cymunedau i gymryd meddiant a deall y risgiau hefyd, gan fod llawer o’r sefydliadau hyn sy’n cael eu symud o berchnogaeth gyhoeddus i berchnogaeth gymunedol yn anodd iawn i’w rhedeg weithiau yn ariannol ac yn gorfforol. Mae’n rhywbeth rwyf wedi gofyn i fy nhîm weithio arno gyda Chyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru i weld a oes rhaglen y gallwn ei defnyddio i helpu cymunedau i ddod yn gryfach yn hynny o beth.